Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 1,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
90 AORTA QÖVSÜ ŞAXƏLƏRİNİN OKKLÜZİON XƏSTƏLİYİ Ürək-damar sistemi xəstəliklərindən,onkoloji xəstəliklərdən sonra baş-beyin xəstəliklərindən ölənlər 3-cü yeri tutur. Ölümə sə- bəb, əsasən, işemik insult (xəstələrin üçdə ikisində braxiosefal arteri- yaların ekstrakranial şöbələrdə zədələnməsi olur) inkişaf etməsidir. Beyinin xroniki damar çatışmazlığının 75% hallarının səbəbi aorta aterosklerozudur.Bu zaman braxiosefal arteriyaların patoloji burulması müşahidə olunur,ekstravazal kompressiya və qeyri- spesifik aorta arteriiti əmələ gəlir.Beyin qan dövranının pozulmasının əsas mexanizmlərindən biri beyin damarlarının aterosklerotik pilək parçaları ilə mikroemboliyasıdır,trombositlərin, eritrositlərin aqreqat- larıdır. Prosesin lokalizasiyasına görə 1-ci yerdə yuxu arteriyasının bifurkasiyasının zədələnməsi,sonra sol körpücükaltı arteriyanın,adsız kötüyün və sol ümumi yuxu arteriyası kötüyünün zədələnməsidir. Magistral arteriyaların stenozunun və ya okklüziyasının lokalizasiyasından asılı olaraq simptomlar yaranır.Yuxu arteriyası bifurkasiyasının stenozu üçün karotid hövzədə nevroloji pozğunluq (əllərin,qolların ötüb keçən iflici, hemiparezi, ötüb keçən korluq, afaziya ,dizartriya) xarakterdir. Körpücükaltı arteriyanın okklüziyası zamanı onurğa arteriyası boyunca retroqrad qan axınının əmələ gəlməsi vertebrobazilyar çatışmazlığın əlamətidir. Sorğu zamanı karotid və ya vertebro-bazilyar hövzənin tranzitor işemiyasının simptomlarını (görmənin,nitqin,hərəkətin pozulması) aktiv axtarmaq,boyun və körpücüküstü çuxurda sistolik küyü aşkarlamaq üçün auskultasiyadan istifadə etmək lazımdır. Palpasiya zamanı periferik arteriyalarda (gicgah,yuxu,bazu, mil) nəbzin simmetrikliyinə fikir verilir.Bütün ətraflarda arterial təzyiqi ölçmək vacibdir. Dupleks skannerləşmə əsas müayinə metodu olub,yuxu arteriyasının bifurkasiyasında piləklərin (homo və ya heterogen) zədələnməsini vizual görməyə imkan verir,həmçinin arteriyada qanaxınının həcmi haqqında məlumat verir. 91 Ultrasəs doppleroqrafiya kompression sınaqla yüksək dəqiqliklə daxili və ya ümumi yuxu arteriyası hövzəsində stenozu və ya okklüziyanı aşkarlamağa imkan verir. Transkranial doppleroqrafiya intrakranial qan axınının pozulmasını fiksasiya edir. Baş beyinin komputer tomoqrafiyanın köməkliyi ilə,hətta xəstələrdə kliniki əlamətlər olmadığı halda belə,baş beyində olan kistanı aşkarlamaq mümkündür. Nüvə-maqnit rezonans arteriyanın stenozunu və baş beyinin vəziyyətini öyrənməyə imkan verir. Aortanın arterioqrafiyası həmişə aparılmır: planlaşdırılmış operativ əməliyyatlarda,xüsusilə aorta qövsü şaxələrinin çoxlu zədələnməsində göstəriş sayılır. Cərrahiyyə əməliyyatına göstərişləri aşağıdakıları hesab etmək olar: arteriyanın stenozunun 80%-dən çox olması (hətta simptomsuz gedişdə olarsa da), heterogen, yuxu arteriyası bifurkasiyasının müxtəlif dərəcədə stenozlarında embol yaranması təhlükəsi ola bilən piləklər, beyin-damar çatışmazlığının II-IV dərəcəsi zamanı, ver- tebrobazilyar çatışmazlıqda oğurlama sindromu və ya onurğa arte- riyası dəliyinin stenozu. Cərrahi əməliyyatın variantları: ümumi anesteziya altında yuxu arteriyası bifurkasiyasında stenozlaşan piləyin kənarlaşdırılması; vertebro-bazilyar çatışmazlığı və yuxarı ətrafların işemiyasını aradan götürmək üçün körpücükaltı arteriya hövzəsində qan axınını bərpa etmək; aorta qövsü şaxələrinin çoxlu zədələnmələrində aorta karotid - körpücükaltı şuntların qoyulması. Hazırda dəridən keçmək şərti ilə braxiosefal kötük və körpücükaltı arteriyaların stenozunda dilatasiya olunur.Çox hallarda cərrahiyyə əməliyyatları xüsusilə,kritik stenozlu xəstələrdə,simptomsuz keçən və ya baş beyinin tranzitor işemi- yasında konservativ müalicəyə nisbətən daha əhəmiyyətli hesab olunur. Yüklə 1,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|