Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88

TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ
80
1. Sözün sonluq fleksiyalarında (irab) ixtilaf. Bu cür ixtilaf sö-
zün yazılışını saxlayır, mənasını da dəyişdirmir, yalnız sonluqlar-
da, yaxud səs tərkiblərində dəyişikliyə səbəb olur, məsələn , “hünnə 
əthəru ləkum” (Hud, 78) kəlamında “əthəru” sözü “əthərə” kimi oxun-
muşdur.
2. Sözlərin sonluqlarında, yaxud səs tərkiblərində baş verən, on-
ların mənalarını dəyişdirən, yazılışlarını isə saxlayan dəyişikliklər, 
məsələn , “Rəbbəna baid beynə əsfarina” kəlamında ilk iki söz “Rəbbuna 
baədə” kimi oxunmuşdur.
3.  Sözlərin  sonluqlarında  dəyişiklik  etmədən  onların  hərfləri 
barəsində ixtilaf. Bu zaman sözlərin mənaları dəyişilirdi, halbuki 
yazılışı saxlanılırdı, məsələn, “keyfə nunşizuhə”
92
  kəlamı “nunşiruhə” 
kimi oxunmuşdur.
4. Sözün özü barəsində onun yazılış rəsmini dəyişdirən, amma 
mənasını dəyişdirməyən fərq, məsələn, “in kənət illə sayhətən” ( Ya-
sin 29) kəlamı “illə zəqyətən” kimi oxunmuşdur.
5. Sözün həm yazılışında, həm də mənasında dəyişiklik, məsələn, 
“və təlhin məndud”
93
 kəlamı “və təlin məndud “ kimi oxunmuşdur ki, 
burada  “salxım-salxım  sallanmış  möüz“  dəyişilərək  “salxım-salxım 
bir-birinin üstünə düzülmüş tumurcuqlar” mənasını almışdır. 
6.  Sözün  cümlə  tərkibində  qabağa  və  ya  geriyə  çəkilməsi  ilə 
bağlı yerdəyişmə fərqi, məsələn, “və cəət səkrəu-l məvti bi-l həqqi” ( 
Qaf, 19) kəlamı “və cəət səkrətu-l həqqi bi-l məvti” kimi oxunmuşdur.
7.  Artırma  və  ya  əksiltmə  yolu  ilə  dəyişiklik,  məsələn,  “ləhu 
tisun  və  tisunə  nəcətən”
94
  cümləsinə  “nəcətən”  kəliməsindən  sonra 
“ünsa” sözü də əlavə edilərək oxunmuşdur. 
92  Bəqərə, 2/259
93  Vaqiə, 56/29
94  Sad, 38/23

---