Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Xəstəliyin klinikası
Simmetrik olaraq saidin səthinin açıcı səthləri, örtük şəklində kürəyin yuxarı hissəsi, 
döş nahiyəsi və budların xarici səthləri zədələnir. Daimi əmələ gələn yeni səpgilər hə-
mişə təcrid olunmuş şəkildə yerləşirlər, ancaq onların ümumi cəmi ekzantemanın xarak-
terik aspektinə gətirib çıxarır. Nadir hallarda belə səpgilər üzdə yerləşərək urtikar akne 
şəklini əmələ gətirir.
İlkin səpgilər 1-5 sm ölçülü ağcaqanad dişləməsi tipli urtikar papulalar kimi açıq qır-
mızı seropapulalardır. Bunların mərkəzində tarım, qəlpəyəbənzər qovuqcuq hiss olunur. 
Bunlar çox qaşındığı üçün əmələ gələn kimi qaşınmağa meyllidirlər, ona görə də həkim 
nadir halda onu ilkin variantında görə bilir.
Ekskoriasiya olunmuş ilkin səpgilər.
Bunlar sancaq başı böyüklüyündə qaşınma izləri müşahidə olunan qanlı qartmaq 
şəklində və ya kəskin sərhədli qanlı qartmaqlı papulalardır. Rezidual (qalıq) səpgilər 
mərkəzdə hiperpiqmentləşmiş və ya çox vaxt depiqmentləşmiş şəkildə aşkar olunur, la-
kin kənara doğru linza böyuklüyündə hiperpiqmentləşmiş atrofik çapıqlar qeyd olunur.
Xəstələrdə əsas lokalizasiya yerlərində adətən dimorf şəkil müşahidə olunur, yəni 
qaşınmış hemorragik ekskoriasiyalı səpgilər və tipik atrofik piqmentasiyası pozulmuş 
çapıqlar müşahidə olunur. Digər ikincili səpgilər, yəni dəri səthinin kiçik və ya böyük 
lixenifikasiyaları qeyd olunmur. İmpetiginizasiya da demək olar ki, olmur. Ovucların və 
ayaqların alt səthi, eləcə də selikli qişa zədələnmir.
Anamnezdə qaşınma xarakterikdir. Xəstələr təzə səpgilərin əzabverici qaşınmasın-
dan şikayət edirlər. Lakin səpgilər qanayana qədər qaşındıqdan sonra qaşınma hissiyyatı 
dayanır. Adətən ancaq səpgilər qaşınır, ətraf dəri qaşınmır. Bununla da pruriqodakı qa-
şınma hissiyyatı və onun əmələ gətirdiyi qıcıqlanmalar digər dermatozlardan- qoturluq, 
atopik ekzema və ya ekzemanın digər formalarından fərqlənir. Xəstəliyin gedişi xronik-
dir, bir neçə ay və ya il davam edə bilər. Ancaq hamilə qadınlarda olan adi yarımkəskin 

---

272
pruriqo doğuşdan sonra tez sağalır. Lakin ikinci hamiləlik zamanı bu proses dəfələrlə 
əmələ gələ bilər.
Histopatologiya
Histoloji şəkil xəstəliyin müəyyən fazalarına uyğun gəlir. İlkin olaraq məməli qatdakı 
kapilyarların güclü genişlənməsi ilə seropapula əmələ gəlir, həmçinin cüzi limfositar 
reaksiya müşahidə olunur. Daha sonra sub və ya intrakorneal qovuqcuqlar inkişaf edir. 
Bunların tərkibi neytrofil, bəzən isə eozinofil limfositlərdən ibarətdir. Ekskoriasiyalaş-
mış səpgilər epidermisin defekti ilə xarakterizə olunur. Epidermis qartmaqla örtülür, 
epidermal regenerasiya epidermisin yan akantoloji qalınlaşması ilə gedir. Damarlar çox 
genişlənir, ödem və histiositar-fibroblastik reaksiya müşahidə olunur.
Diaqnoz
Xəstəliyin diaqnozu intensiv qaşınma, tipik lokalizasiyası, ekskoriasiyalaşmış səp-
gilərdən və qalıq əlamətlərdən ibarət dimorf klinik şəklinə əsasən təsdiqlənir.