Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

BÖLÜM
 
4
Y. Müh. Salih ERDEM EROL
Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU
Siber
Güvenlik
Farkındalığı, 
Farkındalık 
Ölçüm Yöntem 
ve Modelleri

---

---

105
SİBER GÜVENLİK FARKINDALIĞI, 
FARKINDALIK ÖLÇÜM YÖNTEM VE 
MODELLERİ
B
u bölümde öncelikle geçmiş yıllarda yaşanan siber saldırılar 
ışığında siber güvenlik kavramının önemine değinilmiş, 
bilgisayar ve internet kullanıcı sayılarındaki artış ile birlikte 
saldırganların hedeflerindeki değişimler ve sistematik yaklaşımları 
ortaya konulmuştur. Farkındalık bakış açısıyla siber saldırı yaşam 
döngüsü ortaya konulmuş ve örnek bir olay ile açıklanmıştır. İnsan 
faktörünün saldırılarda öneminin giderek artmasından dolayı, 
farkındalığın bilgi güvenliğinin sağlanmasında etkin bir unsur 
olarak kullanılabilmesi için öncelikle kavramsal değerlendirmesi 
yapılarak bileşenleri belirlenmiş ve bileşenlerin birbiri ile olan 
ilişkileri açıklanmıştır. Son olarak, farkındalık seviyesinin 
belirlenmesi ve arttırılmasına yönelik olarak literatürde yapılan 
çalışmalar incelenerek değerlendirmeler sunulmuştur. 
4.1. Giriş
Bilgi teknoloji sistemlerinin bilgiye her yerden ve merkezi olarak 
erişimi mümkün kılmasından dolayı bilgi sistemleri hayatın tüm 
alanlarında etkin olarak kullanılmaktadır. Günümüzde e-devlet uy-
gulamalarının da kullanıma sunulması ile resmi işlemlerden yasal 
işlemlere, eğlenceden eğitime kadar birçok alanda bilgi teknolojileri 
gündelik hayat içerisinde kendisine yer edinmiştir. Bu denli hızlı 
gelişen bilgi teknoloji sistemlerine göz atıldığında öneminin hızla 
arttığı görülmektedir. Özellikle sistemlerin birbirine bağımlılığı-
nın artmasıyla iş dünyası ve kamu hayatı hızla artan sayılarda ve 
çok çeşitli saldırılara maruz kalmaktadır. Bilginin basılı, elektronik 
ortamda, tabelalarda, konuşmalarda vb. birçok şekilde bulunma-
sı, bilgi paylaşımlarının yaygınlaşması ve farklı birçok yöntem ile 

---

S A L İ H E R D E M E R O L - Ş E R E F S A Ğ I R O Ğ L U
106
gerçekleştirilmesi saldırıların yöntem ve çeşitliliğinin artmasına da 
imkân sağlamaktadır. Verinin paylaşımı ve sürekli erişime açık ol-
ması nedeniyle bilginin gönderen kaynaktan alıcıya kadar gizlilik 
içerisinde, bozulmadan, yok edilmeden, değiştirilmeden, başkala-
rı tarafından ele geçirilmeden ve bütünlüğü sağlanmış bir şekilde 
iletilmesi bilgi güvenliğinin sağlanması için temel kriterlerdir [1]. 
Kamu hayatını düzenleyen sistemler açısından bakıldığında bu kri-
terlerin önemi çok daha açık bir biçimde açığa çıkmaktadır.
Kamu hayatını düzenleyen sistemlere kişisel, kurumsal ve ulusal 
bilgi güvenliği açısından bakıldığında bilgi güvenliğinin günümüz-
de hangi noktalara ulaşabildiğini görmek mümkündür. Estonya’nın 
26 Nisan 2007’de Bronz Asker heykelini kaldırmasıyla dünyada si-
ber savaş kavramı bir gerçekliğe dönüşmüş ve Rusya yanlısı grup-
lar tarafından gerçekleştirilen DOS saldırılarıyla Estonya Hüküme-
ti, kamu kurumları ve bankacılık hizmetlerine ait birçok internet 
sitesi hizmet dışı kalmıştır. Estonya konuyu NATO’nun gündemine 
taşımış, dünya bir savaşın eşiğine gelmiştir. Benzer olarak Rusya, 
Gürcistan ile savaşırken eş zamanlı olarak siber saldırıları da baş-
latarak Gürcistan devlet kurumlarının bilgi sistemlerini uzun süre 
erişilemez hale getirmiş ve zarara uğratmıştır [2].
Günümüzde kişisel kayıplardan, uluslararası anlaşmazlıklara ka-
dar çok geniş bir etki alanı bulunan bilgi güvenliği kavramı endişe-
lerin yanı sıra ilgiyi de bu alana çekmiştir. Ancak bilgi güvenliğine 
yönelik akademik ve endüstriyel çalışmaların uygulama ve teknolo-
jik çözümlere yoğunlaştığı görülmektedir. Bilgi güvenliğin aslında 
başlangıç noktası olan ve son yıllarda saldırganların teknolojik ön-
lemleri aşmak için emek ve zaman harcamak yerine daha maliyet-
siz olan insan üzerinden kapıları açma eğiliminin artması ve daha 
yüksek başarım elde etmeleri farkındalık kavramının önemini bir 
kez daha ortaya koymuştur. 
Şekil 4.1’de 2009-2015 yılları arasında varlık kategorilerine göre ya-
şanan veri sızıntılarına ilişkin grafik yer almaktadır [3]. Bu grafikte 
saldırganların insan ve kullanıcı cihazlarına yönelik başarılı saldı-
rıları ciddi oranlarda artarken diğer alanların tamamında 2009 yılı 
verilerine göre azalma olduğu görülmektedir. Bu yükselişe kullanı-
cıların farkındalık düzeylerinin düşük olmasının büyük etkisi bu-
lunduğu değerlendirilmektedir. 

---

S İ B E R G Ü V E N L İ K FA R K I N D A L I Ğ I , FA R K I N D A L I K Ö L Ç Ü M Y Ö N T E M V E M O D E L L E R İ
107