4. Ləfzin qərib olması Buna misal olaraq “Həqiqətən, insan (sərvətə) çox həris (tamahkar və kəmhövsələ) yaradılmışdır”!
157
ayəsindəki “həlu” sözünü göstərə
bilərik. “Çox həris və səbirsiz” mənalarına gələn bu kəlmə sonrakı
ayədə bu şəkildə açıqlanır: “Ona bir pislik üz verdikdə fəryad qoparar. Ona bir xeyir nəsib olduqda isə xəsis olar”
158
Qurani-kərimdəki mücməllərin bir hissəsi Allah tərəfindən
açıqlanmış, bir hissəsini sünnə açıqlamış, digər bir hissəsini də
səhabilər ictihad yolu ilə izah etmişlər. Yuxarıdakı misallarda Al-
lah tərəfindən açıqlanan mücməllərə yer verdik. Hz. Peyğəmbərin
mücməlləri təfsirinə gəldikdə, “salat”, “zəkat” və “həcc” kimi
ifadələri buna misal vermək olar. Belə ki, ərəblər əvvəllər bu sözləri
fərqli mənalarda işlədirdilər. Lakin İslam dini gəldikdən sonra bu
kəlmələr xüsusi mənalarda işlənməyə başladı və bu kəlmələr həm
qövli sünnə, həm də feli sünnə tərəfindən açıqlanaraq mücməllikləri
ortadan qaldırıldı.
Yuxarıda mücməllərin bir hissəsinin də ictihadla izah edildiyini
söylədik. Bu cür mücməllər Hz. Peyğəmbər tərəfindən açıqlanma-
yan mücməllərdir.
Nəticə olaraq deyə bilərik ki, əgər mücməl söz Allah tərəfindən
açıqlanmışsa o alınmalıdır. Əgər bu kəlmə barədə verilən izah
kifayət deyilsə və ya onun haqqında hər hansı bir izah yoxdursa, o
zaman o sözdən nəyin qəsd olunduğu araşdırılmalıdır.
157 Məaric, 70/19.
158 Məaric, 70/20-21.
