“Dasturiy injiniring” fakulteti “MA‟lumotlar tuzilmasi va algoritmlar”

 
4.6. Binar daraxt bo
‟
yicha qidiruv funksiyasi 
Mazkur funksiyaning vazifasi shundan iboratki, u berilgan kalit bo‟yicha 
daraxt tuguni qidiruvini amalga oshiradi. Qidiruv operatsiyasining davomiyligi 
daraxt tuzilishiga bog‟liq bo‟ladi. Haqiqatdan, agar elementlar daraxtga kalit 
qiymatlari o‟sish (kamayish) tartibida kelib tushgan bo‟lsa, u holda daraxt 4.7-
rasmdagidek bir tomonga yo‟nalgan ro‟yhat hosil qiladi (chiqish darajasi bir 
bo‟ladi, ya‟ni yagona shoxga ega), masalan: 

---

71 
4.7-rasm. Bir tomonlama yo‟naltirilgan binar daraxt tuzilishi
Bu holda daraxtda qidiruv vaqti, bir tomonlama yo‟naltirilgan ro‟yhatdagi 
kabi bo‟lib, o‟rtacha qarab chiqishlar soni N/2 bo‟ladi. Agar daraxt 
muvozanatlangan bo‟lsa, u holda qidiruv eng samarali natija beradi. Bu holda 
qidiruv 
N
2
log
dan ko‟p bo‟lmagan elementlarni ko‟rib chiqadi. 
Qidiruv funksiyasini ko‟rib chiqamiz. search fuksiyasi daraxtdan key kalitga 
mos elementning adresini aniqlaydi. 
int search(node *tree, int key){ 
node *next; next=tree; 
while(next!=NULL) 
{ if (next->info==key){cout<<"Binar daraxtda "<
return next; }
if (next->info>key) next=next->left; 
else next=next->right;
} 
cout<<"tuzilmada izlangan element yo
’
q!!!"<
return 0; 
} 
 
4.7. Daraxtga yangi element qo
„
shish funksiyasi 
Daraxtga biror bir elementni qo‟shishdan oldin daraxtda berilgan kalit 
bo‟yicha qidiruvni amalga oshirish lozim bo‟ladi. Agar berilgan kalitga teng kalit 
mavjud bo‟lsa, u holda dastur o‟z ishini yakunlaydi, aks holda daraxtga element 
qo‟shish amalga oshiriladi.

---

72 
Daraxtga yangi yozuvni kiritish uchun, avvalo daraxtning shunday tugunini 
topish lozimki, natijada mazkur tugunga yangi element qo‟shish mumkin bo‟lsin. 
Kerakli tugunni qidirish algoritmi ham xuddi berilgan kalit bo‟yicha tugunni topish 
algoritmi kabi bo‟ladi.
Daraxtda qo‟shilayotgan element kalitiga teng kalitli element yo‟q bo‟lgan 
holda elementni tuzilmaga qo‟shish funksiyasini keltirib o‟tamiz. 
Node *q=NULL; 
Node *p=tree; 
while(p!=NULL){ 
q=p; 
if(key==p->key){ 
search=p; 
return 0; 
} 
If(key
key) p=p->left; 
else p=p->right; 
} 
Berilgan kalitga teng tugun topilmadi, element qo‟shish talab qilinadi. Ota 
bo‟lishi mumkin tugunga q ko‟rsatkich beriladi, elementning o‟zi esa yangi nomli 
ko‟rsatkichi bilan beriladi. 
node *q=new node; 
Qo‟yilayotgan yangi element chap yoki o‟ng o‟g‟il bo‟lishini aniqlash lozim. 
If(keykey) q->left=yangi; 
else q->right=yangi; 
search=yangi; 
return 0;