Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

sadiyyat, planetar iqtisadi inteqrasiya, demoqrafiya, 
ekologiya, psixoekologiya, qlobal terrorizm, korrupsiya, 
miqrasiya, narkomaniya və s. qlobal problemlərlə əlaqəsi 
olan bəzi anlayışların izahı isə müvafiq olaraq qlobal 
problemlərin hər bir növü üzrə kitabda təqdim olunan 
mühazirə  mətnlərində  və “Termin və anlayışların izahlı 
lüğəti” başlıqlı Əlavədə verilir. 
    
 
 
 
 
 
18 
 
I MÖVZU 
 
Kütləvi informasiya vasitələri 
və müasir dövrün qlobal problemləri: 
ümumi nəzər 
 
Müasir dünyada adi insanlar, mütəxəssislər, alimlər, 
siyasətçilər, müxtəlif siyasi və sosial institutlar arasında və 
əlbəttə ki, kütləvi informasiya vasitələrində  “qlobal 
dünya”, “qloballaşma”, “qlobalistika”, “bəşəriyyətin 
qlobal problemləri”, “müasir dövrün aktual problemləri” 
və s. bu kimi digər anlayışlar ətrafında qızğın diskussiyalar 
gedir. Bu mövzuya hər il xeyli sayda beynəlxalq seminarlar, 
simpoziumlar, konfranslar həsr olunur. Müasir dövrün 
qlobal problemlərini araşdıran elmi mərkəzlər yaradılmışdır 
və bu mərkəzlər bəşəriyyətin təhlükəsiz gələcəyi naminə 
ciddi fəaliyyət göstərirlər. 
Əlbəttə, bütün bunlar əsassız deyil. Ekologiya, 
demoqrafiya, siyasət, geosiyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət 
və  mənəviyyat sahələrində qlobal problemlər kimi 
ümumplanetar böhranlar özünü büruzə verir və bu 
problemlər yeni tədqiqat yanaşmaları  və onların həlli 
yollarının axtarılıb tapılmasını  tələb edir. Müasir dövrün 
qabaqcıl mütəfəkkirləri bəşəriyyəti qoruyub saxlamaq üçün 
qlobal dünya konsepsiyasını irəli sürürlər. 
Jurnalistika da özünün cəmiyyətdəki funksiyasına 
uyğun olaraq bu proseslərdən kənarda qala bilməz və 
qalmamalıdr. Jurnalistika işin  əsil mahiyyətini, zamanın 
çağırışına adekvat cavabların tapılmasında öz rolunu və 
vəzifələrini dərk etməlidir. 
Bunun üçün jurnalistika nəzəriyyəçiləri tərəfindən 
aşağıdakı əsas istiqamətlər irəli sürülür: 
 

---

19 
 
 
kütləvi auditoriyanı qlobalistika ideyaları  və elmi-
tədqiqat mərkəzləri tərəfindən planetar böhranların 
inkişafını izləmək məqsədi ilə aparılmış monitorinqlərin 
nəticələri ilə tanış etmək; 
 
kütləvi auditoriyanı Yer kürəsində destruktiv 
proseslərin neytrallaşdırılması imkanlarını araşdıran elmi 
tədqiqat mərkəzlərinin fəaliyyəti ilə tanış etmək; 
 
kütləvi auditoriyanı alternativlik (futurologiyanın 
sivilizasiyanın inkişafının “təhlükəsiz parametrlərini” 
işləyib hazırlayan istiqaməti) ideyaları ilə tanış etmək; 
 
qlobalistika və alternativistika ideyalarının dərk 
olunmasına həsr edilmiş müzakirələr təşkil etmək; 
 
kütləvi auditoriyanı sivilizasiyanın təhlükəsiz 
inkişafı  tələblərinə cavab verən elmi araşdırmalarla tanış 
etmək. 
 
Getdikcə kütləvi informasiya vasitələrinin bütün növ-
lərinin, o cümlədən elektron kütləvi informasiya vasitə-
lərinin qlobal problemlərin bütün təzahürlərinin monito-
rinqində, həmçinin qlobal problemlərin idarə olunmasında 
iştirakı daha vacib xarakter daşıyır. Bu da öz növbəsində 
aşağıdakıları nəzərdə tutur: 
 
 
Ümumplanetar mahiyyət daşıyan qlobal prob-
lemlərin problem-analitik baxımdan işıqlandırılması; 
 
Jurnalistlərin özləri tərəfindən və yaxud da ciddi 
ekspertlərin cəlb olunması yolu ilə qlobal problemlərin 
mümkün həlli yollarının araşdırılması; 
 
Əsaslı tövsiyələrin ictimai rəyin özünümüəy-
yənetmə aktı kimi geniş müzakirəsinin təşkili; 
 
Hər hansı bir qərarın qəbul olunması zamanı 
hökumət institutlarının diqqətinin ictimai rəyə  cəlb 
edilməsi. 
Müxtəlif mədəniyyətlərin, etnosların, dinlərin, siyasi 
və sosial qüvvələrin və institutların nümayəndələri arasında 
20 
 
mənəvi oriyentirlərin yaxınlaşması  məqsədi ilə kütləvi in-
formasiya vasitələrində daha intensiv və konstruktiv dialoq-
ların təşkil olunmasına ciddi ehtiyac yaranır. Mütəxəs-
sislərin fikrinə görə, məhz bu dialoqlar əsasında həm bütün 
dünya üzrə  həyata keçirilən müvafiq fəaliyyətlər arasında, 
həm də hökumət və  vətəndaş  cəmiyyətinin institutları 
arasında ümumi bir razılıq və anlaşma əldə oluna bilər.