Dərs vəsaiti baki nurlan 2 0 0 6

  az  işlən ən   ədatlardandır;  m əsələn:  ... 
tağı  bar 
aItun(Y
 40)  «...  daha  (bir)  qızıl  var?».
5) 
yaltjus
  «yalnız»,  «təkcə»  ədatı.  Qədim   türk  yazısı 
abidələrinin  dilində 
yaltjus
 «yalnız»,  «təkcə»  fərqləndü-ici  ədatı 
işlənir,  lakin bu ədat ö z sintaktik funksiyasına görə ədatdan daha 
çox  say  m ənasm ı  ifadə  edir.  Bunu  aşağıdakı  nüm unədən  də 
görmək  olar: 
Yağıka yalQus oplayu  təgip  opulu kirip  özü kısğa 
kərgək boltı
  (K Ç   23)  «Y ağıya  yalmz  hücum  edib  arasına  girib 
özü qısa (bir anda)  həlak  oldu».
6
) 
kük
 «güman  ki»,  «ehtimal  ki»  ədatı.  Qədim   türk  yazısı 
abidələrinin  dilində 
kük
  ədatı  güman  mənasında  işlənir,  lakin 
nədənsə A .N .K o n o n o v   onu sual-qüvvətləndirici  ədat  adlandınr, 
halbuki  abidələrin  m ətnlərində  bu  ədat,  bir  d əfə  də  olsun,  sual 
məqamında  işlənimir;  m əsələn: 
Yolta  yəm ə  öltı  kük
  (T  16) 
«YoIda da,  güman  ki,  öldü». 
Afjanı süləməsər, kaç nətj ersər,  ol 
bizni  kağanı alp ermis,  ayğuçm bilgər ermis,  kaç nəlj ersər,  - 
ölürtəçi kük
  (T  20-21)  «Ona  qarşı  qoşun  çəkm əsək,  hər  necə 
olsa,  -  xaqanı  alp  im iş,  vəziri  (m əsləh ətçisi)  müdrik  imiş,  hər 
necə  olsa,  gümun  ki,  öldürəcək». 
Yonmasar,  bizni -  kağanı alp 
ermiş,  ayğuçısı bilgə ermiş,  kaç nərj ersər,  biznı ölürtəçı kükı, 
timiş
  (T  29-30)  «Q oşun  yürütməsək,  bizi  -   xaqanı  alp  imiş, 
vəziri  (m əsləh ətçisi)  müdrik  imiş,  hər  n ecə  olsa,  bizi,  ehtimal
ki,  öldürəcək,  - dem iş».
Bu  ədatı  V .V .R adlov  hərəkəti  qüvvətləndirən  ədat,
S.Y .M alov  isə güman  v ə  imkan ədatı  adlandınr.
7) 
ok,  ök
  «da»,  «də»,  «əlbəttə»,  «m əhz»  ədatı.  Q ədim  
türk  yazısı  abidələrinin  dilində  incə  saitli  sözlərdən  sonra  ök, 
qalm  saitli  sözlərdən  sonra 
ok
  şəklində  işlən ən   bu  ədat  təsdiq 
m əqamında  işlənir,  A .N .K on on ov  da  onu  təsdiq-fərqləndirici 
ədat  adlandırır  və  m ən şə c ə  
ğu,  gü
  ədatı  ilə  bağh  olduğunu 
göstərir.  A bidələrin  dilində  digər  ədatlara  nisbətən 
bu  ədat 
daha  geniş  şək ild ə  işlənir;  m əsələn: 
Anta kisrə tetjri bilig bertük 
üçün  özüm  ök  kağan  kısdmi^J
 
6
)  «Ondan  sonra  tanrı  bılık 
verdiyi  üçün  m əh z  özüm   xaqan  seçdim ». 
Ajıta ayğuçı yəm ə ben

ök  ertim
  (T  50)  «Onda  m əslə h ə tç i  (vəzir)  y en ə  m əh z  mən 
idim». 
