Dasturiy ta’minotdir. Operatsion tizim

Киритиш/чиқаришнинг 2 та асосий категориялари мавжуд:

• 
  1. Алоҳида сон ёки символ кўринишида маълумотларни тақдим этишнинг киритиш/чиқариш символлари (масалан: клавиатурадаги тугмалар)
  
• 
  2. Маълумотларнинг катта блоки бўлиш талабидаги киритиш/чиқариш блоклари (масалан: дискдан маълумотни ўқиш ва ёзиш блоклари)
  
• 
  Катта ҳажмли маълумотларни (масалан, 2048-байтли диск блоки) хотирага қайта ёзиш ва ўқиш заруратида к/ч блок қўлланилади.
  
• 
  Блокли к/ч символларни к/ч каби ҳар сафар бир Блокирующий ввод-вывод байт бўйича маълумотларни ўқиш/ёзиш йўли билан бажарилади. Бироқ бу процессорнинг вақтини бекорга сарфлайди.
  

Киритиш/чиқариш қурилмалари механик компоненталардан иборат бўлади.

• 
  Киритиш/чиқариш қурилмалари электрон компонентаси adapter деб аталади.
  
• 
  механик компонента бу қурилмани ўзи ҳисобланади.
  

Қурилмалараро ва контроллараро алоқа махсус ишлаб чиқилган стандартлар мавжуд (ANSI, IEEE, ISO). Булар интерфейсларга мос холда ҳам шакллантирилади
Киритиш/ чиқариш тизими қуйидаги таркибдан иборат:

• 
  киритиш/чиқаришни буферлаш учун хотира блоки олдиндан тайинланади
  
  • 
    К/Ч шиналари
    
  • 
    К/Ч қурилмалари
    
• 
  интерфейслар ва интерфейсли карталар (масалан, клавиатура ва монитор учун) бошқа тармоқлар (тармоқ, кабел ва бошқалар) учун махсуслаштирилган бўлиши мумкин
  

интерфейс тизими – компютернинг бошқа дастурий ва техник қурилмалари билан уланиб, алоқа боғлашни таъминлайди
МПнинг ички интерфейси ва хотирада сақловчи буфер регистрларни ҳамда киритиш-чиқариш портлари (КЧП) ва тизим шинасини бошқариш схемасини мужассам этади. интерфейс (ингл. interface) – компьютерда мавжуд қурилмаларни ўзаро улаб, улар ўртасида алоқа боғлаш ва унумли ҳамкорлигини таъминлаш учун мўлжалланган воситалар мажмуи. киритиш-чиқариш порти (ингл. I/O – Input/Output port) –микропроцессорга ШКнинг бошқа қурилмасини боғлаш имконини берувчи улаш аппарати.

• 
  Kontrollerda ham o’ziga tegishli registr bo’lib, ushbu registrlar to’g’ridan to’g’ri markaziy protsessor bilan ishlash imkoniyatiga ega
  
• 
  Контроллер регистри ёки бир нечта ҳолат битларидан ташқил топган ва булар жорий ҳолатдаги буйруқларгни аниқлаб жараён холатини текширади (тугагани ёки давом этаётганини) ва қурилмаларни кирувчи қисмини тайёр холатини таъминлайди.
  

Kiritish/chiqarish tizimining dasturiy ta’minoti quyidagi to’rtta sath orqali yaratiladi:

• 
  Uzilishlarni qayta ishlovchi (quyi sath)
  
• 
  Qurilma drayveri
  
• 
  Apparaturga mos operatsion tizim kodi (dasturiy ta’minoti)
  
• 
  Foydalanuvchi dasturlar (yuqori sath)
  

Apparaturga mos dasturiy ta’minoti quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:

• 
  Qurilma drayverlari uchun bir xil muhitli interfeys ()
  
• 
  Buferlash
  
• 
  Xatoliklar haqida xabar
  
• 
  Belgilangan qurilmani bo’shatish (tekshirish)
  
• 
  Apparatga bog’liq o’lcham blokini boshqarish
  

Dasturlash tillarida kiritish chiqarish operatorlari va funksiyalari quyidagilar:

• 
  C tilida kiritish va chiqarish operatori:
  
• 
  printf(“Salom men ma’lumotlarni ekranga chiqaraman”)
  
• 
  scanf(“%format”,&o’zgaruvchi) -> scanf(“%d”,&a)
  

Windows Server – bu Microsoft kompaniyasining server operatsion tizimlari oilasi hisoblanadi. Uning tarixi 1987-1988 yillardan boshlanadi.

• 
  1987 yilda Microsoft va IBM kompaniyalari OS/2 deb nomlangan yango OTni ishlab chiqdi.
  
• 
  1988 yilning oxirida Microsoft yangi operatsion tizimni yaratish bo’yicha loyihani ishlab chiqish va shu loyihaga boshchilik qilishni Devid Katlerga topshirdi.
  
• 
  Devid Katler – DEC firmasining bosh konsultatnti, u bu firmada 17 yil OT va kompilyatorlar yaratish bilan shug’ullangan tizimli dasturchi
  

Windows NT oilasi

Windows NT server OT oilasida 9 yil davomida kommersiya maqsadida foydalanilgan va ishlab chiqarish 2002 yilda bekor qilingan.

• 
  Windows NT 3.1 Advanced Server (27 июль 1993)
  
• 
  Windows NT 3.5 Server (21 сентябрь 1994)
  
• 
  Windows NT 3.51 Server (30 май 1995)
  
• 
  Windows NT 4.0 Server (Август 1996)
  
• 
  Windows 2000 Server (Февраль 2000)
  
• 
  Windows .NET Server (2002)