Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Differensial diaqnostika
Çəhrayı dəmrovu sifilis rozeolası, kəpəklənən dəm-
rov, toksikodermiya, parapsoriaz, seboreyalı ekzema, in-
feksion ekzantemalarla diferensiasiya edirlər. 
Müalicə
Xəstəliyin əlverişli gedişi zamanı müalicə tələb olun-
Şək.24.1.Çəhrayı dəmrovda
tipik səpgilər

---

293
mur və 4-6 həftədən sonra özbaşına sağalır. Kəskin qaşınma zamanı histaminəleyhinə 
preparatlar (tavegil, suprastin, və s.), kalsium preparatları; yerli olaraq – tərkibində anas-
tezin və mentol olan çalxalayaraq işlədilən qarışıqlar və ya zəif qlükokortikoid məhləm-
lər (prednizolon, hidrokortizon) təyin edirlər. Eritrodermiya ilə xəstələr hospitalizasiya 
olunur və onlara qarşı aktiv sistem terapiyası aparılır.

---

294
XXV FƏSİL. Birləşdirici toxumanın diffuz zədələnməsi ilə gedən xəstəliklər
QIRMIZI QURDEŞƏNƏYİ
Qırmızı qurdeşənəyi (lupus erytematodes)
, sin. eritematoz, çapıqlaşan eritematoz– 
dərinin, daxili orqanların zədələnməsinin və aydın dərəcədə fotohəssas olan mürəkkəb 
autoimmun sindromdur.
E p i d e m i o l o g i y a. Bütün qitələrdə, bütün irqlərin nümayəndələrində, qadınlar-
da kişilərdən daha çox qeydə alınmışdır. İnsanlar ən çox 20-40 yaşlarında xəstələnirlər. 
Qırmızı qurdeşənəyinin irsiyyət meyilliyi haqqında məlumatlar vardır. Bunu xəstəliyin 
ailəvi təsadüfləri, diziqotla müqayisədə monoziqot əkizlərin daha yüksək konkordant-
lığı, anası eritematozdan əziyyət çəkən yenidoğulmuşlarda qırmızı qurdeşənəyinə rast 
gəlməsi halları göstərir.
Qırmızı qurdeşənəyinin ümumi qəbul olunmuş təsnifatı mövcud deyildir. Adətən 
xəstəliyin iki forması ayırd edilir – dəri və sistem.
Qırmızı qurdeşənəyinin dəri forması:
∙ diskoid qırmızı qurdeşənəyi (lupus erythematodes discoides), 
∙ disseminə olunmuş qırmızı qurdeşənəyi (lupus erythematodes dissiminatus),
∙ Biettin mərkəzdənqaçan eriteması (lupus erythematodes centrifugum), 
∙ Kapoşi-İrqanq dərin qırmızı qurdeşənəyi (lupus erythematodes profundus).
Qırmızı qurdeşənəyinin dəri forması bütün dermatozların 0,5-1,0 % hallarında qeyd 
olunmuşdur, qadın cinsində cüzi üstünlük olmuşdur, xəstəlik 30 yaşdan yuxarı dövrdə 
pik həddinə çatır. 
Sistem qırmızı qurdeşənəyinə xeyli az - 0,1-0,25 % hallarda rast gəlinir. Sistem qır-
mızı qurdeşənəyində kişilər və qadınlar arasında nisbət 1:8 – 1:10-dır. 70 %-dən çoxu 
14 - 40 yaşlarında xəstələnir, xəstəlik pik həddinə 14-20 yaşlarında çatır. Beləliklə, qır-
mızı qurdeşənəyinə adətən məktəbəqədər, kiçik və orta məktəb yaşlarında rast gəlinmir. 
E t i o l o g i y a v ə p a t o g e n e z qırmızı qurdeşənəyində kifayət qədər öyrənilmə-
mişdir. Aparıcı rolu dövredən antitellər, xüsusilə də bütöv nüvəyə və onun komponent-
lərinə qarşı antinüvə anticismi ( ANA), eləcə də dövredən immun komplekslər (DİK) 
oynayır. Bazal membranda yığılaraq DİK iltihab reaksiyasının inkişaf etməsi ilə onları 
zədələyir. Qırmızı qurdeşənəyinin baş verməsində və kəskinləşməsində ümumən ekzo- 
( insolyasiya, stress vəziyyətləri, antibiotiklər, sulfanilamidlər,vaksin, zərdabların tətbiq 
olunması) və endogen faktorlarının( xroniki infeksiya ocaqları, interkurrent xəstəliklər) 
rolu məlumdur.