Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya mühafizə olunmuşdur. Belə ki, Osmanlı türklərində Bilgə qız
adı kimi bu gün də işlənməkdədir. Bu antroponimin tərkibində
işlənmiş katun leksemi, qədim türk antroponimlərinin tərkibində
işlənmiş qadınlara aid ilk tituldur. Çox güman ki, hökmdarların
yalnız baş hərəmi katun titulunu daşıya bilirdi.Digər xanımla-
rı isə kunçuy titulunu daşıyırdılar.Bu titulun apelaytivi müasir
Azərbaycan və Türkiyə türkcəsində qadın/kadın şəklində işlənir.
KTş 25-də rast gəlinən “ögim katun” birləşməsinin “Altun yaruk”
və “Kitabi–Dədə Qorqud” abidələrindəki anası katun və qadın
ana ifadəsinin qədim qarşılığı olması türk mədəniyyəti tarixində
katun apelyativinin matriarxat, anaxaqanlıq dövrünün izləri sa-
yıla bilər. S.Əliyarlının bu barədəki fikirləri maraq doğurur: “...
qadın ana” tərkibi işləndikdə ilk növbədə ananın cəmiyyətdəki
nəsil havadarı, nəsil başbiləni, xaqan ailəsi sistemində nəslin
mücəssiməsi olması nəzərdə tutulurdu. Belə bir yüksək şərafətlə
o, xaqan ata ilə yanaşı qoyulur, demək olar ki, sonuncu qədər
sonsuz ehtiram və pərəstiş edilən ulu bir şəxsiyyət mərtəbəsinə
yüksəlirdi”(55, s. 187).
Bəzi tədqiqatçılar qədim türk dilində rast gəldiyimiz katun
titulunun İran dillərindən olan soğd dilindən alınmış olduğunu
iddia edirlər (34, s. 67; 42, s. 77). Lakin yuxarıdakı sitatdan gö-
ründüyü kimi, bu söz, titul bildirən leksem türk mənşəlidir və türk
dillərində qədim bir inkişaf tarixinə malikdir.
İni il kağan. II Göytürk hökmdarı Kapağan xaqanın ikinci
oğlunun adıdır. Kapağan xaqanın iki oğlu olmuşdur. Birinci oğlu
Çin qaynaqlarında adı Tuung-o Te-le şəklində qeyd edilən Toŋa
tigindir. O, 714-cü ildə Beşbalıkda öldürülmüşdür. Onun dəfni
haqqında Bilgə kağan belə məlumat verir: Anta Toŋra yılpağutı
bir uğuşuğ Tona tigin yoğınta edirə tokıdım. “Orada tonqra boyu
alplarından bir qrupu Tonqa tiginin cənazə mərasimində mühasirə
edib qırdım” (BXş31). Toŋa antroponiminin apelyativi “bəbir,
