TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ 214
doğru deyildir. Çünki Quran nazil olmadan əvvəl Lövhi-Məhfuzda
bir bütün kimi vardı. “Xeyr! Quran onların iddia etdikləri kimi bəşər sözü deyildir. O, Lövhi-Məhfuzda olan çox şərəfli bir Qurandır”
294
ayəsi
də bunu göstərir. Ona bir tarixi mətn kimi baxsaq o zaman onun çox
hissəsini təşkil edən beynəlmiləl nəssləri, az miqdarda olan məhəlli
nəsslərə fəda etmiş olarıq ki, bu da Qurana haqsızlqdan başqa bir
şey deyildir.
G. Əhkam təfsirləri “İbadət, müamilələr və cəzalarla əlaqəli olan ayələri izah edib onlardan hökm çıxarmağa çalışan təfsir metoduna əhkam təfsiri deyilir”. Əhkam
təfsirinin əsas mövzusu adından da göründüyü kimi əhkam
ayələridir. Ancaq bu təfsir sahəsində fikir irəli sürən İslam alimləri
Qurandakı əhkam ayələrinin sayı haqqında müxtəlif rəqəmlər
söyləmişlər. Qəzzali və Raziyə görə Quranda belə ayələrin sayı 500-
dür. Bəzi alimlər isə bu ayələrin sayını 800-ə çıxarmış, bəziləri isə
əksinə onları 200-ə qədər azaltmışdır. Bu ayələrin sayı barədə belə
müxtəlif rəqəmlərin söylənilməsinin əsas səbəbi, bu ayələrin bir
hissəsində hökmlərə açıq şəkildə, bir hissəsində isə -qissə və əmsal
kimi – dolaylı olaraq yer verilməsidir. Əhkam ayələri iki yerə bölü-
nür:
1. İçərisində əhkamın olduğu açıq şəkildə ifadə edilən ayələr.
(Bəqərə, Nisə, Maidə, Ənam surələrində bu növ ayələr çoxdur).
2. Birbaşa hökm ifadə etməyən, ancaq istinbat (hökm çıxarma)
yolu ilə hökm çıxarılan ayələr. Bunlar da öz aralarında, başqa bir
ayəyə müraciət etməyə ehtiyac olmadan hökm çıxarıla bilən ayələr
və başqa bir və ya bir neçə ayənin köməyi ilə hökm çıxarılanlar ol-
maqla iki yerə ayrılırlar.
294 Buruc, 85/21-22.