...bini
 -  
Oğuzığ ölürtəçi ök,
  - 
ttm ən
 (T  10-11)  «...  məni
-   Oğuzu  da  öldürəcək,  -  deyirəm ». 
01  ok  tün  bodunm  sayu 
ıtımızÇl 42) «0
 gecə də xalqm  arasma xəbər yaydıq».
Qədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində  sadalama  into- 
nasiyalı  tabesiz  mürəkkəb  cü m lələrd ə  ok,  ök  ədatı  mürəkkəb 
cümlənin  komponentlərini  birləşdirm ək  funksiyasm ı  da  yerinə 
yetirir;  m əsələn; 
/siğ,  küçig bertim  ök,  ben  özüm  uzun yəlməg 
ıtım ok
 (T  52)  «İşimi,  gücümü m əh z  m ən  verdim ,  uzun  (böyük) 
süvari  dəstələri m əhz özüm göndərdim ».
8
) 
ta
  «da»  ədatı.  Bu  ədat  qədim   türk  yazısı  abidələrinin 
dilində  qüvvətləndirici  ədat kimi işlənir;  m əsələn ; 
Oğh ta kağan 
bolmıs
 erä?p(KT ş  5)  « 0 ğ lu  da xaqan olm uş».
9) 
idi,  eti
 «da»,  «daha (?)»  ədatı.  B u ədat qədim  türk yazısı 
abidələrmin  dilində  qüw ətləndü-ici  ədat  kimi  işlənir.  A.N .K o- 
nonov  onu  qüw ətləndirici-təsdiq  ədatı  adlandırır  v ə   inkar 
məqamda  işlənərsə  «ən»,  «tam am ilə»  m ənalarm ı  ifadə  etdiyini 
göstərir.  Bu  ədat  qədim  tüi'k  yazısı  abidələrinin  dilində  az  işlə- 
nir;  m əsələn: 
Közdə yaş kəlsər,  eti də kötjültə sığıtkəlsər, yan- 
turu sakıntım
 (K T  şm  11)  «G özdən yaş  g ə lsə ,  ürəkdən də fəryad 
gəlsə,  yanaraq  düşündüm». 
...ərtə/Jü  eti mağ şad...
  (B K   c  15) 
«...adətim izcə  də  dua  şad,..»  K apağan  kağan  türk  sir  bodun 
yerintə böd y əm ə,  kisi y ə m ə  idi yok   ertəçi  erti  (T  60)  «Kapağan 
xaqanm  türk  sir  xalqı  yerində  bir  n ə fər   də,  xalq  da,  adam  da 
tamamilə oImayacaqdı».
10) 
3^ığ«m»,
  «çox»  ədatı.  Q əd im  türk  yazısı  abidələrinin 
dilində  bu  söz  h əm   tam  leksik-sem antik  m ənası  olan  söz kimi -  
«pis»,  «bəd»  mənasında,  h əm   də  « ən »   qüw ətlən d irici  ədat 
mənasında işlənir;  m əsələn: 
Ayığedgü
 o /(I B   9)  «Ç ox yaxşıdır». 
Ayığ yablak ol
  (IB  34)  «Ç ox  pisdir». 
Ayığ edkü
  (IB 
8 6
)  «Çox 
yaxşı».
11) 
nəij
 «heç»,  «heç  bir»  ədatı.  B u  ədat  qədim  türk yazısı 
abidələrinin  dilində  inkar  ədatı  kim i  işlənir;  m əsələn; 
Ötükən 
yir  olurıp  arkış-tirkiş  ısar,  nərj  buijığ yok
  (K T   c 
8
)  «Ötükən 
yeyində  oturub  kaıvanlar  göndərsən,  heç  bir  dərd  yoxdur 
(olmaz)».
