Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

Quyuqlashtiruvchilarga harorat va bosiladigan bo‘yoq pH iga bog‘liqligi 
1- jadval 
Quyuqlashtiruvchi 
Neytralanish 
darajasi 
Bosma bo‘yoq pH ining 
haroratga bog‘liqligi 
0
C. 
20 
80 
100 
Kraxmal- tragant 
_ 
11,5 
10,60 
10,10 
Natriy stirolmaleinat 
60 
75 
10,30 
11,00 
9,60 
10,00 
9,05 
9,15 

---

980 
Ammoniy stirolmaleinat 
40 
75 
100 
10,70 
10,75 
10,85 
9,70 
9,75 
9,85 
9,05 
9,10 
9,05 
Muhokama: 
Aktiv va dispers bo‘yoqlar bilan gul bosish jarayonida 
quyuqlashtiruvchi sifatida stirolmaleinat natriy ishlatilsa unda ranglarning singish 
texnologiyasida mavjud bo‘lgan qandaydir o‘zgarishlar talab qilinmaydi, 
bo‘yoqning singishi baland darajasida bosishning doimiy sifati ta’minlanadi [4]. 
Aktiv bo‘yoqlarning eritmasini quyuqlashtirish uchun gidroliz darajasini 70-
90 % li natriy etilenmaleinatlarni ishlatish mumkin. Bosiladigan rangning kerak 
bo‘lgan qovushqoqligi 10-18 % li etilenmaleinatlarning quyuqligi, yoki 6-8 % li 
kam tiqilganini ta’minlaydilar. Uzun etilenmaleinatli massa reologik xususiyati 
bo‘yicha nyutonning suyuqliklariga yaqinlashadi. Eritmalarning past tuzilishi 
ko‘chadigan deformatsiyaning harakatini baland mustahkamlik bilan ta’minlaydi 
(100 % tuzilishning tiksotropli qayta tiklash darjasi). Kam tiqilgan polimer 
asosidagi quyuqlashtiruvchi RS manuteks asosidagi quyuqlashtiruvchi bilan bir xil. 
Quyuqlashtirkvchining tuzilishlarini qayta tiklash tiksotropli darajasi 65-68% ni 
tashkil etadi. 
Hozirgi vaqtda paxta tolasini, ip va gazlama to‘qimachilik sanoatida bizning 
mamlakatda ham, chet elda ham ishlab chiqishni berilgan fizik–kimyoviy 
xususiyatlari bilan yuqori foydali materialni olishga imkon beradigan ilmiy texnik 
loyihalar ishlab chiqilmokda. 
Xulosa. Ushbu taxlildada keltirilgan ma’lumotlar fizik – kimyoviy va 
quyuqlashtiruvchilarning va bosiladigan bo‘yoqlarning reologik xususiyati bilan 
matoning mexanik xususiyatlari, shuningdek ularning mustahkamligi va 
quyuqlashtirish kobiliyatining xar xillik ta’sirining o‘rnatilishini hisobga olib 
mahalliy tabiiy va sintetik polimerlar asosida quyuqlashtiruvchi polimer 

---

981 
kompozitsiyasining tugri keladigan tarkibini asoslangan holda tanlash imkoniyatini 
beradi. 
Suvda eriydigan yuqori molekulali sintetik quyuqlashtiruvchilar asosida 
yangi kompozitsiyaning tarkibini ishlatish va tekshirish keltirilgan importli 
quyuqlashtiruvchilar va bosiladigan bo‘yoqlarni keltirishni ular keskin 
qisqartirilishiga yordam beradi.