D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə192/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Sümsüx1  I  (İrəvan,  Vedi,  Zəngibasar)  –  sırtıq,  veyl,  veyl 
gəzən, sülənən
Sümsüx1 (Çəmbərək) – qapı-qapı gəzib yem axtaran, sahib-
siz it sümsürük (Qafan) sırtıq (7, səh. 340)
Nümunələri nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, bir yerə qoşun 
çəkilərkən  əsgərlər  hər  yerə  soxulur,  insanları  incidir.  Sülənən 
insan  da  hər  yerə  burnunu  soxur,  digərlərini  incidir.  Görünür, 
dialektlərdə işlənən sülənmək sözü də məhz bu səbəbdən yaran-
mışdır.
Sın.  Sın  sözü  sınmaq,  qırılmaq  mənasında  Irık  Bitik 
abidəsində 11-ci sütunda işlənmişdir.
Bu  söz  haqqında  Əlisa  Şükürlü  yazır:  “sı  sözü  qədim  türk 
dilində dəyişmək, təhrif etmək mənasını ifadə edir. Azərbaycan-
türk dilində həmin söz dəyişmək, təhrif etmək mənasında sözü 
sındırmaq və ya kiminsə sözünü sındırmaq (yəni rədd etmək) fra-
zeoloji  birləşməsində  tərkibində  sındırmaq  şəklində  qalmışdır” 
(11, səh. 69) Ə.Şükürlü bu sözü sı şəklində versə də abidədə bu 
abidə sın formasında işlənmişdir. Dialekt və şivələrimizdə sınsıt-
max şəklində işlənir:
Sinsitməx1 (Gədəbəy) – qorxutmaq. (6, səh. 439)
Sinsiməx1 (İrəvan, Vedi, Zəngibasar) – inamını itirmək.
Sinsitməx1 (Çəmbərək) 1. qurutmaq, 2 qorxutmaq, utandır-
maq, əziyyət vermək (7, səh. 333).
Fikrimizcə, Ə.Şükürlü də sı sözünün müasir dövrdə işlənən 
mənasını izah edərkən məhz sonuncu mənanı yəni utandırmaq, 
əziyyət vermək mənasını nəzərdə tuturdu.
Soruğ – soruğ sözü səs-soraq, xəbər, soraq, şöhrət; kü-soruğ-
san-şöhrət anlamında Suci abidəsində 4-cü sütunda işlənmişdir.
Soruğ sözü dialekt və şivələrimizdə bir qədər fərqli mənada 
işlənmişdir. Nümunələrə diqqət yetirək: sorasıx: soraşıx eləməx1 
(Ağdaş, Kəlbəcər) – soraqlaşmaq, soraq eləmək.


193

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin