Bir-biriga yaqin yoki qarama-qarshi ma'noli asoslardan tarkib topgan otlarga juft otlar deyiladi. Masalan: o'gil-qiz, idish-tovoq, ota-ona.
Ikkinchi qismi birinchi qismining tovush o'zgarishi asosidagi takroridan tarkib topgan otlar takroriy otlar sanaladi. Masalan: tuz-puz , tovoq-povoq, tovuq-povuq.
254-mashq. Gaplarni o'qing, sodda, qo'shma, juft otlarni aniqlab, guruhlarga bo'lib ko'chiring.
1. Boychechakning tovlanib turgan gulbarglari hammaning ko'nglidagi gina-adovatga barham berdi. (A. Ko’chimov) 2. Oradan uch-to'rt kun o'tgach, dadam Qipchoqlardan hovli topib keldi. Ammam ko'rpa-yostiq, amakim qozon-tovoq, boshqa tanish-bilishlar choynak-piyola deganday, har kim baholi qudrat qarashib, o'sha hovliga ko'chdik. (Abdulla Qahhor) 3. Somonsuvoq qilingan tekis tomning ustiga o'rikning bir shoxi egilib turardi. (P. Qodirov) 4. Bahoroy juda go'zal, hamma fasldan o'zar. Gul-chechakdan libosi, yoqimlidir havosi. (M. Ibrohimova)
256-mashq. Matnni ko'chiring, sodda, qo'shma va juft otlarning tagiga chizing.
Bog'da zotli, asl olmalar, xilma-xil gilos-olchalar, kursillama nashvati, yumshoq xushbo'y noklar, achchiq va chuchuk tuyatish anorlar va boshqa-boshqa meva daraxtlari ko'p. Tokzorga kelsak, husayni, yakdona, shivirg'oni. charosdan boshlab tanako'zi, qorajangal, bedona kishmishga qadar turli-tuman navlar bor. (Oybek)
1. Sodda otlar deb nimaga aytiladi?
2. Qo'shma otlarga misollar keltiring.
3. Juft otlar qanday hosil qilinadi?
257-mashq. Uyga vazifa. Quyidagi otlarni sodda, qo'shma, juft otlarga ajratib, guruhlab yozing.
Buloq, tokzor, ekin-tikin, to'rtburchak, dunyoqarash, yor-birodar, do'stlik, o'y-xayol, gulchambar, kurash, aql-hush, merosxo'r, bilim, gulhamishabahor, ko'klam, savdo-sotiq, oy.
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob.
V. Uyga vazifa
Dostları ilə paylaş: |
