ƏHMƏD CAVAD
SEÇİLMİŞ
ƏSƏRLƏRİ
A ZƏ RB A YC A N R E S PU B Ü KA S I PREZTOENTİNİN
İ Ş L Ə B İ D A R Ə S İ N İ N
K İ T A B X A N A S I
“Ş Ə R Q -Q Ə R B ”
B A K I-2005
Bu kitab
“Əhmad Cavad.
Seçilmiş əsərləri. İki cilddə”
{Bah, Azərnəşr, 1992) nəşri əsasında təkrar nəşrə hazırlanmışdır
Tertib edəni:
Əli Saləddin
894.3611 - dc 21
AZE
Əhməd Cavad. Seçilmiş əsərləri. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2005, 296 səh.
“Cümhuriyyət” deyilən zaman yada hamıdan e w e l Əhməd Cavad düşür.
Üçrəngli poeziya bədii yaddaşa ilk ötıcə məhz onun qələmi ilə həkk olun-
muşdur. Gerbimiz öz rəngini, himnimiz öz musiqisini, marşımız öz ritmini bu
böyük şairin poeziyasından alıbdır.
Milli oyanış, xalq hərəkatı, türk xalqlarmın birliyinə çağınş, əski adət ve
inamlara, xalqm yaddaşına qayıdış kimi duyğular Əhməd Cavad şeirlərinin
ruhuna hopmuşdur. Şairin yaradıcılığında Azerbaycan, Qafqaz, Turan, Türk
dünyası obrazları qabarıq verilibdir.
Bu kitabda görkəmli milli şairimizin mədrəsə şeirlərindən başlamış,
Birinci dünya müharibəsi, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü və sonrakı
illərdə qoşduğu mənzum əsərlər, о cümlədən etnoqrafık etüd və hekayələri
toplanmışdır.
A z ə rb a y c a n R e s p u b lik a s ın m P re z id e n ti
İL H A M Ə L İY E V İN
“Azərbaycan dilində latın qrafikası
ilə kütləvi nəşrlərin həyata
keçirilməsi haqqmda”
12 y a n v a r 2 0 0 4 -c ü il ta rix li s ə rə n c a m ı
ilə n ə ş r o lu n u r v ə ö lk ə k ita b x a n a la rm a
h ə d iy y ə e d ilir
ISBN 9952-418-24-5
© “ŞƏRQ-QƏRB” , 2005
CÜMHURİYYƏT DÖVRÜ VƏ
ONUN POEZİYADA YADDAŞI - ƏHMƏD CAVAD
“İntibah” - deyənde ilkin xatırlanan N izam i olur. “M əhəbbət” de-
yən d ə birinci Füzulinin adı çəkilir. “C üm huriyyət” deyəndə yada hamı-
dan ə w ə l Ə hm əd C avad düşür.
Ü çrəngli bayraq em blem i var tarixim izdə. Ü çrəngli poeziya bədii
yaddaşa ham ıdan ə w ə l Ə hm əd C avadın q ələm i ilə həkk olunmuşdur.
Ə hm əd C avad (C avad M əm m ədli oğlu A xundzadə 1892-1937)
Ş əm kir rayonunun Seyfəli kən d in d ə anadan olm uşdur. K ənd m əktə-
bini bitirdikdən sonra təhsilini G ə n cəd ə m üsəlm an ruhani sem inariya-
sm da (1906-1912) davam etdirm iş, burada rus, ərəb, fars dillərini
m ükəm m əl öyrənm iş, H üseyn C avid və A bdulla Sur kim i görkəm li
ziyalıların tələb ə si olm uşdur. Poeziya ilə də ilk d ə fə G ə n cəd ə təhsil
illərində m araqlanm ış, 1910-cu ildən başlayaraq lirik şeirlər v ə təqidi
m əqalələrlə m üx təlif qəzet v ə ju m allarda çıxış etmişdir.
Birinci dünya m üharibəsi illərində o, rus-türk cəbhəsi xəttində
m üharibədən z ə rə r çəkm iş dinc əhaliyə yardım göstərən cəm iyyətin
üzvü v ə katibi olmuş, inqilabdan ə w ə l (1913-cü ildən başlayaraq) və
sovet hakim iyyətinin ilk illərində G əncədə, H acıkənddə, Q uba rayo
nunun Xulux və Laqer kənd m əktəblərində, həm çinin, B akıda m üəl-
lim liklə m əşğul olmuş, Ali Pedaqoji İnstitutu bitirm iş (1926), ilk
dərsliklərin və dərs vəsaitlərinin yaradılm asm da bir m aarifçi-pedaqoq
kim i yaxından iştirak etmişdir.
1922-ci ildə Bakıda (fəh lə fakültəsində), 1924-cü ildə isə N əri-
m anov adına texnikum da dərs demişdir. Ə dəbiyyat cəm iyyətinini katibi
(1924-1926), “İnqilab və m əd ən iy y ə t” dərgisinin m əsul kitibi (1925),
K ənd T əsərrüfatı texnikum unun m üəllim i (1929), A zərbaycan Kənd
T əsərrüfatı İnstitutunun dosenti (1927-1934), həm in instutun dilçilik
kafedrasınm rəhbəri (1934-1935) v əzifələrində işləm işdir.
1934-cü ildə A zərbaycan yazıçılarının I qurultayına nüm ayəndə
seçilən Ə. Cavad 1935-ci ildən öm rünün sonuna kimi A zəm əşrin bədii
şöbəsində redaktor kimi fəaliyyət göstərm işdir.
Ə hm əd C avad “Q oşm a” (1916), “D alğa” (1919), “Sinfı m übarizə”
(1921), “Ş eirlər” (1958), “Çırpınırdı Q a ra d ə n iz ” (A nkara, 1991), “Se-
çilm iş ə sə rlə r” (1992) kitablarınm , külli m iqdarda publisist m əqalənin,
on larca nəsr əsərinin m üəllifıdir. Onun poetik əsərləri z ə rif lirik-
rom antik üslubu, dil təravəti, realist və dem okratik m əzm unu, sadəliyi
v ə xəlqiliyi ilə seçilir.
Şairin b ədii-siyasi ideya dünyası da təb iət və sevgi lirikası q əd ə r
çeşidli v ə zengindir. Milli tarix, fəlsəfə v ə m ənəviyyatla bağlı elə bir
m otiv yox idi ki, Ə hm əd C avad ona toxunm am ış olsun. T əkcə üçrəngli
b ay rağ a altı nəğ m ə yazıb, “D ilim iz” şerini (1913) q ələm ə alıb, ə lif-
baya p oeziya h əsr edib. C.Cabbarlı ilə birgə latın əlifbasını m üdafiə
ed ən ilk iki ziyalıdan biri olub. Türklərlə birgə B alkan hərbində iştirak
edib. B irinci dünya m üharibəsində şərq cəbhəsində erm ənilərə qarşı
vuruşub. Ş əhid m əzarm ı və obrazını q ələm ə alıb; didərginlə, qaçqm la,
girov dü şən lə təm asda olm aq hələ 90-cı illərdən çox-çox ə w ə l ilk
d ə fə onun taleyinə qism ət düşüb.
T ürkün başm da qatılaşan dini, milli, qövm i genosidə qarşı türk
birliyi ideyasm ın beşiyi başm da duranlardan b in olub. E lə bütün b un-
lara g ö rə də onu ham ıdan çox təqib ediblər, “xalq düşm əni” , “m üsavat
şairi” anlam ına və obrazına tuşlanan bütün zə rb ələr ona dəyib. Üç
d ə fə həb s olunub, həyat yoldaşını sürgünə, üç oğlunu koloniyaya gön-
dərib lər.
M üsavatın ilk himni, ilk marşı, ilk bayrağı onun adı ilə bağlı
olduğu kim i, ilk şəhidi, 3 7 -d ə mehraba gətirdiyi ilk qurban da Ə hm əd
C avad olub.
