Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 1,65 Mb.
|
|
Ünsiyyətin əhəmiyyəti
AĢağıdakı göstəriĢlərdən istifadə edən müəllimlər sinifdə ən yaxĢı ünsiyyətçi rolunu oynayacaqdır. Faydalı dinləyici olmaq. Kampleks proses olan qulaq dinləmə dəqiq məlumatın toplanılması üçün ilkin vasitədir. Qulaq asma danıĢanla əlaqə yaratmağa kömək edir. yaĢlı Ģəxs uĢağın nə dediyini, baĢa düĢdüyünü nümayiĢ etdirmək istəyəndə, uĢaq ona bir köməkçi kimi inanır və etibar edir. alternativ Ģəkildə bu, uĢağın müvafiq qayğı və problemlərinə cavab vermək deməkdir. Fəal dinləyici olmaq. UĢağın nə dediyini, hətta o, baĢa düĢməkdə çətinlik çəkdikdə belə, anlamağa səmimi Ģəkildə cəhd et. Elə bir mövqe seçməlisiniz ki, guya uĢağın səviyyəsindəsiniz, ona diqqətlə qulaq asırsınız və müxtəlif jest və hərəkətlərlə fikrinizi ona çatdırmağa cəhd göstərirsiniz (məsələn, qaĢların qaldırılması, gülümsəmə, qulağın uĢağa tərəf çevrilməsi). DanıĢığa ara verin və uĢağın danıĢmasına Ģərait yaradın. UĢaq danıĢmağa baĢlayanda, onu baĢını yırğalamaqla həvəsləndir. Aydın şəkildə və anlaşıqlı danış. Üç, yaxud dörd sözdən ibarət qısa cümlələr iĢlət. Hərəkətin və əĢyaların mayasını təsvir edən açar sözləri tez-tez təkrar et. UĢağı maraqlandırmaq və cavab verməyə həvəslədirmək məqsədi daĢıyan üz mfadələrinin iĢlədilməsi. UĢağın anlam dərəcəsi və danıĢıq qabiliyyəti artdıqca, cümlələri mürəkkəbləĢdirə bilərsən və bu zaman sən əvvəllər yol verdiyin təkrarları aradan qaldıra bilərsən. Açar sözlükdən istifadə edilməsi. Açar sözlər uĢağın daim iĢlətdiyi gündəlik sözlərdir. UĢağın söz baqajının nədən ibarət olmasından xəbərdar ol. VaxtaĢırı olaraq buraya yeni sözlərin əlavə edilməsi qayğısına qal. UĢaq sözləri yada salmaqda çətinlik çəkdikdə, unudulan sözləri yada salmaqla, müvafiq hadisələri təsvir et. Danışığa fasilə verilməsi. Cümlə düzəldərkən istrahət elə və özünü sərbəst tut. DanıĢmaq üçün uĢağa vaxt ver. DanıĢığa davam etməzdən əvvəl ürəyində beĢə qədər say. Ordan-burdan danış. KeçmiĢə ekskurs, yaxud dərhal sonra gələcək barədə danıĢmaq, uĢağı çaĢdıra bilər. Buna görə də danıĢığı cəld 164
tamamla. UĢağın bilavasitə məĢğul olduğu təcrübə barədə fikir mübadiləsi apar UĢaqların ünsiyyət təĢəbbüsü haqqında məlumata malik olmaq. Qeyri-verbal, yəni jestlərlə baĢ tutan ünsiyyət üçün Ģərait yarat – göz- qaĢ iĢarəsi, əl ilə göstərmə, çiyin çəkilməsi, səs çıxarma, söz demə. DanıĢıq ünsiyyətinə ehtiyac yüksəkdirsə, uĢaqlar ya özlərini lazımi Ģəkildə aparmayacaqlar, ya da danıĢmayacaqlar. Onlara qarĢı isti və müsbət, yəni rəğbətli münasibətdə ol: hər bir uĢağın ünsiyyət qurma səviyyəsini dəyərləndir. Özünün danışma ehtiyacına sual vermə ehtiyacını məhdudlaşdır. UĢağın ünsiyyət qurma təĢəbbüsünə Ģərait yaratmaq məqsədilə onunla söhbət zamanı tez-tez pauza ver və öz növbəni gözlə. Uzun cümlələri lazım gəldikdə qısa formaya sal, ancaq heç bir halda onların məzmununa xələl gəlməsin. UĢaqların bəziləri danıĢanda, çox ifadə etmək istəyirlər, ancaq uzun cümləlrin dazilinə bu məzmunu müvafiq Ģəkildə yerləĢdirə bilmirlər. Sual vermə prosesinndə bütün bu faktları nəzərə al: həm sənin özünçün, həm də uĢağa aydın olan məsələ barədə uĢaba sual vermə. Öz fikirlərini ifadə etməkkdə çətinlik çəkən uĢaq üçün müəllim, sual seçəndə xüsusi taktikaya malik olmalıdır: o, elə etməlidir ki, dərhal ünsiyyətə körpü atılsın. Yadda saxla ki, azyaşlı uşaqlar üçün suallara cavab vermək
harada və nə zaman tipli suallara cavab vermək xüsusi çətinlik yaradır. Məsələ həll edəndən, uĢağın üzərinə suallar yağdırmağı məhdudlaĢdır. Bir-birinin dalınca verilən suallar heç də ünsiyyət mənası daĢımır.
yoldaĢları bir-birlərini dinləyirlərmi? UĢaqlar danıĢmaq təĢəbbüsündə bulunurlarmı? DanıĢanda onlar bir-birlərini gözləyirmi? Seçilən mövzular bir neçə dəqiqəliyə, yoxsa oyunun baĢlanğıcından sonuna qədərki müddət üçün hesablanır. Seçilən mövzular bir gündən ertəsi günə, yoxsa il ərzində nəzərdə tutulur. UĢaqlar sual verə bilirlərmi? Suallara cavab verilirmi? Cavablar uĢaqların xahiĢi iləmi verilir? UĢaqlar mövzunu dəyiĢmək təklifini irəli sürürlərmi?
Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|