1.2. Ohakishlab chiqarish. Havoi ohakxom ashyosi asosini kalsiy karbonat (CaCO3) tashkil etadi, shuningdekozgina miqdorda dolamit, gips,giltuproq vaboshqalar aralashgan bo‘lishi mumkin. Ohaktosh900-12000S haroratdakuydirib, imkoni boricha SO2gazi chiqarib yuboriladi: CaCO3=CaO+CO2
XomashyotarkibidagiMgCO3kuydirishjarayonidaparchalanadi. Ohaktoshni kuydirish natijasida 56 % havoi ohak hosil bo‘ladi, qolgan 44% karbonatangidiridi(CO2) havogachiqib ketadi. Ohakbog‘lovchisitarkibidaasosiyoksidlar(CaO+MgO)miqdoriko‘pbo‘lsa,ohakqorishmalarishunchalikplastik va sifatli bo‘ladi.
Havoi ohak tarkibidagi chalakuygan yoki o‘ta kuygan bo‘laklarning me’yordan ortiqbo‘lishibog‘lovchixossalarniyomonlashtiradi.CHalakuyganohakbo‘laklarbog‘lovchilikxususiyatiga ega bo‘lmaydi, o‘ta kuydirilgan ohak esa juda sekin suv ta’sirida gidratlanadi,hajmikengayadi, buyumlardayoriqlar hosil bo‘ladi.
Ohaktosh,odatda,shaxtalixumdondakuydiriladi.
Maydabo‘lakliohaktoshlaraylanmaxumdondakuydirilishimumkin.Ohaktoshnikuydirishuchunko‘mir,tabiiygazvaboshqayoqilg‘ilarishlatiladi.Ko‘miryoqilgandaohakkakularalashishi mumkin, gaz yoqilganda esa bog‘lovchi toza holda hosil bo‘ladi.Bundan tashqari, gazbilanishlaydigan xumdonlarnimexanizatsiyalashvaavtomatlashtirish mumkin.
Ohaktoshkuydirilgandaso‘ndirilmagang‘ovakbo‘lakholdagiyarimmaxsulothosilbo‘ladi.YArimmaxsulotistemolchigamoslashtirishuchunmaydalanadiyokiso‘ndiriladi.
Ohakni so‘ndirish. Havoi ohakni so‘ndirish uchun suv bilan aralashtiriladi:CaO+H2O=Ca(ON)2
Ohak so‘ndirilganda 950 kJ/kgmiqdorda issiqlik ajrab chiqadi. Ohakni so‘ndirish jarayoni o‘tashiddatlikechadi,ohakdonachalarikukunxolgakeladi.So‘ndirilganohakningo‘takukunbo‘lishi, uning yuqori darajada suv ishlabxususiyatini vaplastikligini ta’minlaydi. So‘ndirishdaqo‘shilgan suv miqdoriga nisbatan gidrat ohagi (pushonka), ohak qorishmasi va ohak suti hosilbo‘ladi.
Gidrat ohak (kipelka) 60 -70 % suv aralashtirilganda xosil bo‘ladi.Bunda ohak hajmi 200-300 % ortadi. Hosil bo‘lgan gidrat ohakCa(ON)2ning juda mayda zarrachalaridan iborat oqranglikukundir. Uning erkin g‘olatdagi o‘rtacha zichligi 400- 450 kg/m3, zichlangan holatdagio‘rtachazichligi esa500-700 kg/m3.
Gidrat ohagi to‘xtovsiz ishlaydigan gidratlarda so‘ndiriladi, bunda hosil bo‘lgankatta issiqlik vasuvbug‘i bo‘lak holatdagi ohakningkukunohakkaaylanishigaolib keladi.
Ohakqorishmasiohakkirelkagamassasiganisbatan200-300%suvqo‘shilibtayyorlanadi. Bunda so‘ndirilganohakning massasi 2-2,5 marta ortadivamaxsulothajmiko‘payadi. Ohakklinkeriga massasiga ko‘ra suv miqdori300 % danko‘proq qo‘shilsa, ohaksutihosil bo‘ladi.
Ohak qorishmasi to‘la mexanizatsiyalashgan maxsus qorishmalartayyorlaydigan sexlardaohakso‘ndiruvchimashinalardabo‘lakholatdagiohakso‘ndiribolinadi.Buusuldaohakso‘ndirilgandaohakqorishmasiningsifatiyuqoribo‘ladivaso‘ndirishjarayonitezlashadi.
Kichikqurilishmaydonlaridabo‘lak–bo‘lakohakmaxsusxandaqlardasuvbilanagalashtirilgan holda kamida ikki hafta davomida so‘ndiriladi. Bu usulda ohakso‘ndirilgandaso‘nmaganzarrachalar miqdori me’yoridanoshmasligi shart.