Ə hm əd C avadın sovet dövrü poeziyası da feal ideya m əzm unu,
inqilabi rom antikası, lirizmi, obrazlıhğı ilə seçilir. Ə hm əd Cavad A z ər-
baycan ədebiyyatı tarixinə həm də görkəm li tərcüm əçi kimi daxil ol-
m uşdur. O, Şekspirin “O tello” pyesini, A .S.N ovikov-Priboyun “Sualtı
s ə fə r” , A .S.Puşkinin “Kapitan qızı”, “Tunc atlı” , F.Berezovskinin
“A n a” , M .Q orkinin “M ən necə oxum uşam ” , “M enim darülfiinunla-
n m ” , “Ç ocuqluq” , V .P.Kinin “O tayda” , T.Şevçenkonun “K obraz” ,
F .R ablenin “Q arqantua ve Pantaqruel” , B.Ronin “Od uğrunda m ü -
b a riz ə ” əsərlərin in bədii tərcüm əsinin m üəllifidir. 1930-cu ildə gürcü
ədəbiyyatınm klassiki Şota R ustavelinin ınəşhur “P ələn g dərisi g ey-
miş p ə h lə v a n ” poem asım orijinaldan azərbaycancaya çevirmiş və
həm in tərcüm ə kitab halında B akıda 1978-ci ildə n əşr edilmişdir.
Ş əxsiyyətə sitayiş dövrünün zorakılığına m əruz qalan Ə hm əd
C avadm həyatı 1937-ci ilin 9 oktyabrm da - şair 45 yaşm da ikən faciəli
şəkildə qırılm ışdır.
M illi suveren, m üstəqil A zərbaycan dövlətdən, cəm iyyətdən ə w ə l
ideologiyada m övcud olm uşdur. M əh əm m əd Ə m in R əsulzadəni, Yusif
b əy N əsibbəyovu, F ətəli X an -X o y sk in i bədii fikir ictim ai təfəkkürdən
daha e w ə l yaratm ışdır. O nlardan biri, b əlk ə d ə birincisi - Əhməd
Cavaddır. “Poeziyanın R ə su lzad ə si” - m ən ə elə g ə lir ki, Əhm əd Ca-
vada verilən ən dəqiq q iy m ətlə rd ən birisi belədir.
“İntibah” - deyəndə ilkin xatırlanan N izam i olur. “M əhəbbət”
deyəndə birinci Füzulinin adı çəkilir. “C üm huriyyət” deyəndə yada
ham ıdan e w ə l Ə hm əd C avad düşür.
Ü çrəngli bayraq em blem i var tarixim izdə. Ü çrəngli poeziya bədii
yaddaşa ham ıdan ə w ə l Ə h m əd C avadın q ələm i ilə hək k olunmuşdur.
Səm a qövsi-güzehi, b əd ii spektr burada da üç boyadan ibarətdir:
G öy-gölün m avisi, dan yerinin qızartısı və d in i-m ə n ə v i-m illi ekologi-
yanm yaşılı! B u üç rəng h əy atd a olduğu kim i, poeziyada da eyni m əq-
səd lərə xidm ət etmişdir.
A dətən, deyirlər: A y da, ulduz da, m avi də, qırm ızı da və yaşıl da
səm adan, ucadan, zirvədən enib gəlib bayrağım ıza. D oğrudur, səm a-
dan, am m a poeziyanın səm asından! B u səm am bədii, poetik kətanda
yaradanlardan biri Ə hm əd C avad v ə onun fırçası olub. T ə s ə w ü r edin:
gerbim iz öz rəngini, him nim iz öz m usiqisini, m arşım ız öz ritmini
Ə hm əd C avadın poeziyasından alıb.
A zərbaycanda milli parlam entın də, milli poeziyantn d a о illər
m üştərək sim volikası olub. О q əd ə r m üştərək ki, b əz ən h ə tta q an ş-
dınblar: “H ilal” deyəndə C avad nəyi n əzərdə tutub - üfüqdəki ayı, ya
üçrəngli bayraqdakı em blem i? Y axud şair “B ir ulduz parladı uzaq
üfüqdə” - deyəndə söhbət hansı ulduzdan gedir: sökülən dan yerin-
dən, sübh ulduzundan, yoxsa istiqbal v ə cüm huriyyət ünvanlı ulduz
dan? О dövrdəki m illi-rəsm i sim volikanın aynltqda h ə r rəm zini Əhməd
Cavadm şeirlərindən tapm aq v ə toplam aq olar.
