II.
Azərbaycana xas olan m
övzular
1.
Dördüncü dövrün müvəqqəti monitorinq tövsiyələri
62. ECRI-
ın Azərbaycanla bağlı 2011
-ci il
hesabatındakı ilk müvəqqəti monitorinq
tövsiyəsi dövlət orqanlarının dini icmaların qeydiyyata alınma prosesinin tez
şəkildə başa çatdırılması və qeydiyyat qərarını hələ də gözləyən icmaların hüquqi
vəziyyətinə, onların artıq qeydiyyatdan keçmiş icmaların
keçid dövründə normal
fəaliyyəti davam edə bilmələrini xüsusi şəkildə bildirərək, aydınlıq gətirmələri ilə
bağlı olub.
63.
Ölkəyə səfər zamanı dövlət orqanları 2015
-
ci ilin iyununa kimi 615 dini icmanın
qeydiyyata alındığını ECRI nümayəndə heyətinə məlumat v
erib. Onlardan 594-ü
müsəlman, 12
-si xristian, 6-
sı yəhudi, 2
-
si bahay və 1
-
i krişna icmasıdır.
103
Səkkiz
102
Azernews.az 2014.
103
Dövlət orqanlarının verdiyi əlavə məlumatlara görə əvvəllər qeydiyyata alınmış təxminən 200 dini icma
yenidən qeydiyyat üçün ərizə verməyib.
28
ərizə icraatdadır və
104
bunların əksəriyyəti ikinci və ya üçüncü qeydiyyatı ölkənin
digər bölgələrində əldə etməyə çalışan dini icmalarla bağlıdır. Dövlət
orqanları
bütün ərizəçilərə ərizələrindəki çatışmamazlıqlar barədə məlumat verildiyini
bildirir. Yenidən qediyyata alınmamış və ya qeydiyyat sənədini almamış dini
icmalar öz üzvlərinin polis müdaxiləsi, həbs və ağır cərimələrlə bağlı davamlı
qorxu içində yaşadıqlarını bildirir. Dövlət orqanları əvvəlki hüquqi rejimlə
qeydiyyata alınmış icmaların qeydiyyatının qüvvədə qaldığını söyləyir. Amma
onlar Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin internet səhifəsindəki dini
icmalar hissəsinə daxil edilmir. Bu siyahını nəzərdən keçirən şəxslər yanlış
istiqamətləndirilə və bu cür icmaların keçərli qeydiyyatının olmaması nəticəsinə
gələ bilərlər.
64. 2013-
cü ilin mayında Şəmkirdə, 2013
-
cü ilin sentyabrında Əliabadda, 2014
-cü ilin
yanvarında Gəncədə, 2014
-
cü ilin martında Lənkaranda və 2014
-
cü ilin iyun və
oktyabr aylarında Gəncə və Mingəçevirdə polis qeydiyyata alınmış icmanın üzvü
olmayan az sayda dindarın toplaşdığı şəxsi evlərə basqın edib. Bunun
nəticəsində onlarla dindar bir neçə saat polis bölmələrində saxlanılıb.
Şəmkirdə
polis rəisi müavini bir dindarı zorlama, saçlarını qırxma və on beş gün həbsə
atmaqla hədələyib. Dindarlar digər polis məntəqələrində də təhqirə məruz qalıb.
Bir çox hallarda məhkəmələr 1500
-2000 AZN (1300-
1500 €) cərimə təyin edib.
Bir məhkəmə
işində alınan qərar Apellyasiya Məhkəməsi tərəfindən ləğv edilib.
Digər bir işdə rayon məhkəməsi təqsirli bilinən şəxsi sərbəst buraxıb. Digər
dindarlar inanclarını ictimai yerlərdə və şəxsi evlərdə yaydıqları üçün saxlanılıb
və ağır cərimələr ödəyib. Dini ədəbiyyatı icazəsiz yaymaqda günahlandırılan iki
dindar üçün 2015-
ci ilin fevralında məhkəməyə qədər üç aylıq həbsdə saxlama
qərarı verilib. Sonra bu müddət əlavə olaraq yeddi ay uzadılıb.
105
65.
ECRI Venesiya Komissiyası və DTİHB
-in 2012-
ci ildə verdikləri birgə rəydə bəhs
edilən Dini etiqad azadlığı haqqında qanunun bəzi aspektləri ilə beynəlxalq
normalara qarşı olan hüquqi çərçivəni müəyyən etdiyi nəticəsinə gəldiklərini
vurğulayır.
106
Üstəlik, ECRI bu tövsiyənin tətbiqi ilə bağlı 2014
-
cü ildə gəldiyi
nəticələrində etdiyi kimi qeydiyyata alınmamış dini məzhəbin fərdi üzvlərinin dua
etdiyi və ya dini inanclarını ifadə etdiyi üçün cəzalandırılmasının AİHK
-
na uyğun
olmayan AİHM
-nin presedent hüququna bir daha istinad edir.
107
Yuxarıda bəhs
edilən polis basqınları, saxlamalar və məhkum etmələr zərərçəkmişlərin din
azadlığını açıq şəkildə pozur və onlara qarşı dini zəmində ayrı
-
seçkiliyə səbəb
olur. ECRI həmçinin irqçiliyə əsaslanan yanlış davranış hallarının ombudsman da
daxil olmaqla səriştəli qurumlar tərəfindən araşdırılmalı olduğunu düşünür (ECRI
-
nin 11 saylı ÜST
-nün 9-
cu bəndi).
66.
ECRI dövlət qurumlarının, xüsusən də Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi və
Daxili İşlər Nazirliyinin, dini icmaların qeydiyyatı prosesini tez şəkildə başa
çatdırmalarını və qeydiyyat prosesində olan dini icmaların üzvlərinə qarşı
gələcəkdə ayrı
-
seçkilik hallarının olmamasını və onların din hüququnun polisin
pis rəftarı, qanunsuz polis basqınları, saxlama və məhkum etmələr kimi
hərəkətlərlə pozulmamasını təmin etmələrini təkidlə tövsiyə edir.
67. 2014-
ci ildə gəldiyi nəticələrdə ECRI dövlət orqanlarının ikinci müvəqqəti
monitorinq tövsiyəsini yerinə yetirmədiklərini hesab edib. Bu tövsiyə məhkəmə
sistemi ilə əlaqələrində ECRI
-
ın istinad şərtlərinə cavab verən qruplara aid
şəxslərə qarşı istənilən birbaşa və ya dolayı ayrı
-
seçkiliyi aşkarlamaq məqsədilə
ECRI məhkəmə sistemi məlumatlarının toplanması üçün sistemin
yaradılmasından bəhs edib. Bu hesabatda bəhs edilmiş zəif qruplara yönəlmiş
104
Dövlət orqanları onların baptistlər, Yehovanın Şahidləri və müsəlman icmaları tərəfindən edildiyi
söyləyir.
105
Forum18.org 2015b.
106
Daha ətraflı məlumat üçün bax. Venesiya Kommissiyası və ATƏT/DTİHB 2012, §§ 12 və bəndlər.
107
Ma
saev Moldovaya qarşı
, N°. 6303/05, 12 may 2009-cu il, § 26.
29
cinayət hüququ hallarından başqa ECRI bu qruplara qarşı məhkəmələr tərəfindən
edilən sistematik ayrı
-
seçkilik haqqında yeni məlumat almayıb. Buna görə də o,
bu məsələni bu hesabatda nəzərdən keçirməyəcək.
2.
Dini ayrı
-seçkilik
68.
ECRI din zəminində baş verən əlavə ayrı
-
seçkilik hallarından narahatlıq duyur.
65-
ci bənddə qeyd edildiyi kimi Venesiya Komissiyası və DTİHB dini azadlıqla
bağlı qanunvericilk çərçivəsinin bəzi aspektlərinin beynəlxalq normalara uyğun
olmadıqlarını düşünürlər. "Din azadlığı" tərifinə özəl və ictimai və həmçinin ibadət
yerlərində dini ayinləri yerinə yetirmə hüququ, missionerlik fəaliyyətinə, tədrisə,
praktikaya və riayətə icazə vermə, dövlət qeydiyyatı olmadan fərdlərə və dini
icmalara
dinlərini yaşamağa imkan vermək məqsədilə dövlət qeydiyyatı
sistemində islahat aparma və dini ədəbiyyatı sərbəst şəkildə yaymaq hüququna
qarşı olan səbəbsiz məhdudiyyətləri aradan qaldırma kimi hesabatlarında
etdikləri əsas tövsiyələr daxil edilməlidir. H
al-
hazırda bu sahədə mövcud olan
əsassız məhdudiyyətlər çox vaxt azlıqların müsəlman icmalarına və qeyri
-
ənənəvi dini qruplara mənfi təsir edir və bu da onlara qarşı ayrı
-
seçkiliyə gətirib
çıxarır.
69.
Din azadlığına bu cür müdaxilə və ayrı
-
seçkiliyə səbəb ola bilən praktika əsasən
sünni müsəlmanların həbs edilib saxlanılması ilə bağlı bir çox məlumatlarda öz
əksini tapır. Azərbaycandakı müsəlmanların 65%
-
i şiə olduğu halda qalan 35%
-i
sünnidir və bu sünni müsəlmanların böyük hissəsi tarixi ləzgi azlığına
mən
subdur.
108
Bu hesabatlar bunlardan əlavə 5 oktyabr 2012
-
ci ildə keçirilmiş
"Hicaba azadlıq" mitinqinin iştirakçılarının böyük hissəsinin saxlanılmasına, 2014
-
cü ilin noyabr ayının ortalarında Naxçıvanda 200 müsəlmanın həbsinə, 2015
-ci
ilin fevralından bəri icazəsiz olaraq dini ədəbiyyatı yaydıqları üçün Cinayət
Məcəlləsinin 167.2.1 maddəsi ilə sonradan həbs edilmiş beş sünni müsəlmanın
məhkəməyə qədər həbsdə saxlanılmasına və 22 sentyabr 2015
-
ci ildə Bakıda
Səid Nursi tərəfdarlarının 85
-
nin həbsinə istinad edir. Digər hesabatlar sünni
məscidlərinin bağlanması, məscidlərdən kənarda namaz qılmanın qadağan
edilməsi (Dini etiqad azadlığı haqqında qanunun 12.1
-
ci maddəsi), imamların
uniforma geyinmə məcburiiyəti və dindarların məscidlərə girişinə polis tərəfindən
m
ane olma ilə bağlıdır. Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin rəhbəri
xaricdə təhsil almış ruhanilərin fəaliyyətləri və dini bayraqların istifadəsi və dini
mərasimlərin küçələrdə aaprılması ilə bağlı dini etiqad azadlığı haqqında
qanununa yeni məhdudlaşdırıcı dəyişikliklərin ediləcəyini bildirib.
109
70.
Üstəlik, Azərbaycan 2001
-
ci ildə Avropa Şurasına üzv olduğu zaman söz verdiyi
alternativ xidmət haqqında qanunu qəbul etməyib. Konstitusiya alternativ xidmətə
imkan versə də (Azərbaycan Konstitusiyasının 76.
2-
ci maddəsi) dini azlığa aid
olan və əqidəsinə görə hərbi xidmətdən imtina edən şəxs 2014
-
cü ilin aprelində
və 2015
-
ci ilin avqustunda hərbi xidmətdən yayındığına görə məhkum edilib.
71.
ECRI həmçinin Səid Nursinin əsərləri də daxil olmaqla dini ədəbiyyatın
senzura
edilməsi haqqında məlumatlar alıb.
110
Bundan başqa müvafiq qayda həddindən
artəq bürokratik şəkildə şərh və tətbiq edilir. Dini etiqad azadlığı haqqında
108
UNPO 2013: 21.
109
Bu və sonrakı abzas üçün bax.
Norveç Helsinki Komitəsi 2015: 43 və bəndlər; Yunus, L. və Cəfərov, R.
2014: 47 və bəndlər.; Forum18.org 2015a və b; Beynəlxalq Sərhədsiz İnsan Hüquqları 2015; Azernews.az
2015; Institute for War & Peace Reporting 2015a; meydan.tv 2015a. 2015-ci ilin noya
brında şiə “Müsəlman
Birliyi Hərəkatı”nın qeydiyyatı rədd edilib. Sonrakı həftələrdə onun ən azı 32 üzvü həbs edilib. İki üzv və
beş polis işçisi qrupun rəhbəri Tale Bağırovun həbsi ilə nəticələnən polis əməliyyatı zamanı öldürülüb.
Dövlət orqanları qrupun məqsədinin konstitusiya nizamnı pozmaq və şəriət qanunlarına əsaslanan dini
dövlət qurmaq istədiklərini bildirdiyi zaman digərləri sözügedən polis əməliyyatlarında din azadığının
müxtəlif şəkildə pozulduğunu iddia edir.
110
AİHM
-
dəki iş və Səid Nursinin yazılarının dindar olmayanlara qarşı düşmənçiliyi və nifrəti artırıb
artırmaması ilə bağlı mübahisə haqqında 4 aprel 2011
-
ci ildə verilmiş 28621/11 saylı
Yedinoe Dukhovnoye
Upravleniye Musulman Krasnoyarskogo Kraya
Rusiyaya qarşı
işinə baxın
.
30
qanunun 22.2-
ci maddəsinə görə dini məzmunlu ədəbiyyatın və digər materialın
idxal edilməsi və hazırlanmasından öncə ilkin razılıq tələb edilir. Venesiya
Komissiyasının və DTİHB
-
nin fikrincə bu, AİHK
-
nın 10.1
-
ci maddəsinin birbaşa
pozulması deməkdir.
111
Dövlət qurumları bu ədəbiyyatın yayılmasınına razılıq
vermək üçün əlavə qərarın tələb edildiyini bildirir. Üstəlik, dini icmalara yayılan
hər bir materialın möhürlənməli olması barədə məlumat verilib. Lakin Dini
Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsində lazımı möhürlər yox idi. Dini icmaların
üzvləri Cinayət Məcəlləsinin 167
-
ci maddəsi və İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 300
-
cü maddəsi ilə cəzalandırılır və bu qaydalara riayət etmədikləri təqdirdə
məhkəməyə qədər həbsdə saxlanma ilə üzləşirlər. "Dini təbliğat həyata keçirən"
şəxslərin və dinlə bağlı qanunvericiliyin digər müddəalarını pozan şəxslərin
İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 299
-
cu və 300
-
cü maddələri ilə cinayət
məsuliyyətinə cəlb edilmək riski mövcuddur.
72.
Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 299
-cu
maddəsinə aid olan 160 inzibati xətanın son beş ildə qeydə alındığını və id
xal
edilən 5600 dini ədəbiyyat adından 300
-
nün qadağan edildiyini ECRI nümayəndə
heyətinə bildirib. Bundan əlavə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi öncəki
abzaslarda qeyd edilmiş hesabatları oxuduğunu, iddiaları rədd etdiyini və 2015
-ci
ilin fevralından bəri dindarların saxlanılması ilə bağlı
64-
cü bənddə təsvir edilmiş
məlumatın onda olmadığını qeyd edib. Dövlət orqanları həmçinin bu cür
məhdudiyyətlərə islamizmin yayılma təhlükəsi kontekstində baxılmalı olduqlarını
qeyd ediblər. Son olaraq onlar əqidəsinə görə hərbi xidmətdən imtina etmə
məsələlərinin ölkənin təhlükəsizliyi üçün təhlükə yaratdığını iddia edirlər.
73.
ECRI dövlət orqanlarının din azadığı ilə bağlı ümumi münasibətlərini dəyişməyə
ehtiyacları olduğunu düşünür. Qanunvericiliklərini Venesiya Komissiyasının və
DTİHB
-
in
birgə
tövsiyələrinə
uyğunlaşdırmaları,
dini
azadlığını
məhdudlaşdırmaqla bağlı gələcək planlarından əl çəkmələri və din azadlığına
qarşı AİHK
-
nın qəbul etmədiyi ayrı
-
seçkiliyə və məhdudiyyətlərə son vermələri
həddindən artıq vacibdir.
112
Lazımi hüquqi dəyişikliklərin qüvvəyə minməsinə
qədər dövlət orqanları hazırki qanunvericiliyi xüsusən AİHK
-
nın 9 və 14
-cü
maddələrinin məcburi normalarınına və AİHM
-
nin presedent hüququna uyğun
şəkildə şərh və tətbiq etməli, demokratik cəmiyyətdə din azadlığına bu cür
məhdudiyyətlərin lazım olması barədə aydın məlumat olmadıqda polis
basqınlarından, həbslərdən və cəza qərarlarından əl çəkməlidir.
74.
Bundan əlavə ECRI zəif qrupların insan hüquqlarını qorumağa yardım etmək və
onları təşviq etmək məqsədilə ombusdsmanı sadəcə din azadlığı sahəsində deyil
həmçinin nifrət nitqi, siyasi məhbuslar və LGBT şəxslərə qarşı şiddət kimi həssas
məsələlərdə də öz gücünü və müstəqil mövqeyini istifadə etməyə təkidlə çağırır.
75.
