mə ' nəvi istehsalda daha aydın görünür.
Mə
'
nəvi istehsal ideyaları, baxışları, təsəvvür və rə
'
yləri, ictimai
şüurun bütün konkret formalarını yaradır. Mə
'
nəvi dəyərlərin bu formaları
mə
'
nəvi istehsalın müxtəlif sahələrinin məhsuludur. Mə
'
nəvi istehsalın
mühüm bir xüsusiyyəti bundadır ki, o müəyyən ixtisaslaşmış xüsusi qrup
adamlar tərəfindən həyata keçirilir. Məsələn, elmi işlə, bədii yaradıcılıqla,
incəsənətlə, rəssamlıq və me
'
marlıq ilə məşğul olmaq üçün xüsusi hazırlıq
keçmək lazım gəlir. Lakin bu cəhəti həddən artıq şişirtmək olmaz. Çünki
mə
'
nəvi istehsala həm də geniş xalq kütlələrinin çoxtərəfli yaradıcılığı
(eposlar, xalq təbabəti, adət və ən
'
ənələr və sair) daxildir.
Mə ' nəvi istehsal aşağıdakı xüsusiyyətlərinə görə də maddi isteh- saldan fərqlənir .
Əvvəla, maddi istehsalın yaratdığı məhsullar utilitar
(həyati fayda güdür) xarakter daşıyır. Onlar müəyyən maddi tələbatları
ödəyir və istehlak olunduqda yenidən istehsalın artmasına kömək edir
(əlbəttə dolayısı ilə). Mə
'
nəvi dəyərlərin istehsalı ilə onların istehlakı
arasında isə bu cür sıx əlaqə yoxdur. Belə ki, mə
'
nəvi istehsal ilə onun
istehlakı arasında böyük vaxt ayrılığı ola bilir. Məsələn biz XII əsrdə
yaşamış Nizaminin yazdığı poemaları, yaxud da Əcəminin sənət əsərlərini
bu gün də istehlak edirik.
Ikinci, maddi istehsalın əksər məhsulları yalnız
bir dəfə və yaxud da nisbətən qısa müddət ərzində istifadə olunur
432
(məsələn ərzaq məhsulları, geyim paltarı, məişət əşyaları və sair). Bundan
fərqli olaraq mə
'
nəvi məhsullar istehlak edildikdə tükənmir. Onlar praktiki
olaraq bütün dövrlərdə istehlak olunur.