О
zam an parlam anda yeganə m üştərək bir kürsü d ə olub: öndər
R əsulzadə ilə, nazir Y usif b əy lə birlikdə о kürsüdə b ir də şair Əhm əd
C avadzadə oturub.
“C üm huriyyət şairi” kim i Ə, C avad öz poeziyasında h ə r şeydən
ə w ə l azadlığı v ə V etən şərəfm i tərənnüm edir. 1912-ci ildə azəri
türkləri arasm dan toplanan “Q afqaz könüllüləri” tərkibində İstanbulun
azad olunm asm da iştirak etm əsi ona səbəb olur ki, türk azadlığı m iq-
yasında istiqlal m övzusu onun poeziyasında yeni vusətli leytm otivə
çevrilir. H əm çinin Batum, Qars, Ərdahan, Trabzon, Ərzurum, Anadolu,
B ursa şəh ərlərin d ə olması (1914-1918) türklük ideologiyasının bu
poeziyada daha da güclənm əsinə səbəb olur:
Şerin smıq bir türk sazı ağladaraq tellərini,
Addım-addım gəzmək istər gönlüm Turan ellerini.
“D ilim iz” , “Ş əhid əsir” , “O yan”, “H ə rb zəd ə lərə” kim i şeirlərində
d ə eyni leytm otiv davam etsə də, Ə.Cavadm sonralar bütün T ürkiyədə
az q ala m illi him n q ədər kütləvi şəkildə oxunan v ə sevilən əsəri
“Ç ırpınırdı Q ara d ən iz” olur:
Çırpınırdı Qara dəniz
Baxıb türkün bayrağına.
Ah, diyərdik, heç ölmezdim
Düşə bilsəm ayağına!..
İncilər tek gel yoluna,
Sırmalar düz sağ, soluna,
Fırtmalar dursun yana,
Salam türkün bayrağına.
G öy gölə, m illi bayrağa, Q ara dənizə və D əli K ürə ən yaxşı şeir-
ləri о illərd ə Ə hm əd Cavad dəniz yazıb. “A zərbaycan” sözü ilk d əfə
bu rübabda poetik m übtədaya, xəbərə dönüb, Ə hm əd Cavadm yazdığı
n ə ğ m ə d ə təkrir v ə nəq ərat olub.
Şairin təb iət və m əhəbbət lirikasında “G öy göl” ü xüsüsi fə rq lən -
dirm ək olar. C əsarətlə dem ək olar ki, poeziyanm qədəhini Göy gölden
doldurub içən ilk tə b iə t aşiqi və nəğm əkarı Ə hm əd C avaddır, sonralar
da G öy gölün şeir payına şərik çıxanlar az olm ayıblar. V ə istisnasız,
sonrakı bütün şairlər - ham ısı, həm işə G öy-göl nem ətini ilk d əfə
m əhz Ə hm əd C avadın qaldırdığı о badədən, qəd əh d ən süzüb nuş
ediblər. Birinci “G öy göP’ün kam illikldə, bədiilikdə də birinciliyini
sonrakı bütün Göy göl vurğunlan - Səm d V urğun da e tira f edib.
Ü m um iyyətlə, Ə hm əd C avadda rom antika və sim vol, m etafora və
obrazlılıq çox q ü w ə tlid ir. Y alnız iki roman, iki m etaform anı fə rq lən -
dirm ək kifayətdir: Q ara dənizi v ə D əli Kürü!
Çırpm ırdı Q ara dəniz baxıb türkün bayrağma! - bütünlükdə Əhməd
C avad şerinin sim volu burada Q ara dəniz özüdür.