ECRI dövlət orqanlarının Venesiya Komissiyası və ATƏT/DTİHB tərəfindən dini
etiqad azadlığı haqqında qanunun barəsindəki Birgə Rəylərində etdikləri
tövsiyələri tətbiq etmələrini təkidlə məsləhət görür. Lazımi hüquqi dəyişikliklərin
qüvvəyə minməsinə qədər dövlət orqanları xüsusən də polis və məhkəmə işçiləri
üçün təlim təşkil edərək hazırki qanunvericiliyin Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının (AİHK) 9 və 14
-
cü maddələrinə tamamən uyğun şəkildə tətbiqin
i
təmin etməlidir.
76.
Son olaraq, ECRI Azərbaycanı alernativ xidmətlə bağlı qanunvericiliyi qəbul etmə
öhdəliyini yerinə yetirməyə təkidlə çağırır və bu məqsədlə regiondakı yaxşı
praktikalara istinad edir.
111
Venesiya K
ommissiyası və ATƏT/DTİHB 2012, §§ 101 və bəndlər.
112
Məhdudiyyətlərə haqq qazandrılması ilə bağlı irqçiliklə mübarizəyə həsr edilmiş bu hesabatın 3
-
dən
16-
cı bəndlərinə və terrorizmlə mübarizə sahəsindəki "Terrorizmin qarşısının alınması haqqında" Avropa
Konvensiyası kimi beynəlxalq normalara baxın.
31
77.
ECRI dövlət orqanlarına ölkənin Avropa Şurasına qəbulu zamanı hərbi xidmətə
alternativlər haqqında qanunvericiliyin hazırlanması ilə bağlı üzərinə götürdüyü
öhdəliyi yerinə yetirmələrini təkidlə tövsiyə edir.
3.
LGBT-
lərə qarşı olan ayrı
-
seçkiliklə və dözümsüzlüklə mübarizə
siyasətləri
113
-
Məlumat
78.
Azərbaycandakı LGBT şəxslər və onların həyat şərtləri ilə bağlı heç bir rəsmi
məlumat mövcud deyil və hökumət cinsi orientasiya və gender kimliyi səbəblərinə
görə baş verən ayrı
-
seçkiliyə qarşı mübarizədə Nazirlər Komitəsinin
CM/Rec(2010)5 saylı Tövsiyəsinin tətbiqi ilə bağlı göndərilmiş sorğuya hələ
cavab verməyib. Ombudsman son bir neçə ildə heç bir şikayət almadığını amma
LGBT-
lərlə bağlı qaynar xəttə zəng edildiyi barədə ECRI
-
yə məlumat verib.
2009-
cu ildə aparılmış araşdırmaya görə Azərbaycan əhalisin
in 73%-i LGBT
şəxslərə qarşı mənfi münasibət bəsləyir.
114
2014-
cü ildə aparılmış digər
araşdırma nəticəsində respondentlərin 60%
-
i bu cür mənfi münasibət bəsləyir və
52%-
i homoseksuallığın anadangəlmə xəstəlik olduğu fikrindədir. Onların 64%
-i
LGBT şəxslə bir yerdə işləmək istəmədiyini söyləyib və 60%
-
i işə götürən olsaydı
LGBT şəxsi işə almamağa üstünlük verəcəyini bildirib.
115
LGBT şəxslərin
Avropadakı insan hüquqları vəziyyətilə bağlı 2015
-
ci il vətəndaş cəmiyyəti
göstəricisində Azərbaycan sonuncu yeri tutur.
116
-
Aparılan siyasətlər
79.
ECRI LGBT məsələləri ilə bağlı
dövlət orqanlarının fəaliyyətləri barədə az
məlumat əldə edib. Ombudsman həssaslığı artırma proqramları çərçivəsində
ictimaiyyətə LGBT şəxslərə qarşı heç bir ayrı
-
seçkilik və nifrət nitqinin
olmamasının vacibliyini izah etməsini ECRI
-
yə bildirib. Dövlət
orqanları da
həbsxanalarda LGBT şəxslərə qarşı heç bir ayrı
-
seçkilik hallarının baş
verməməsini və nəşr ediləcək araşdırmada LGBT şəxslərlə bağlı bəzi
məsələlərin olduğunu bəyan edib. Son olaraq, ECRI polisin 2012
-
ci ildə Bakıda
keçirilmiş "Eurovision" müsiqi yarışmasında LGBT şəxsləri qoruduğunu alqışlayır.
80.
