Clubfoot: Ponseti Management [Azeri]

 2                   3

 

1

 

tədricən yana çevrilməsi lazimdir. 

      Əyripəncəlikdə ayaq daraqarxası sümüklərin şiddətli yer dəyişməsini düzəltmək 

üçün ayaq daraqarxasının funksional anatomiyasının yaxşı öyrənilməsi lazımdır. 

4

 

Təəssüflər olsun ki, əyripənciliyi müalicə edən ortopedlərin əksəriyyəti subtalar 

və tarzometatarsal oynaqların çəp istiqamətdə yuxarı anteromedialdan aşağı postero- 

laterala uzanan, ayaq daraqarxası sinusdan keçən sabit hərəkət oxunun olduğunu 

zənn edir. Onlar bu ox ətrafında  ayağı pronasiyaya gətirdikdə, topuq varusunun 

və ayaq supinasiyasının düzələ biləcəyini düşünürlər. Ancaq bu belə deyil. 

Bu xəyali sabit ox ətrafında əyri pəncəni pronasiyaya gətirdikdə ön ayaq daha  

çox pronasiyada olacaq və bununla da kavus artacaq və adduksiyada olan daban  

sümüyü aşıq sümüyünü sıxışdıracaq. Bu da arxa ayaqda daban varusunun  

düzəlməməsi ilə nəticələnəcək. 

     Əyripəncəlikdə [1] daban sümüyünün ön hissəsi aşıq sümüyü başının 

 

altında yerləşir. Bu vəziyyət dabanın varus və ekin deformasiyasına 

5

 

səbəb olur. Daban sümüyünün abduksiyaya gətirilmədən [2] eversiyaya çevrilməsi 

təşəbbüsü, onun aşıq sümüyünə dayanması və daban varusunun düzəlməməsi 

ilə nəticələnəcək. Əyripəncəlikdə dabanın varus deformasiyasının düzəldilməsi 

daban sümüyünün aşıq sümüyü [3] ilə bərabər laterala yer dəyişməsi (abduksiya) 

sayəsində mümkün olur. 

Əyripəncəliyin  düzəldilməsi, aşıq sümüyü başının lateral tərəfi üstünə əks güc 

tətbiq edib ayaq biləyində aşıq sümüyünün dönməsinin qabağı alındıqdan sonra,   

supinasiyada olan ayağın abduksiyaya gətirilməsi ilə mümkün olur. Yaxşı oturdulmuş 

gips sarğısı ayağın düzəldilmiş vəziyyətini qoruyur. Bağlar heç bir zaman uzana 

bilmə hüdudundan çox gərdirilməməlidir. 5 gün sonra deformasiyanı bir az  

düzəltmək üçün bağlar təkrar gərdirilə bilər. 

Uşaqlarda birləşdirici toxuma, qığırdaq və sümüklər mexaniki stimulyasiya yö-  

nündəki dəyişikliklərə cavab verir və hər gips sarğısıyla yeni şəkil alır. Bu Pirani [5] 

tərəfindən gips sarğısından əvvəl, sırasında və sonrası  klinik və maqnit rezonans gö- 

rüntülərin müqaisəsi ilə göstərmişdir. Aşıq-qayığabənzər və daban-kubabənzər oy-   

naqdakı dəyişikliklərə diqqət edin.Müalicə öncəsi qayığabənzər sümük (qırmızı),  

aşıq sümüyü (mavi) başının medial tərəfinə doğru yer dəyişmişdir. Bu qarşılıqlı 

  

 

əlaqənin gips sarğısı müalicəsi ilə necə düzəldiyinə diqqət edin. Bənzər şəkildə, 

eyni gips sarğısı müalicəsi ilə kubabənzər sümük (yaşıl) daban sümüyü (sarı) 

ilə eyni sıraya gəlir. 

Axırıncı gips sarğısı tətbiqindən əvvəl ekinizmin tam düzəldilməsi üçün axil  

tendonunun dəridən keçərək uzadılması lazim ola bilər. Axil tendonu uzana bilən 

ayaq daraqarxası bağların əksinə gərgin, qalın, az hüceyrəli sərt kollagen dəstələrindən 

təşkil olunmuşdur. Son gips sarğısı, kəsilmiş axil vətərinin uyğun uzunluqda və çapıq  

toxuması əmələ gətirərək sağalması üçün 3 həftə nəzərdə tutulur. Bunun sayəsində ayaq   

daraqarxası oynaqlar düzəldilmiş vəziyyətdə yenidən formalaşır. 

Nəticə etibarilə, əksər əyripəncəlik beş-altı gips sarğısından sonra düzəlir və çox 

vaxtı axil vətəri uzadılması icra edilir. Bu metodla güclü, elastik və plantiqrad ayaq əldə  

edilir. Ağrısız ayaq funksiyası 35 illik müşahidə tədqiqatları ilə göstərilmişdir. 

İ. Ponseti, 2008