12) 
nə
  «nə»  ədatı.  Qədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində 
nə
  sözü  işarə-qüvvətləndirici  ədat  kimi  işlənir;  m əsələn: 
Yəmə 
nə iş yarlığ yarlıkasar,  konda işi yorık bolqay (Juxfan)
  « Y en ə  nə 
iş  buyuruq  buyurulsa,  hər  şeydə  işi  uğurlu  olacaq». 
Nə buljı  bar 
ertəçi ermiş (J
  57)  « N ə  dərdi  var olası  im iş». 
Besbalık içrəki nə 
kişietin...
  (B K   ş 28)  «Beşbahk şəhərinin  içindəki nə adam ...»
B eləlik lə,  qədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində  işlənən 
ədatları 
ifadə 
etdikləri 
qrammatik 
mənalara 
görə 
belə 
qruplaşdırmaq  olar:
1.  Sual  ədatlan; 
mu,  azw,
2.
  Q üvvotləndirici ədatlar:^u, 
gü,  tağı,  ta,  idi/eti, ayığ,  nə;
3.  Fərqləndirici  ədatlar: 
yalnus,
4.  Təsdiq  ədatlan: 
ok,  ök,
5.  İnkar ədatlan; 
nəlj.
Q ədim   türk  yazısı  qəbilələrinin  dilində,  o  cüm lədən 
qədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində  ədatlar  bir  nitq  h issəsi 
kimi  h ələ  tam  formalaşmamışdır.
MODAL  SÖZLƏR
Türkoloji  ədəbiyyatda  qədim   türk  yazısı  abidələrinin 
dilində  iki  modal  sözün  -  
ersər
  v ə  
erinç
  sözlərinin  işləndiyi 
göstərilir. 
Ersər
  sözü  xalis  feldir,  o, 
ir/er
  naqis  fclinin  şərt 
şəklidir;  əsas  fellərdə  olduğu  kimi, 
er/ir
 
felinin  şərt  şəkli 
də  təsirlənmir.  Şərt  şəklində  işləndiyi  üçün 
ir/er
  feli  təs- 
riflənm ədiyindən  onu  modal  söz  hcsab  etm ək  lazım  g ə lsə   idi, 
onda  tam  lcksik-scm antik  mənası  olan  v ə   fclin  şərt  şəklində 
işlənən  bütün  fclləri  də  (təsriflənm ədikləri  üçün)  modal  söz 
kimi  qəbul  ctm ək  lazım   gələrdi.  Eyni  m əntiqlə  felin  nəqli 
keçm iş  zamanmda  işlənən 
crmiş
 felini  modal  söz kimi  götürmək 
lazım  olardı.  Onda,  y en ə  də  təsriflənm ədiyi  üçün,  nəqli  kcçm iş 
zamanda  işlənən  bütün  leksik-semantik  m ənah  felləri  də  modal 
söz  hesab  ctm ək  lazım  gələrdi.  Bütün  bunlara  görə, 
ersərnsLqıs 
felini  modal  söz  hesab etm ək olmaz.
V.V.Radlovdan  başqa,  bütün  türkoloqlar qədim   türk  yazısı 
abidələrinin  dilində  işlənən 
erinç
  sözünü  modal  söz  kimi  qəbul

edir;  V. V .R adlov isə  onu 
verbum fınitum
 hesab  edir v ə  bu  felin 
hərəkətin  bitdiyini  bildirdiyini  göstərir.  Türkoloqlar 
erinç 
sözünü ərainlik,  qətilik bildirən m odal söz kimi qəbul edirlər.
Q ədim  türk yazısı abidələrinin dilində 
erinç
 sözü  aşağıdakı 
məqamlarda işlənir:
1.  Bu 
sö z  sifətlərdən  soru-a  işlənir: 
BuyuruJa  yəm ə 
biligsiz erinç(KT
 ş  5) «Onlara tabe olanlar da biliksiz im iş».