N əsrin “D əli K ür”ünü A zərbaycanda İsm ayıl Şıxlı yaradıb. Şerin
“D əli K ür”ü Ə hm əd C avadm h əm özü, həm də poeziyası idi. Coğrafi
baxım dan A raz nisbətən dar, m əhdud sahilləri də əhatə edir. Əhməd
C avad poeziyası isə bütövlükdə K ürün əhatə etdiyi üfüqlərdən keçir
v ə sahillərdən axır.
C avadı K ürlə çox şey birləşdirir. H ətta şairin tərcüm eyi-halm ı
K ürün özünün yaxın bir əsrd ə m əruz qaldığı tale v ə öm ür salnam ə-
sində izləm ək olar: ilk m ərh ə ləd ə h ə lə K ürə q ədərki dövr — “Göy göl”
m ərh ələsi idi. B u dövrdə şair Q afqaza K əpəzdən boylanır, özünə və
ölkəsinə ucadan və zirvədən, m əğrur və nikbin n ə z ə r salırdı:
Men çeynənen bir ölkənin
haqq bağıran səsiyəm!
Ikinci m ərh ə ləd ə “D əli K ü r” sanki əbədi axdığı və axtardığı ü n -
vam artıq tapm ışdır:
Ey Tanrımn cənnət uman qullan,
Mən cənnəti bu dünyada tapmışam.
Yaxud:
Sən ey coşan dəniz, gəl türkə ram ol!
Sən ey sağa, sola qılınc vuran qol,
Qollarına qüw ət gəlir, bismillah.
B u - cüm huriyyət epoxası, A zərbaycanda dem okratik respublika
dövrü idi. D övlət him ninin m ətni, həm çinin, “C an A zərbaycan”, “A1
bayraq” , “A zərbaycan bayrağm a” , “Q ardaş” , “M ən bulm uşam ” - həmin
dövrün bədii sənədləridir:
Torpağma can demişəm,
Suyuna mərcan demişəm.
Cammı qurban demişəm.
Gelib qızıl vaxtm sənin,
Açılıbdır baxtın sənin!
Gencəm tacım, taxtım sənin,
Canım-gözüm, gözüm-canım
Azərbaycanım,
Can-can,
Can, Azərbaycan!
A zərbaycan X alq C üm huriyyətinin süqutundan sonra Ə hm əd
C avad şerinin də ahəngi, ovqatı dəyişir, könlündəki rübabm da qüru-
b u başlayır (“N ə yazım ?” , “Unudulm uş sevda” , “O lsun qoy” , “A y a”
v ə s.).
Ə hm əd C avad fitri-təbii şair idi. O nun sənətkar fəhm ini aldatm aq
qeyri-m üm kün idi. Odur ki, üçüncü m ərhələdə şair öz m əşhur xitabını:
Əyil Kürüm, əyil keç,
Dövran sənin deyil, keç!
- sözlərini həm K ürə, həm də özünə eyni vaxtda aid edib deyirdi. Dahi
v ə dövran, Zam an və şair nisbəti burada “K ür” v ə “M ən” şəklində
əyaniləşirdi. D ərdini, nisgilini şair açıqda bədii tülə bürüyür, gizlində
isə ağlayaraq deyirdi:
Çoxdandır ayrı düşdüm
Üç boyalı bayraqdan.
A dostlar, mən yoruldum
Gizlicə ağlamaqdan.
Ə n son ana q ə d ə r Ə hm əd Cavad elm in “dünyaya dediyi ən böyük
y a la n a ” uymur, m ənəvi genosidə, ideya, vicdan terroruna duruş gətirir,
h aqqın sözünü, h əq iq ət silləsini tiranın və nadanın düz gözünün içinə
çırpxr:
Çoxdan dəyişdirib şəkki yəqino,
Mən üsyan etmişəm məzhəbə, dinə,
Bilmərn sənin böylə “Haqq” dediyin nə,
Hökm etmə fıkrimə, vicdanıma, sus!
A dətən, deyirlər: “şair kim i doğulm urlar, şair kimi ölürlər” .
Ə hm əd Cavad xoşbəxt istisnalardandır - o, şair kimi doğulm uş,
şair kim i yaşamış v ə şair kim i ölmüşdür. Puşkinə gülləni Dantes, M usa
C əlilə - faşizm, Ə hm əd C avada - KQB, qırm ızı taun “bolşevizm”
atmışdır.
