E. M. MƏMMƏdov

k5

 

-BPM-in  şinlərinə  qoşulan  kompensasiya  qurğularının 

qoyuluş gücü;  P

o

 

- kompensasiya qurğusundakı xüsusi aktiv güc itkiləri;  K

m.z 

- güc 

yükünün müxtəlifzamanlılıq əmsalıdır. 

     BPM-in şinlərindəki hesabi reaktiv güc: 





5

.

5

4

5

k

z

i

mz

g

Q

Q

K

Q

Q

Q













 

burada 



Q

g5 

– BPM-dən qidalanan güc işlədicilərinin cəm hesabi reaktiv gücü;  Q

i.z

- 

zavod ərazisinin işıqlandırılmasına tələb olunan hesabi reaktiv gücdür. 

     BPM-in şinlərindəki tam hesabi güc: 

2

5

2

5

5

Q

P

S





 

Hesabi  S

5

  gücünə  əsasən  BPM-i  qidalandıran  xətlər,  BPM-in  yığım  şinləri  və 

qidalandırıcı xətlərin kommutasiya-mühafızə aparatları seçilir. 

6.  BAY-ın  şinlərindəki  hesabi  yük  müxtəlifzamanlılıq  əmsalı  nəzərə  alınmaqla 

ayrılan xətlərdəki hesabi yüklərin qiymətinə (



S

’

6

 

) görə təyin edilir: 

'

6

.

6

S

K

S

z

m





 

Bu yükün qiyməti BAY transformatorlarının sayı və gücünün, həmçinin BAY - ın 

kommutasiya-mühafızə aparatlarının seçilməsi üçün lazımdır. 

7.  BAY-1  qidalandıran  xətlərin  seçilməsi  YG  tərəfdəki  hesabi  S

7

  gücünə  görə 

aparılır: 



 



2

6

2

6

7

T

T

Q

Q

P

P

S













  

burada  P

T 

, Q

T

 –  BAY-ın güc transformatorundakı aktiv və reaktiv güc itkiləridir. 

      

2.ELEKTRİK TƏCHİZATI SİSTEMLƏRİ 

2.1.Energetika və elektroenergetik sistemlər 

 

Energetika  sistemi  elektrik  stansiyalarının,  transformator  yarımstansiyalarının, 

istilik  şəbəkələrinin,  elektrik  veriliş  xətlərinin,  istilik  və  elektrik  enerjisi 

qəbuledicilərinin  toplusudur.  Energetika  sisteminin  generatorlardan  yüksəldici  və 

alçaldıcı  yarmsatansiyalardan  və  elektrik  şəbəkə  xətlərindən  ibarət  olan  hissəsi 

elektrik  sistemi  adlanır.  Energetik  sistemlər  bütün  elektrik  enerjisi  qəbuledicilərini 

fasiləsiz  və  etibarlı  elektrik  enerjisi  ilə  təmin  etmələidir.  Elektrik    stansiyalarınada 

---

~ 26 ~ 

 

istehsal  olunan  elektrik  enerjisi  gərginliyə  və  cərəyana  görə  çevrilməsinin  yerinə 

yetirildiyi  elektrik  yarımstansiyasına  verilir.  Transformatorlar  vasitəsilə  elektrik 

enerjisinin  bir  gərginlikdən  digər  gərginlikli  enerjiyə  çevrilməsinə  xidmət  edən 

elektrik  yarımsatnsiyası  transformator  yarımsatnsiyası  adlanır.  Bir  gərginlikdə 

elektrik enerjisinin  qəbulunu və paylanmasını təmin edən elektrik qurğusu paylayıcı 

qurğu  adlanır.  Paylayıcı  qurğular  elektrik  təchizatı  sisteminin  bütün  yerlərində 

istifadə olunur. 

  Generatorlarda istehsal olunan elektrik enerjisinin paylaşdırılması üçün 

elektrik stansiyalarında. 

  Elektrik enerjisinin bir xətlərlə qəbulu və digər xətlərlə ötürülməsi üçün 

paylandığı elektrik şəbəkələrində. 

  Qəbul  olunan  elektrik  enerjisini  işlədicilər  arasında  paylanması  üçün 

istifadə olunan yerlərdə. 

Elektrik sistemində vəziyyətindən asılı olaraq yarımstansiyalar dalan, keçid və 

düyün yarımstansiyalarına bölünür. 

  Dalan  yarımstansiyası  elektrik  enerjisi  qəbul  edən,  çevirən  və  alçaq 

gərginlikli enerjisini istehlakçılara paylaşdıran yarımstansiyadır. 

  Keçid  yarımstansiyası  gərginliyi  dəyişməyən  birinci  tərəf  şinlərindən 

elektrik  enerjisinin  digər  yarımstansiyalara  verilməsini  təmin  edən 

yarımstansiyadır. 

  Düyün  yarımstansiyası  müxtəlif  gərginlikli  elektrik  şəbəkələrini 

əlaqələndirən yarımstansiyadır.