Dərs vəSAİTİ Az ərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin t ədris-Metodik Şurasının

Cənnətxan Eyvazov 

Rusiyanın hüdudlarında bu amillər çox kəskin siyasi qey-

ri-sabitliy

ə gətirdi ki, bunun da kulminasiya həddi iki qanlı rus-

çeçen müharib

əsi oldu. 

PTM-

nın Avropa hissəsində  yalnız bir münaqişə – Mol-

do

vada (Dnestryani münaqişəsi) – hərbi mərhələyə keçdi. La-

kin bütün postsovet dövründ

ə Krımda latent qarşıdurma (bu ya-

rımadanın  Rusiya  tərəfindən 2014-cü  ilin  martında  ilhaqına-

d

ək) Ukraynanın davam edən daxili zəifliyini göstərirdi. Həm 

birinci, h

əm də ki, ikinci halda münaqişələr, başqa amillərlə ya-

naşı,  bu  dövlətlərdə  sosial-siyasi  yekdilliyin  aşağı  səviyyəsini 

əks edirdi. Məlum olduğu kimi, bu, daxili zəifliklə yanaşı, həm 

d

ə xarici təsirlərlə, yəni Rusiyanın qeyri-formal iştirakı ilə də 

bağlı idi.  

PTM-nin subkompleksl

ərində  olan  münaqişələrin xarici 

siyasi qüvv

ələrin nəticəsi  olduğunu  kənara qoysaq belə, qeyd 

etm

ək lazımdır ki, məhz mövcud dövlətlərin daxili zəifliyi xa-

ricd

ən gələn siyasi təsirin səmərəli olmasını təmin etdi. Bütün 

postsovet m

əkanını götürsək, belə nəticəyə gəlmək olar. PTM-

nin araşdırdığımız Avropa və Qafqaz hissələrinin keçmiş SSRİ-

nin dig

ər regionu – Pribaltika ilə sadəcə müqayisəsi bunu sübut 

edir.  

H

ər üç Pribaltika respublikası (Latviya, Litva, Estoniya) öz 

etnik t

ərkibinə görə heterogendir. Daha dəgiq desək, burada çox-

sayli rus icmaları yaşayır. SSRİ-nin dağılmasının iqtisadi və so-

sial-m

ədəni nəticələri onun tərkibində  olan bütün respublikalar 

üçün t

əsirli idi. Həmçinin  Rusiyanın  bu  məkanda öz hökmü-

ra

nlığını saxlamaq istəyi və onun müvafiq geosiyasəti Pribaltika-

da, keçmiş SSRİ-nin digər regionlarına nisbətən heç də az əsaslı 

de

yildi.  Lakin  reallıqda  biz  onun  şahidi  olduq  ki,  misal  üçün, 

Qafqaz dövl

ətlərindən fərqli olaraq, hər üç Pribaltika respub-

likası keçid dövrünü münaqişəsiz başa vurdu və hazırda NATO 

v

ə Avropa İttifaqının (2004-cü ildən) üzvüdürlər.  

Siyasi strukturun yüks

ək qeyri-sabitlik səviyyəsində  ol-

ma

sı heç də həmişə dövlətlərarası münasibətlərdə aşkar müna-

 

162 

---