ECRI Azərbaycandakı LGBT şəxslərin böyük əksəriyyətinin cinsi orientasiyasını
və gender kimliyini bildirməməyə və cəmiyyətin qınağından, nifrət nitqindən və
şiddətdən qaçmaq üçün gözə girməməyə üstünlük verdiklərini qeyd edir. Sadəcə
şou
-
biznes aləmindəki bəzi şəxslər LGBT
-
lərə aid olduqlarını açıq şəkildə göstərə
bilirlər. Vəziyyət Bakıya nisbətən bölgələrdə daha pisdir. LGBT
-
lər cinsi
oreintasiyaları və gender kimliklərini açıq ifadə edərlərsə sadəcə cəmiyyət deyil
hətta ən yaxın ailə üzvləri və dostları tərəfindən də rədd edilə bilərlər. Valideynləri
uşaqlarının LGBT olduqlarını qəbul etmək istəmir. Polis işçiləri LGBT
-
ləri sadəcə
tutmamış həmçinin təhdid etməyib, böhtan atıb və ya onlardan pul alıb.
117
Cinsi
orientasiyalarını bəyan etdikləri zaman LGBT şəxslərin üzləşdiyi yüksək dərəcəli
şiddətlə bağlı ECRI bu hesabatın
40-dan 44-
cü bəndinə qədər istinad edir.
81.
Azərbaycanda LGBT məsələləri ilə bağlı ictimai həssaslıq azdır
118
, çünki
homoseksuallıq, biseksuallıq bə transgender olma tabu olan məsələlərdən sayılır.
LGBT məsələləri nadir hallarda ictimai müzakirə mövzusu olur və media LGBT
şəxslər və onların xüsusi vəziyyəti barədə həddindən artıq az məlumat verir. Belə
bir mühitdə LGBT şəxslər adətən ayrı
-
seçkilik, nifrət nitqi və şiddətlə bağlı polisə
113
Terminologiya üçün Avropa Şurasının İnsan hüquqları üzrə komissarının verdiyi təriflərə baxın, 2011.
114
USAid 2014: 43; NEFES LGBT 2014a; 3view.az (2010).
115
NEFES 2014.
116
ILGA_Europe 2015.
117
Gender və inkişa
f 2013: 24.
118
NEFES 2014-
ə görə bu araşdırmanın respondentlərinin 40%
-
i homoseksuallıq və bisekuallıq barədə
məlumata sahib olmadıqlarını bəyan edib.
32
və ombudsmana məlumat
vermək arzusunda olmur. Son illərdə artmağa
başlamış LGBT vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları müxtəlif tərəflərdən gələn
təzyiqlərə görə fəaliyyətlərini azaltmağa və bəzən dayandırmağa məcbur olub.
Tanınmış LGBT fəalı olan bir şəxs intihar edib və digərləri ölkəni tərk edib.
82.
LGBT şəxslər bu cür təhlükəli şərtlər altında Azərbaycan əhalisinin digər hissəsi
ilə bərəbər səviyyədə yaşaya bilmir (Azərbaycan Konstitusiyasının 25
-
ci maddəsi
və AİHK
-
nın 8 və 14
-
cü maddələri). Buna görə də ECRI dövlət orqanlarının
si
stematik yanaşmaya sahib olmasını və LGBT məsələlərini müsbət şəkildə həll
etməli olduğunu düşünür. Bunun üçün onlar LGBT şəxslər, onların həyat şəraitləri
və bərabər rəftar hüquqları ilə bağlı həssaslığın artırılması kampaniyaları
aparmalıdırlar. Məqsəd bu zəif qrupa qarşı olan ümumi rəftarı yaxşılaşdırma
olmalıdır. Eyni zamanda dövlət orqanları həll edilməli olan məsələlərin başa
düşülməsi və onların bərabər rəftar hüquqlarının reallıq olması üçün LGBT
şəxslərin həyat şərtlər ilə bağlı araşdırma həyata keçirməlidir. Xaricdəki LGBT
nümayəndələri və ekspertləri cəlb edilməlidir. LGBT şəxslərlə təmasda olan
dövlət məmurları təlim keçməlidir. Polis və ombudsman LGBT icması ilə
mütəmadi və səmimi əlaqə qurmalı, onları ailə və digər şiddət növlərindən
səmərəli şəkildə qorumalıdır. Bu fəaliyyətləri koordinasiya etmək və LGBT
şəxslər üçün fəaliyyət planını hazırlamaq məqsədilə dövlət qurumu müəyyən
edilməlidir. Bu qurum həmçinin son bəndində müzakirə edilən lazımı
qanunvericilik düzəlişləri üçün edilən təşəbbüslərlə də məşğul olmalıdır.
-
Dostları ilə paylaş: |