Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88

A. Qiraət məsələsi
İlk nəsildən nəql olunan rəvayatlərə əsaslanan mühüm elm lər-
dən biri də qiraətdir. Hz. Peyğəmbər həyatdaykən Quranın bəzən 
fərqli şəkildə oxunmasına icazə vermişdir. Səhabilər Rəsulullahdan 
(s.ə.s.) müxtəlif qiraət formalarını öyrənirdilər. Sonrakı dövrlərdə 
də  onlardan  bu  qiraətləri  tabeun  və  ətbaut-tabeun  alimləri  əxz 
etmişlər.  Bütün  bunların  nəticəsində  də  bir-birindən  fərqli  qiraət 
formaları ortaya çıxmışdır. Bu qiraətləri oxuyan qurralar, müxtəlif 
İslam ölkələrinə yayılmış və onların bu ölkələrdə oxuduqları qiraət 
tərzləri də onların adını almışdır. Bu qiraətlər içərisində ən məşhur 
olanları Abduulah  ibn  Kəsirin,  Nafinin,  Əbu Amrın,  İbn Amirin, 
Asımın , Həmzənin və Kisayinin qiraətləri idi. 
Hicri  ikinci  əsrin  sonlarında  qiraət  məsələsində  mütəxəssis 
olan  İslam  alimləri  bütün  qiraətləri  bir  yerə  topladılar,  vəchlərin 
və rəvayətlərin kimlərə aid olduğunu ortaya çıxarıb səhih və şəz 
qiraətləri bir-birindən ayırmaq üçün bəzi qaydalar təsbit etdilər. Və 
beləliklə qiraətlərin təsbitinə dair ilk araşdırmalar hicri ikinci əsrdə 
rəsmən başladı. Bu sahədə ön plana çıxan alim Harun ibn Musadır 
(vəfatı-170/786). Ancaq bu dövrdəki qiraət sahəsindəki fəaliyyətlər 
şifahi  şəkildə  idi.  Qiraətə  dair  ilk  əsərlər  hicri  III  əsrdə  yazılmış-
dır. Tarixi mənbələr bu mövzuda ilk dəfə əsər yazan alimlərin Əbu 

---

QURANIN OXUNUŞU
73
Übeyd əl-Qasım ibn Səllam (vəfatı-224/828), Əbu Hatim əs-Sicistani 
(vəfatı-255/868)  və  İbn  Cərir  ət-Təbəri  (vəfatı-310/922)  olduğunu 
bildirir. Lakin hər nə qədər qiraət mövzusunda əsərlər qələmə alın-
sa da, hələ “yeddi qiraət” ifadəsi işlədilmirdi.
Hicri  IV  əsrdə  Əbu  Bəkr  İbn  Mücahid  (vəfatı-324/935)  xalq 
arasında yayılan qiraətləri bir yerə toplayaraq “Kitabus-Səba” adlı 
əsərini  yazdı.  Bundan  sonra  xalq  da  onun  bu  təsnifini  əsas  aldı. 
Daha sonra isə İbn əl-Cəzəri (vəfatı-833/1429) bu yeddi qiraət ima-
mının qiraətlərinə üç qiraət əlavə edərək onların sayını ona çatdırdı 
və bu qiraətlər “qiaraəti aşərə” adlandırıldı.