D. Q. Usmanova buxgalteriya hisobi o‘quv qo‘llanma

Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schyotlar (0200)ning

bog‘lanishi

T/ r	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni	Schyotlarning bog‘lanishi
		Debet	Kredit
1	Asosiy, yordamchi ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarda foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	2010, 2310, 2710	0211-0299
2	Umumishlab chiqarish maqsadida foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskrish hisoblash	2510	0211-0299
3	Savdo korxonalarida foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	9410	0211-0299
4	Ma’muriy maqsadlar uchun foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	9420	0211-0299
5	Quyidagi maqsadlarda foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash: yangi turdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun mo‘ljallangan ishga tushirish ishlarida; umumiy yoki yakka tartibda ishlab chiqarishga mo‘ljallanmagan yangi texnologik jarayonlarni o‘zlashtirishda; v) qazib chiqaruvchi tarmoqlardagi tayyorgarlik ishlarida.	9440	0211-0299
6	Ishchi xayvonlarga eskirish hisoblash	2010, 2310	0270
7	Ko‘p yillik o‘simliklarga eskirish hisoblash	2010	0280
8	Joriy (qisqa muddatli) ijaraga berilgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	9430	0220-0299
9	Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni xususiy asosiy vositalar tarkibiga o‘tishi natijasida ularga hisoblangan eskirish summasini o‘tkazish	0299	0211-0290

10	Uzoq muddatli ijara shartnomasining muddati tugagandan keyin ijaraga beruvchiga qaytariladigan asosiy vositalarning eskirishni hisobdan chiqarish	0299	0310
11	Asosiy vositalarning eskirishini qayta baholash: qiymati oshirilganda qiymati kamaytirilganda	8510 0211-0299	0211-0299 8510
12	Asosiy vositalarni tugatish, sotish, tekinga berish, ustav kapitaliga ulush sifatida berish, uzoq muddatli ijaraga berish, kamomad yoki buzilish natijasida ularga haqiqatda hisoblangan eskirishni hisobdan chiqarish	0211-0290	9210

5-son BHMSga muvofiq, asosiy vositalar bo‘yicha amortizatsiya summasi quyidagi usullardan birini qo‘llash yo‘li bilan hisoblanishi mumkin:

1. 
   eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash;
   
2. 
   eskirishni bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblash (ishlab chiqarish usuli);
   
3. 
   ikki karrali amortizatsiya me’yori bilan kamayib boruvchi qoldiq usuli;
   
4. 
   yillar yig‘indisi usuli (kumulyativ usul).
   

Eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulining mohiyati shundan iboratki, asosiy vositalarning amortizatsiyalanadigan qiymatidan kelib chiqib, ularning foydali xizmat qilish muddati davomida eskirish bir tekisda va teng ulushlarda hisoblab boriladi. Ushbu usulga muvofiq, asosiy vositalar obektining amortizatsiyalanadigan qiymati uning foydali xizmat muddati davomida tegishli xarajatlarga bir maromda (tekisda) olib boriladi (taqsimlanadi). Mazkur usul bo‘yicha amortizatsiya qilish me’yorining miqdori foydali xizmat muddatining davomiyligiga bog‘liq bir davr uchun amortizatsiya ajratmasi summasi amortizatsiyalanadigan qiymatini obekt foydalaniladigan hisobot davrlari soniga bo‘lish yo‘li bilan hisob-kitob qilinadi.
Eskirish hisoblashning bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulida amortizatsiya ajratmalarining yillik summasi asosiy vositalar obektining
boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymatidan uning tugatish qiymatini ayirish orqali va mazkur obektning foydali xizmat muddatidan kelib chiqib aniqlanadi: