191
mübadilənin xarakterinə görə açıq və qapalı sistemlər vardır. Öz təşkili
səviyyəsinə görə sadə və mürəkkəb sistemlər mövcuddur. Daxili
əlaqələrin xarakterinə görə birmə‟nalı şərtlənən və ehtimali sistemlər,
inkişaf səviyyəsinə görə -aşağı və yuxarı sistemlər vardır. Bunlardan əlavə
öz mənşəyinə görə bütöv sistemlər təbii, sün‟i və qarışıq növlər bölünür.
Inkişaf istiqamətinə görə isə proqressiv və reqressiv sistemlər vardır.
Nəhayət, sistemləri öz mövcudluğuna görə maddi və ideal növlərə bölmək
olar.
1
Sistemin başlıca əlaməti onun inteqrativ keyfiyyətə malik
olmasıdır. Məhz bu səciyyəsi sayəsində sistemin nisbi müstəqil
mövcudluğu və fəaliyyəti mümkün olur. Inteqrativ keyfiyyət ilə sistemin
bütövlüyü arasında ayrılmaz qarşılıqlı əlaqə vardır.
Müasir dövrdə müxtəlif elm
sahələrində sistemli təhlil metodu
geniş tətbiq olunur
Bu metod dialektikanın qarşılıqlı əlaqə və inkişaf
ümumi prinsipinin konkretləşməsi kimi çıxış edir. Belə ki, qarşılıqlı
əlaqənin konkretləşməsi bunda görünür ki sistemli yanaşma determinasiya
əlaqələrinin aşağıdakı özünəməxsus və mürəkkəb növünü aşkara çıxardır.
Söhbət sistemdaxili qarşılıqlı tə‟sir əlaqələrindən gedir. Sistemli yanaşma
həm də inkişaf prinsipini konkretləşdirir. Bu onda ifadə olunur ki, sistemli
təhlil metodu maddi sistemlərin prosesual xarakterini (yə‟ni onlara davam
edən kimi yanaşılmasını) aşkar edir.
Sistemlilik keyfiyyəti maddi obyektlərin
Dostları ilə paylaş: 
