Dərslik II cild Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

1) Sinif rəhbərinin iş planı məktəbin qarşısında qoyulan təlim-tərbiyə prosesinin xüsusiyyətlərinə;

2) Habelə sinfin xüsusi inkişaf səviyyəsinə, real imkan və tələblərinə uyğun şəkildə konkret və aydın olmalıdır.

Sinif rəhbəri tərbiyəvi iş planını müasir məktəbin məqsəd və vəzifələrini, öz sinfinin ümumi inkişaf səviyyəsini və vəziyyətini, ayrı-ayrı şagirdlərin fərdi xüsusiyyətlərini, ailə vəziyyətini, maddi imkanını, fiziki və mənəvi tələbatını və s. nəzərə alaraq tərtib etməli və hazırlamalıdır. Sinif rəhbərinin iş planı mürəkkəb, çoxcəhətli və maraqlı səciyyə daşıyan sənəddir. Bu sinif rəhbərinin ən məsuliy­yətli işinin mahiyyətini aşkara çıxarır.

Buna görə də bir məktəbdə eyni adlı ayrı-ayrı siniflər (məsə­lən; VIIa, VIIb, VIIc və s.) üzrə işləyən sinif rəhbərlərinin tərbiyə işlərinə aid planları tamamilə eyni deyil, bir-birindən müəyyən dərə­cədə fərqli olur. Sözsüz ki, iki qoşa siniflərdə bir planla müvəf­fəqiy­yətlə işləmək mümkün deyildir və olmaz. Sinif rəhbərinin iş planı, adətən, rüblük, yaxud yarım illik hazırlanır. Sinif rəhbərinin iş planında, ilk növbədə, sinif haqqında ümumi informasiya faktları (“Sinfin pasportu”) verilir.

Sinif rəhbəri planının “Sinif pasportu” adlı giriş hissəsində sinif­­dəki şagirdlərin ümumi sayı, o cümlədən oğlan və qızların, əla­çıların miqdarı, hətta uşaqların soyadı və adları da göstərilməli­dir. Bu məlumatla bərabər, həmin hissədə sinif rəhbərləri sinif nü­ma­yən­dəsinin, sinif divar qəzetinin redaksiya heyəti üzvlərinin, Uşaq­lar birliyi təşkilatının, sinif valideyn komitəsi üzvlərinin soyadı və adlarını qeyd edirlər.

Bunlardan əlavə, planda sinfin səviyyəsini və fəaliyyətini ümu­mi şəkildə səciyyələndirən qısa xarakteristika verilir. Daha son­ra isə planın giriş hissəsində tədris ilinin yarım ili, yaxud il ərzində sinfin qarşısındakı vəzifələr müəyyənləşdirilir və aydın göstərilir.

Bölmələr adı altında həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan tərbi­yəvi işlər və tədbirlər planda konkret və aydın şəkildə yazılır və onun icra olunması tarixi də qeyd olunur. Uşaqlar birliyi və Gənclər təşkilatlarının iştirakı ilə birgə aparılacaq işlər, görüləcək tədbirlər göstərilir, bu tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün məsul şəxslərin, cavabdeh rəhbər şagirdlərin, sinif şagird təşkilatlarının soyadları və adları da qeyd olunur.

Bəzən sinfin tərbiyəvi tədbirlərində müdiriyyətin nümayən­dələrinin, sinif valideyn komitəsinin üzvlərinin, ayrı-ayrı valideyn­lərin və s. iştirakı zəruri olur və onlar sinfin sinifdənkənar müəyyən tədbirlərində iştirak etməli olurlar.

Bəzən də sinif kollektivi və ya onun fəal üzvləri, ayrı-ayrı rəhbər təşkilatçı şagirdləri məktəb üzrə təşkil edilib keçirilən müəy­yən tədbirlərdə (fənn gecələrində, idman yarışlarında və s.) bir yer­də fəal iştirak edir, belə işlərə cəlb edilirlər. Bütün bu tədbirlər sinif rəhbərinin tərbiyə işlərinə illik iş planında öz əksini tapmalı və aydın qeyd olunmalıdır.

Sinfin tərbiyə işlərinə aid iş planı belə layihə şəklində hazır olduqda, onunla əvvəlcə sinif fəallarının, sonra isə sinfin bütün şa­gird­lərinin tanış edilməsi zəruridir. Bu tanışlığı “sinif saatı”nda hə­yata keçirmək mümkündür.

Bu zaman şagirdlərə planda həyata keçirilməsi nəzərdə tutu­lan ayrı-ayrı konkret maddələr və məsələlər ilə bilavasitə yaxından tanış olur və real vəziyyətdən çıxış edərək öz mənəvi maraq, arzu və təklifləri ilə sinfin qarşısına qoyulan perspektiv vəzifələrin, tədbir-lərin daha da zənginləşməsində fəal iştirak edirlər.

Sinfin iş planında şagird kollektivinin rəy, arzu və istəklərinin nəzərə alınması planda göstərilən həmin işləri şagirdlərin həvəslə və ləyaqətlə həyata keçirməsinə maraq və imkan yaradır, habelə onların təşəbbüskarlığını, məsuliyyətini, fəallığını artırır. Şagird­lə­rin arzu etdikləri və özlərinin əqli,fiziki, əxlaqi, əmək, estetik tələ­batı üçün zəruri və faydalı bildikləri tədbirlərin daha yüksək səviy­yədə təşkili və keçirilməsində böyük həvəslə və fəal iştirak edir və onları ləyaqətlə həyata keçirməyə nail olurlar. İş planının layihəsi müzakirə olunarkən sinif rəhbərinin rəhbər rolu, aparıcı mövqeyi mühafizə olunur və yalnız şagirdlərin fəallaşdırıcı təklifləri nəzərə alınır və plana daxil edilir sinif rəhbəri müzakirə vaxtı məktəbin məqsəd və vəzifələri baxımından şagirdlərin rəy və çıxışlarına mütləq münasibət göstərir, onlara düzgün təlimat və istiqamət verir.

İş planı tam hazır olduqda və müdiriyyət tərəfindən bəyənilib təsdiq edildikdə, sinif rəhbəri onun əsasında işə başlayır və işləyir. Belə ki, o, vaxtaşırı sinfin iş planını nəzərdən keçirib oradakı mad­dələrə, məsələlərə diqqətlə baxıb, nəzərdə tutulan tədbirləri bir-bir sinfin şagirdləri və aidiyyəti olan şəxslərlə birlikdə konkret vaxtda təşkil edir və həyata keçirir.

Görülmüş işləri, həyata keçirilmiş tədbirləri isə icra edilmiş iş kimi, həmçinin icra edilməmiş tədbirləri, onların yerinə yetirilmə­mə­sinin obyektiv səbəblərini konkret şəkildə planın “Qeyd” qrafa-sın­da qeyd edib yazır.