Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
(futurologiya)
inkişaf etməyə başlamışdır. Bu, müasir dövrdə bəşəriyyətin perspektivlərinin öyrənilməsinə olan tələbatın nəticəsidir. Xüsusilə də XX əsrin 60- cı illərindən etibarən elmi- texniki inqilabın iqtisadi və sosial nəticələrinin, bəşəriyyətin qarşısında duran ümumi problemlərin uzun müddətli proqnozlaşdırılması işi genişləndi. Bu zamandan həmin məqsədlə onlarca beynəlxalq və milli təşkilat, elmi mərkəz və klublar fəaliyyət göstərməkdədir. Bunlardan Roma klubu təşkilatını, Hudzon şəhərindəki gələcəyi öyrənən xüsusi insititutu və başqalarını göstərmək olar. 1974-cü ildən etibarən isə gələcəyin tədqiqi 568 üzrə Ümumdünya federasiyası fəaliyyət göstərir. Hazırda müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar, hökumət komissiyaları və elmi mərkəzlər arasında sosial və iqtisadi inkişafın, elmi -texniki tərəqqinin, ekoloji vəziyətin və demoqrafik proseslərin uzunmüddətli proqnozlarının işlənib hazırlanması sahəsində əməkdaşlıq genişlənir. Fəlsəfə gələcəyə optimist nəzərlə baxır, onun əsas rolunu bəşəriyyətin dinc və əmin- amanlıq şəraitində yaşamasının tə'min edilməsində, hümanist məqsədlərə doğru irəliləməsində görür. Müasir cəmiyyətin iqtisadi, elmi- texniki və mə'nəvi potensialı artdıqca, gələcək haqqında biliklər dəqiqləşir. Üçüncü minilliyə qədəm qoymuş bəşəriyyət öz fəaliyətinin nəinki təkcə yaxın gələcəkdə, həm də nisbətən uzaq perspektivdə törədə biləcəyi iqtisadi, sosial və mə'nəvi nəticələri ciddi nəzərə alır. Başqa sözlə deyilsə o təkcə bu gün üçün deyil, sonrakı nəsillərin taleyi üçün də narahatlıq keçirir. Müasir dövrdə sosial tərəqqinin gələcək perspektivlərini müəyyən etmək üçün bəşəriyyətin malik olduğu elmi metod və vasitələrin sayı artır, onların keyfiyyəti durmadan təkmilləşir. Gələcəyi hərtərəfli öyrənmək üçün onu aşağıdakı üç əsas dövrə bölürlər: yaxın gələcək (təxminən 20-30 il), fikirdə təsəvvür edilən gələcək (təxminən 30-100 ilə qədər), uzaq gələcək (yüz il və daha çox). Qeyd olunmalıdır ki, irəlicədən görmə (uzaqgörənlik) elminin metod və müddəalarının elmi dəqiqlik və mö'təbərlik dərəcəsi bu üç dövr üçün eyni deyildir. Bu mə'nada yaxın gələcək haqqında təsəvvürlər daha çox elmi xarakter daşıyır, onların dəqiqlik və konkretlik səviyyəsi də yüksəkdir. Əksinə, gələcək haqqında proqnozların tarixi müddəti nə qədər uzun dövrü əhatə edirsə, onların ümumi və fərziyyə də xarakteri bir o qədər də çox olur. Bu tamamilə təbiidir. Belə ki, haqqında söhbət gedən gələcəyin müddəti nə qədər yaxındırsa, onun müasir həyatla, gerçəkliklə əlaqələri də bir o qədər güclü və bilavasitə olur. Deməli onları öyrənməyin elmi əsasları və müfəssəllik dərəcəsi də çoxdur. Yaxın gələcək haqqında sosial proqnozlar 20- 30 ildən sonrakı dövrdə müxtəlif ölkələr və dünya üzrə əhalinin sayı, yaş tərkibi, orta ömürsürmə göstəriciləri, habelə mövcud olacaq xammal mənbələrinin miqdarı, enerji, ərzaq ehtiyatları, iqtisadiyyatın elmi- texniki və texnoloji səviyyəsi haqqında konkret və elmi cəhətdən əsaslandırılmış mə'lumatlar verir. Gələcəyin nisbətən uzaq olan ikinci dövrünə aid təsəvvürlər, biliklər müəyyən elmi mö'təbərliyə malik olsalar da bir çox cəhətdən ehtimal xarakteri daşıyır. Bu müddətdə dünya əhalisinin sayının azalması meylinin özünü göstərəcəyi, zəif inkişaf etmiş ölkələrin öz iqtisadi 569 geriliyini aradan qaldıra biləcəyi, humanist və demokratik cəmiyyətə keçiləcəyi ehtimal olunur. Uzaq gələcəyə aid proqnozlar əsas etibarilə hipotetik fərziyyələrə əsaslanır. Çünki cəmiyyətin inkişafı son dərəcə mürəkkəb, müxtəlif və alternativ yollar üzrə baş verdiyinə görə tarixin gedişi uzaq gələcək haqqında indiki təsəvvürlərimizə mütəmadi olaraq dəqiqləşmə və düzəlişlər verəcəkdir. Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|