2.  B u  modal  söz  ə v ə z liy ə   qoşulur;  m əsələn : 
Barduk yirdə 
edgüg ol erinç
 (K T   ş 24)  «G etdiyi yerlərdə yaxşısı o idi».
3. 
Erinç
  sözü  şühudi  keçm iş  zamanda  işlənən  leksik 
mənah  feldən  sonra  işlənir;  m əsələn : 
Türk bodun  atı,  küsi yok 
bolmazun  tiyin,  özümin  ol teQri kağan  olurtı erinç
 (K T  ş  25-26) 
«Türk  xalqmm  adı,  şöhrəti  y o x   olm asm   deyə,  özümü  o  tanrı 
xaqan  oturtdu». 
Üzə  tefjri,  ıduk yer,  sub kağan  kutı  taplamadı 
erinç
 (B K   ş  35)  «Ü stdə  göylər,  m üqəddəs  yer,  su  xaqan  bəxtini 
qorumadı». 
Otuz ərig başlayu  tutuğka  badı erinç
  (Y   32)  «Otuz 
döyüşçüyə başçıhq edərək tutuka bağlandı».
4. 
Erinç
 sözü  nəqli  keçm iş  zamanda  işlənən  leksik  mənah 
feidən  sonra  işlənir;  m əsələn : 
Teijri  yarlıkaduk  üçün,  mən 
kazğanduk üçün  türk bodun kazğanmış  erinç
  (B K   ş  33)  «Tann 
yar  olduğu  üçün,  m ən  qazandığım  üçün  türk  xalqı  qazanmış». 
Türk bodun yok olmazun tiyin,  bodun bolçun tiyin,  kaijım İltəris 
kağanığ,  ögim  İlbilgə  katunığ  teljri  tönəsintə  tutıp  yögərü 
kötürmiş  erinç
  (K T   ş  11)  «Türk  xalqı  y o x   olm asın  deyə,  xalq 
olsun  deyə,  atam  İltəris  xaqanı,  anam  İlbilgə  xatunu  tanrı 
təpəsində tutub  yuxan  götürmüş». 
Anta kisrə inisi kağan bolmış 
erinç,  oğlı ta kağan bolmış erinç
 (K T   ş  4 -5 )  «Ondan  sonra  kiçik 
qardaşı xaqan olm uş, oğlu da xaqan olm uş». 
İçikdük üçün tetjri- 
«öl»,
  - 
timiş erinç
 (T  3)  «Tabe olduğu üçün tanrı:  Öl,  - dem iş».
5. 
Erinç
  sözü 
-duk/-dük
  şək ilçili  feli  sifətlərə  qoşulur; 
m əsələn: 
Anta kisrə ikisi eçisin təg kılmmaduk erinç,  oğh katjın 
təg  kılınmaduk  erinç,  biligsiz  kağan  olurmış  erinç
  (K T   ş  5) 
«Ondan  sonra  kiçik  qardaşı  böyük  qardaşı  kim i  olmadığmdan, 
oğlu atası kimi olmadığmdan biliksiz xaqan oturmuş».
NİDA
Türk  dillərində  nidalar  subyektin  hissi  və  iradi  oyanışım  
ifadə  edən  sözlərdir.  Nidalar  qrammatik  cəhətdən  dəyişm ir, 
əşyanm  admı,  əlam ətini,  miqdarmı  v ə  s.  bildirmir,  cüm lə  üzvü 
olmur,  cüm lə  üzəvləri  və  cüm lələr  arasmda  əlaqə  yaratmağa 
xidmət  ctmir  .  Qədim  türk  yazısı  abidələrinin  dihndə  də  nidalar 
bu xüsusiyyətlərə  malikdir.
