Dərs vəsaiti Bakı 2023

4.4. Polad istehsalında yenidən əritmə prosesləri 
Xüsusi yenidən əritməkdə məqsəd poladın təmzlik 
dərəcəsini artırmaqla onun xidməti xassələrini yüksəltməkdir. 
Yenidən xüsusi əridilmə prosesləri vakuumlu elektrik- qövslü 
və induksiya sobalarında, çox kameralı elektron-şüalı sobada, 
elektrik-posa 
qurğusunda 
aparılır. 
Qabaqcıl 
sənaye 
dövlətlərində polad istehsalının 1 %-ə qədər hissəsi xüsusi 
yenidən əritmə üsulları ilə alınır. Son illərdə, istifadəsi iqtisadi 
cəhətdən əlverişli olan yüksək keyfiyyətli poladların istehsalı 
üçün gösətilən metodlardan geniş istifadə edilir. 
Vakuumlu qövslü sobada yenidən əridilmə prosesi. 
Vakuumlu qövslü sobada xüsusi yenidən əritmə prosesində 
vakuumda uzunsov keyfiyyətli polad və ya istənilən metaldan 
(puta ilə reaksiyaya girməyən) korput - özü əriyən elektrod və 
metal (öncə qəlibin divarı, sonra maye metallı təknə) arasında 
yaranan qövsün istiliyi hesabına əridilir ve tədriclə su ilə 
soyudulan mis kristallaşdırıcıda yenidən korput şəklində 
formalaşır. 
Ərimə zonasında güclü istiliyn toplanması və yüksək 
temperaturun alınması çətin əriyən metalları (Mo, W, Nb, Ta, 
Zr, Ti və s.) yenidən əridilməsinə imkan verir. Vakuumlu 
qovslü yenidən əritmə qurğusunu sxemi şəkil 4.8-də 
göstərilmişdir. 
Proses aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: 
Müxtəlif profilli qızmar yayılmış elektrodlar metal qəbuledicidə 
vakuum (10 
2
mm civə süt.) şəraitində sabit cərəyanlı (150...200 
V, 1...32 kA) qövsün istiliyi hesabına əridilir. 

---

Şək. 4.8. Vakuumlu qövslü əritmə qurğusunun sxemi: 
1
- elektrodtutucu; 2 - özü əriyən elektrod;
 3 -
vakuum nasos; 
4
- korput; 5 - puta; 6 - su; 7 - elektrik gərginliyi 
Polad posa və odadözümlü materiallarla qatışmadığındın 
ekzogen aşqarlarla zibillənmədən su ilə soyudulan mis qəlibdə 
kristallaşır. 
Prosesin məhsuldarlığı korputun diametrinə uyğun təyin 
edilən cərəyan şiddətindən asılıdır. Kütləsi 50 t olan polad 
korput üçün yenidən əridilmə muddəti 54 saat olmaqla əridllmə 
sürəti ~1 t/saata bərabərdir.