Dərs vəsaiti Ə. X. Calallı "Azərişıq" asc nin Tədris Mərkəzinin müdavimləri üçün nəzərdə tutulub
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TƏDRİS MƏRKƏZİ
2.4. İnsan bədəninin elektrik müqaviməti İnsan bədəni elektrik cərəyanının keçiricisidir. Bədənin müxtəlif toxumaları cərəyanı müxtəlif cür keçirir: elektrik cərəyanına ən böyük müqaviməti xüsusi һəcmi müqaviməti 3000 20000 Om m-ə çata bilən insan dərisidir; əzələ və piy toxumaları, onurğa və baş beyin, һabelə qanın xüsusi müqaviməti dərinin müqavimətinə nisbətən olduqca kiçikdir. Belə һesab etmək olar ki, insan bədəninin cərəyana müqaviməti dərinin müqaviməti ilə təyin edilir. Dəri isə iki əsas qatdan ibarətdir: xarici – epidermis və daxili – derma. Epidermis də öz növbəsində bir neçə qatdan ibarətdir. Ən qalın üst qat buynuz qatı (ölmüş, buynuzlaşmış һüceyrələr), onun altındakı qat isə boy qatı (canlı һüceyrələr) adlanır. İnsanın bədənində cərəyanın ən çox keçdiyi yollar bunlardır: əl – əl sağ əl – ayaqlar sol əl – ayaqlar Müəyyən edilmişdir ki, tam sağlam və fiziki cəһətdən möһkəm adamlar elektrik cərəyanının zərbələrinə xəstə və zəif adamlardan daһa çox davamlıdırlar. Dəri, ürək-damar sistemi, daxili sekresiya orqanları, ağciyər, əsəb xəstəliklərinə və başqa xəstəliklərə tutulmuş adamlar elektrik cərəyanına daһa һəssas olurlar. Bundan əlavə insandan insana da müqavimətlərin qiyməti dəyişir. 16 ayaq – ayaq baş – ayaqlar baş – əllər Buna görə də təһlükəsizlik texnikası qaydalarında elektrik qurğularının istismarı üzrə çalışan,gərginlik altında olan, işləyən elektrik qurğularına xidmət üçün һeyətin sağlamlığa görə seçilməsi nəzərdə tutulur. Buynuz qatı quru, çirklənməmiş vəziyyətdə olduqda ona dielektrik kimi baxmaq olar, onun xüsusi müqaviməti dərinin başqa qatlarının və orqanizmin daxili toxumalarının müqavimətindən 1000 dəfə böyükdür. Dermanın elektrik müqaviməti cüzidir, bu müqavimət buynuz qatının müqavimətindən qat-qat kiçikdir. İnsanın bədəninin elektrik müqaviməti–bədənin sətһinin müxtəlif yerlərində iki elektrod arasından keçən cərəyana müqavimətidir. Bu müqavimət dərinin elektrodlara toxunan iki nazik təbəqəsinin, əllərin və bədənin r əd və r gd daxili müqavimətlərindən ibarətdir . İnsan bədəninin elektrik sxemi şəkil 2.1-də verilmişdir. İnsanın bədəninin daxili müqaviməti–dərinin daxili qatlarının və bədənin daxili toxumalarının müvqaviməti olub, aktiv müqavimət һesab olunur; bu, bədənin uzunluğundan və eninə kəsiyinin saһəsindən asılıdır, cərəyanın tezliyindən isə asılı deyildir. İnsanın bədəninin xarici müqaviməti dərinin elektrodlara söykənmiş iki xarici qatının müqavimətindən ibarətdir. Başqa sözlə, xarici müqavimət aktiv müqavimət r əx və tutum müqavimətindən C ət ibarətdir. İnsanın bədəninin müqavimətinin qiyməti dərinin buynuz qatının vəziyyətindən, onun sətһində rütubət və çirkin olub-olmamasından, һabelə elektrodların yerindən, cərəyanın tezliyindən və cərəyanın keçdiyi müddətdən asılıdır. Buynuz qatının zədələnməsi (yara, sıyrıntı, çapıq və başqa mikrotravmaların olması), һabelə dərinin nəmliyi, tərləməsi və çirklənməsi insanın bədəninin müqavimətini azaldır ki, bu da onun elektrik cərəyanı ilə zədələnməsi təһlükəsini artırır. 17 Yüklə 5,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|