Q ədim  
türk 
yazısı 
abidələrinin 
dilində 
nidaların 
işlənm əsinə  təsadüf  edilmir.  Güman  ki,  bu  qədim  türk  yazısı 
abidələrinin,  xüsusən  göytürk  yazısı  abidələrinin  mətnJərinin 
üslubu  ilə  əlaqədardır.  Göytürk  yazısı  abidələrindən  Y cnisey 
kitabələrində  iki  nidanm  -  
yıta
  v ə 
lyu
  sözlərinin  işləndiyinə 
təsadüf  cdilir.  Hər  iki  söz  «ah»,  «əfsus»,  «heyf»  m ənalannı 
ifadə  edir.  Hər  iki  söz  fel  m ənşəlidir  və  şərti  olaraq  nida  kimi 
qəbul  edilə  bilər.  Bu  iki  nidadan 
yıta
  sözü  qədim   türk  yazısı 
abidələrinin  dihndə  daha  çox  işlənir;  m əsələn: 
Kök tetjridəgün, 
ay azıdım, yerimə, yıta,  sizimə adırıltım
 (Y   10)  «M avi  göylərdə 
günü,  ayı  görmədim,  yerimdən,  əfsus,  sizdən  aynldım ». 
Kadaşım  adırıldım,  lyu,  kuyda  kunçuyum  adınldım,  səkiz 
oğlım,  adırıldım,  lyu (Y
  13)  «Dostumdan  ayrıldım,  əfsu s,  evdə 
xanımımdan  aynldım ,  səkkiz  oğlumdan  aynldım ,  əfsus». 
Üç 
oğluma  adınldtm,  yıta,  bökmədim
  (Y   11)  «Ü ç  oğlumdan 
aynldım ,  əfsus  doymadım». 
İnim,  eçim,  yıta,  adıralu  bardımız, 
yıta
  (Y   18)  «K içik  qardaşım,  böyük  qardaşım,  əfsus,  ayrılaraq 
getdik,  əfsus».
TƏQLİDİ  SÖZLƏR
Q ədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində  m üstəqil  leksik  va- 
hid  kimi  təqlidi  sözlərin  işlənm əsinə  təsadüf edilmir.  B u  sözlər 
e lə   müasir  türk  dillərində  də  m üstəqil  leksik  vahid  kimi  az 
işlənir.  A bidələrin dilində  iki  fel  təqlidi  sözlərdən yaranmışdır: 
o p « h o p »  - 
o p I a {^  ş
  32)  «hücum  etmək»; 
a j« h a y »   - 
ayla
 (MÇ 42)  «çağırmaq»,  «haylam aq».
Kül  tigin  yadağın  oplayu  təgdi
  (K T   ş  32)  «K ül  tigin 
piyada  hücum  etdi». 
Yağıka yalfjus oplayu təgip opulu kirip,  özı
639

kısğa kərgək boltı
 (K Ç  23)  «Y ağıya  təkce  hücum   edib,  arasına 
girib  özü  ani  surətdə  həlak  oldu».  ... 
ayladım
  (M Ç  42) 
«...çağırdım».
Q ədim   türk  yazısı  abidələrinin  diHndə  təqhdi  sözlərin 
işlənm əsini tədqiqatçılar h ə lə  araşdırmamışlar.
PREDİKATİV  SÖZLƏR
Ö z leksik-semantik xüsusiyyətlərinə  görə  predikativ  sözlər 
türk  diİIərinin  lüğət  tərkibinin  ən ən əv i  nitq  hissələrinin  təsnifı 
çərçivəsinə  daxil  ola bilmir.  Müasir  türk dillərində  olduğu  kimi, 
qədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində  də  predikativ  sözlər 
cüttərkibli  cüm lənin  xəbəri  v əzifəsin d ə  işlənərok  n əyin   isə 
mövcud  olmasm ı  v ə   ya  m övcud  olmam asını  bildirir.  Abidələrin 
dilində  ən   çox  işlən ən  predikativ sö zlər  öar«var»  v ə 
yok «yox» 
sözləridir.  Bunlardan  başqa,  abidələrin  dilində  nadir  hallarda 
tügüJ
«deyil» predikativ sözü d ə  işlənir.
