Dielektriklarning qutblanishi Qutblanish vektori

3.Elektr sig‘imi

Yakkalangan o‘tkazgich zaryadlansa, o‘tkazgich sirti shakliga qarab, har xil sirt zaryadi zichligi  bilan taqsimlanadi. Shuning uchun ham o‘tkazgich har bir nuqtasidagi sirt zaryadining zichligi o‘tkazgichdagi umumiy zaryad q ga proportsionaldir, ya’ni:
(3.1)
bu yerda k – o‘tkazgich sirtidagi tekshirilayotgan nuqtaning funktsiyasi bo‘lib, o‘tkazgich sirtining shakli va o‘lchamiga bog‘liq.
Kondensator ikkita teng va qarama-qarshi zaryalarga ega bo’lgan o’tkazgichdan iborat. Konden-satordagi o’tkazgichlar shaklidan qat’iy nazar platalar deb ataladi.
Sig’im birligi kulon taqsimvoltga ya’ni 1farad gateng.
Zaryadlangan o‘tkazgich ekvipotentsial sirtining  - potentsialini aniqlash uchun uning butun S sirti bo‘ylab zaryadini aniqlaymiz (3 - rasm).

3-rasm. dq - zaryadning r masofadagi potentsiali
Bu sirtni, zaryadga ega bo‘lgan dS – elementar yuzachalarga ajratib, dq – ni nuqtaviy zaryad deb hisoblaymiz.
Nuqtaviy dq zaryadning masofadagi maydon potentsiali quyidagiga teng bo‘ladi:
, (3.2)
yoki
, (3.3)
Bu ifoda butun sirt bo‘yicha integrallansa, zaryadlangan o‘tkazgich sirtining potentsiali ifo-dasiga ega bo‘lamiz:
, (3.4)
O‘tkazgichning potentsiali q zaryadga proportsional bo‘ladi. Shu zaryadning potentsialga nisbati o‘zgarmas kattalikdir, u o‘tkazgichning zaryad to‘plash xususiyatini belgilaydi va o‘tkaz-gichning elektr sig‘imi deb ataladi.


, (3.5)
Shunday qilib, yakkalangan o‘tkazgichning elektr sig‘imi deb, uning potentsialini bir birlikka o‘zgartirish uchun zarur bo‘lgan zaryadga miqdor jihatidan teng fizik kattalikka aytiladi.
4.Sharchaning elektr sig‘imi
R radiusli yakkalangan shar q – zaryadga ega bo‘lsa (4 - rasm), uning sirtidagi potentsiali quyidagiga teng bo‘ladi:
,
bu yerda , (4.1)
Shunday qilib, sharning C – elektr sig‘imi sharning radiusiga va muhitning dielektrik singdiruv-chanligi  ga proportsionaldir. (4.1) – ifodadan muhitning dielektrik singdiruvchanligini aniq-laymiz.
, (3.7)