Cirkul hám sızǵısh járdeminde jasalmalar Jobası

Cirkul hám sızǵısh járdeminde jasalmalar

Jobası:

Kirisiw 1
Cirkul hám sızǵısh járdeminde jasalmalar 3
Chizg'ish hám cirkul járdeminde sheship bolmaytuǵın áyyemgi úsh másele 9
Juwmaqlaw 21
Paydalanılǵan ádebiyatlar 21

Kirisiw

Geometriya tariyxı áyyemgi dúnyanıń uzaq ótken zamanınan baslanadı, lekin ol hesh qanday gúmansız, shıǵıs mámleketlerinde payda bolǵan.geometriyanıń rawajlanıwın tórt dáwir menen xarakterlew múmkin, lekin onıń shegarasın qandayda bir málim jıllar menen ajıratıp bolmaydı.
Birinshi dáwir —geometriyanıń payda bolıw dáwiri eramızdan aldınǵı ásirge shekem bolǵan dáwirdi óz ishine aladı hám áyyemgi Egipet, vaviloniya hám Gretsiyada jer ólshew jumıslarınıń rawajlanıwı menen bekkem baylanıslı (geometriya sózi de grekshe: — jer — o'lchayman sózlerinen alınǵan bolıp, leksikalogik mánisi jer ólshew bolıp esaplanadı ).
Grek tariyxshısı Gerodatnıń (shama menen eramızǵa shekemgi 465-425 j) jazıp qaldırǵan maǵlıwmatlarına kóre geometriyaga tiyisli dáslepki maǵlıwmatlar Egipette quram tapa baslaǵan. Búydewlerinshe Shohlar Egipetliklerge dıyxanshılıq qılıw ushın tuwrı tórtmuyesh formasındaǵı jer maydanların bóliw hám jer iyesinen uyqas túrde salıq óndirip alıw eken. Erisiw dáryasınıń tarmaqlasıp ketiwi áqibetinde buzılıp ketken maydanlar qaytaldan ólshener hám oǵan muwapıq salıq muǵdarı qaytaldan belgilenetuǵın bolǵan eken.
Cirkul hám sızǵısh járdeminde sheship bolmaytuǵın áyyemginen bizge málim úsh másele bar. Olardan birinshisi, qálegen múyeshni teń úsh bulakka ajıratıw, bul máseleni múyesh triseksiyasi da dep ataladı. Ekinshisi - sheńberdi kvadratlaw, yaǵnıy júzi berilgen sheńberdiń júzine teń kvadrat soǵıw. Úshinshisi bolsa kubdi eki úleslew, yaǵnıy kólemi berilgen kub kóleminden eki ret artıq dep kub jasaw.

Cirkul hám sızǵısh járdeminde jasalmalar

Geometriyada hár qanday figura noqatlıq obraz yamasa noqatlar kompleksi retinde qaraladı. Barlıq noqatları bir tegislikke tiyisli bolǵan figura tegis, barlıq noqatları bir tegislikke tiyisli bolmaǵan figuralar keńislikdegi figuralar dep ataladı.
Bir yamasa bir neshe jasalma jasaw quralları járdeminde málim shártlerge juwap beretuǵın geometriyalıq figura geometriyalıq figuralar jasaw talap etiwshi máseleler jasawǵa tiyisli geometriyalıq máseleler dep júritiledi.
Geometriyaning figuralar jasaw hám de jasawǵa tiyisli máseleler sheshiw metodların uyreniwshi bólimi konstruktiv geometriya dep ataladı. Biz tiykarınan tegislikte atqarılatuǵın jasawǵa tiyisli geometriyalıq máseleler haqqında aytıp ótemiz.
Tegislikte figura jasawǵa tiyisli geometriyalıq máseleler áyyemgi Egipet, Bobil, Grek matematikasında bólek orın iyelegen. Tegislikte jasalmalar jasawǵa tiyisli geometriyalıq máselelerdi bir qansha jasaw ásbapları járdeminde jasaw múmkin. Biz bolsa tek sızǵısh hám cirkul járdeminde jasalatuǵın máselelerdi kórip shıǵamız.
Sol sebepli geometriyanıń bul bólegi konstruktiv geometriya yamasa cirkul hám sızǵısh geometriyasi dep da ataladı. Tegislikte jasalma jasawǵa tiyisli geometriyalıq máselelerdi sheshiw processinde jasawǵa tiyisli tómendegi ulıwma akisiomalardan paydalanıladı.
Tegislikte qandayda-bir F figuranı jasaw ushın chekli sandaǵı ápiwayı jasawlardı sızǵısh hám cirkul járdeminde orınlaw kerek boladı. Eger kerek bolǵan figuranı jasaw ushın qollanılatuǵın ápiwayı jasalmalar jasawlar sanı málim dárejede chekli bolsa bunday jasawlardı sózsiz orınlaw múmkin, eger talap etilgen ápiwayı jasawlar kóp sandı qurasa bul jasawlardı orınlaw kóp waqtın alıwı menen bir qatarda zerikarli da boladı.
Sol sebepli talap etilgen figuranı jasawdı ápiwayı jasawlarǵa emes bálki, bir qansha ápiwayı jasawlar járdeminde atqarılatuǵın tiykarǵı jasawlar dep atalatuǵın jasawlarǵa keltiriw maqsetke muwapıq boladı.
Jasawǵa tiyisli geometriyalıq máselelerdi sheshiw procesi qaysı metod menen ámelge asırılıwınan qaramastan, ol bir qansha basqıshlarda atqarıladı hám olar tegislikte jasawǵa tiyisli máselelerdi sheshiw basqıshları dep júritiledi. Bular analiz, jasaw, tastıyıq hám tekseriw basqıshları bolıp, hár bir basqısh másele sheshiw processinde málim bir maqsetti ámelge asırıwdı názerde tutadı.