1. 
Bar «var» predikativ  sözü.  B u  söz  bir  əşyanm ,  əlam ətin 
mövcudluğunu  göstərir.  Q ədim   türk  yazısı  abidələrinin  dilində 
məhsuldar  işlənir,  həm  m üstəqil  şək ild ə,  həm   də 
j'r/ernaqis
  feli 
ilə birləşm ədə  cüm lənin xəbəri olur, 
üçün
 qoşm ası  ilə   işlənir  və 
cüm lədə  səbəb  zərfliyi  v ə z ifəsin i  ferinə  yetirir,  cüm lədə  təyin 
vəzifəsində  çıxış  edir,  adlarla  birləşib  cüm lənin  mürəkkəb 
xəbərini  ə m ə lə   gətirir,  müasir  Azərbaycan  dilinə  hərfı  tərcümə 
edilə bilm əyən sö z  birləşm əsinin tərkibinə  daxil  olur və s.
a) 
Felin  şühudi  keçmiş  zamanmda,  nəqli  keçm iş  zamanda, 
felin  lazım   v ə  şərt  şəkillərində  işlən ən  
ir/er
  naqis  feli  ilə 
birləşm ədə  cüm lənin  xəbəri  v ə z ifəsin d ə   işlənir;  m əsələn; 
Bay 
bar  ertim
  (Süci)  «Varlı  var  idim   (varlı  idim )». 
Ter!]i  bilgə 
kağanka  sakmu  isig,  küçig  bersəgim  bar  ermis  erinç
  (O  10) 
«Tanrı  müdrik  xaqana  düşünürək  işim i-gücüm ü  verm əyim   var 
imiş». 
Tabğaç süsi bar ermis
 (T  30)  «Tabğaç  qoşunu  var  imiş». 
N
ə
Q yerdəki kağanhğ bodımka  büntəgi bar ersər,  nə  burjı  bar 
ertəçi ermis
  (T  57)  «Hər  hansı  bir  yerdəki  xaqanlı  xalqa  (başçı 
olaraq  bir)  avara  var  olsa,  (o  xalqm )  n ə   qədər  dərdi  var  olası 
imiş».
b)  ^arpredikativ  sözü  təklikdə  işlənərək  cüm lənin  xobəri 
funksiyasım  yerinə  yetirir;  m əsələn; 
Bu  ırk  başmta  az  əmgəkı 
bar{\B
  89)  «Bu  fal  başında  az  əziyyoti  var», 
Asuğı  bar (IB
  49) 
«Faydası var». 
o /(IB   28)  «Vardır».
c) 
Bar
 predikativ  sözü  özündən  sonra  g ə lə n  
üçün
 qoşm ası 
ilə  birlikdə  qoşrna  birləşm əsi,  feli  adlarla  birlikdə  ism i  söz 
birləşməsi  ə m ə lə   gətirorək  substantiv  mənada  işlənir,  cüm lənin 
səbəb  zərfliyi  funksiyasını  yerinə  yetiriı;  m əsələn ;  ... 
teQri 
yarhkazu,  kutım  bar  üçün...  az bodunığ üküş  kıltım
  (K T   ş  29) 
«...  tann  buyurduğu,  boxtim   olduğu  üçün  ...  az xalqı  çox  etdim». 
Tört oğJım bar üçün beljgümin tikdi{Y
  20)  «Dörd  oğlum   olduğu 
üçün  sərdabəmi  tikdi». 
Ysrdəkı  bar  ertigimə,  ərdəmligimə 
bökmədim
  (Y  28)  «Ycrdəki  mövcud  olmağımdan,  igidliyim dən 
doymadım».
ç)  i
9
arprcdikativ  sö z atributiv  v əzifəd ə  işlənib  sonra  gələn  
sözü  təyin  cdir;  m əsələn:  /  
bar beş aşdıınız{
  I  26)  «K olluq  olan 
təpəni  aşdıq».
d) 
Bar
  predikativ  sözünə  qədim   türk  yazısı  abidələrinin 
dilində  sintaksisdə  nadir  hallarda  rast  gəlinən  bir  cüm lə  tipində 
işiənir; 
Barmunə?{y
  14)  «Varm ınə?»
2. 
Y ok  «yox»  predikativ  sözü.  Qədirn  türk  yazısı 
abidələrinin  dilində 
yok
  sözü  k əm iyyətcə  daha  çox  işlənir. 
Onun  işlənm ə  m əqam lan,  yaratdığı  məna  çalarları  da 
bar 
prcdikativ  sözünə  nisbətən daha çox v ə  daha 
rə n g a rə n g d ir. 
Yok 
sözü  abidələrin  dilində  clə  funksiyalar  yerinə  yetirir  ki,  müasır 
türk  dillərində  buna  ləsad ü f  edilmir.  Təforrüatına  varmadan 
qədim   türk  yazısı  abidələrinin  diündə 
yok
  predikativ  sözünün 
işlənm ə  məqamlarmı  belə  qruplaşdırmaq olar;
a) 
Yok
  predikativ  sözü  təklikdə  -   müstəqil  şəkildə 
cüm lənin  xəbəri  olur;  m əsələn; 
Türk kağan  Ötükən yış olursar, 
iltə  buQ yok
  (K T   c  3)  «Türk  xaqam  Ötükən  m cşəli  dağlannda 
otursa,  cldə  dərd  yox». 
Ötükən yir olurıp  aıkış-türkiş  ısar,  nəQ 
butjığ  yok
  (K T   c 
8
)  «Ötükən  yerində  oturub  karvanlar 
göndərsən,  heç  bir  dərdin  yox». 
OI amtı ^ ığ y o k {K l
  c  3)  «İngı 
iğtişaş  yoxdur».

b) 
Yok
  predikativ  sözü  leksik-sem antik  m ənalı  fe llə r lə  
birləşib  cüm lənin  xəbəri  fəzifəsin d ə  işlənir;  m əsələn : 
Türk 
bodun atıyok bolu barmıs erti{0
  3)  «Türk xalqmm  adı  y o x   o lu b  
getmiş  idi».
c)  Fbit predikativ  sözü  köm əkçi  fellərlə  birləşib  cüm lənin  
xəbəri  funksiyasmı  yerinə  yetirir;  m əsələn: 
Türk  bodunığ  atı, 
küsi yok bolmazun tiyin katjım kağamğ,  ögim  katunığ kötürmiş 
tetjri,  il  birigmə  tajri  türk  bodun  atı,  küsi yok  bolmazun  tiyin 
özümin  ol tef)ri kağan  olurtdı erinç
 (K T   şm  25)  «Türk  xalqınm  
adı,  şöhrəti  y o x   olmasm   deyə,  atam  xaqanı,  anam  xatunu 
götürmüş  tanrı,  el  verən  tanrı,  türk  xalqmm  adı,  şöhrəti  y o x  
olmasm  deyə  özüm ü  o  tanrı  xaqan  oturtdu». 
bodun anta yo k  
boltı
  (K T   şm  3)  «A z  xalqı  orada  y o x   oldu». 
Mən  inilügi bunça 
başlayu kazğanmasar,  türk bodun öltəçi erti, yok boltaçı erti{BK 
ş  33)  «M ən  kiçikliyi  bu  cür  sə y lə   başlayaraq  qazanmasaydım, 
türk xalqı ö ləsi  idi,  yox olası  idi». 
Eltəbəryok bolmış
 (B K   ş  40) 
«Eltəbər  yox  olm uş». 
Katun yok bolmıs
 er«7'(T  31)  «Xatun  yox 
olmuş  idi».  ... 
yok kılmıs