Bayılda, N argində, “sosialist” m əhbəs kam erasm da ölənlərdən heç
q əb ir də yadigar qalm ır. X ə zər özü bu zam an m əzara, şəhidlər xiya-
bam baş daşına çevrilir. D ağüstü m eşəliyin şəhid xiyabam na çevrildiyi
gündən Ə hm əd C avadın da m əzarı tapılıb. Torpağa və poeziyaya o,
h əm şair, h əm də şəhid kim i xidm ət edirdi, bu m əzarlıqda m ənəvi
sakin olm ağa bəşəri və ilahi haqqı çoxdan qazanm ışdı.
B aşqa b ir qanadlı ifadə də var: “B ir kərə yü k sələn b ayraq bir daha
e n m əz” . M əh z bu bayraqda Ə hm əd Cavadm da adı və im zası həkk
olunub.
Yaşar Qarayev
MƏDRƏSƏ
GƏLDİM GƏNCƏYƏ
1906-cı ildə
G əldim G əncəye AT ilində.
Q alxdım Dilbozun tərkinə mən,
Keçdim düzlərdən, boz çöllərdən;
Qotazlı atı sürdüm də, gəldim ,
G əncəyə könül verdim də, gəldim!
Oxum aqdı ancaq diləyim ,
Ş əm kirdə qalm ışdı ürəyim .
Anam da m ənlə köçdü gəldi,
N ə m ən yatdım , nə о dincəldi.
Zərrabıda qaldıq ilk gündən,
Sahibi getm işdi öyündən.
Sanki düşm üşdük evim izə,
Dəyib dolaşan yoxdu bizə.
Anam işləyər, m ən oxuyardım ,
O, xalı, m ən şeir toxuyardım .
G ünüm üz keçərdi ağlı, qaralı,
O, ərindən, m ən atam dan yaralı.
Y adım dan heç çıxmaz, о gəldiyim gün,
Başlandı tarixi m ənim ömrümün!..
Gancə, 1908, 9 sen tyabr
RÜBAİLƏR
B ükdü belim i firqətin, ey m ahi c ə h an tab 1,
Sən alıyor zinəti bil külli səm avat.
E tdim sana b ən anə q əd ə r hörm əti m ehrab,
H ə r kəs eylər xaliqinə h ə sr ibadat!
X əllaqi-cahan x əlq eyləyib bir güli-m üm taz2,
B ir cüm lə ənadil3, о gülə xud4 n ə z ə r ən d az5.
Etdi bəni suzan6, gözəlim , təneyi-əğ y ar,
B ax tən ələ rə, ey lə bəni b ircə sərəfraz!7
Ş əhla gözünü etsəm ə g ə r bir də ziyarət,
Q urban edərəm k əndim i8, dərbari9 - k ə rə m d ə 10.
B u zəkavət, bu sədaqət, bu h ə la v ə t11 uğrunda,
Q urbanə n asıl12 layiqəm , ey m ənb əi-rəh m ət!*
H ə r kipriyin b in 13 ox kim i canan batırsan sinəm ə,
Q aşlar da üdvan seyfı14 tə k zərb ət u rar qan sinəm ə!
Etdin bəni sən z e rb i-ş ə s t15, ey m ənşəyi zülm ü cəfa,
F eth eyledin, qıldın hünər, oldun da sultan sinəm ə!
B itab edüb dilbər b ən i əğy arə meyl etm ək nədən?
Göz yaşım ı ə n h a r16 tə k etm ək nüm ayan17 didədən?
1 İşıqsaçan (farsca)
2 İmtiyazlı (ə.)
3 Bülbül (ə rəb cə)
4 Özü ( f )
5 N iy y ət ( f )
6 Q əm li (f.)
7 U ca (f.)
8 Özümü itü rkcə)
9 Şah sarayı (/.')
10 Lütf (
3
.)
11 Şirin
12 N e cə if.)
*
Q eyd . Bu üç rübaini Ə.Cavadın M odrosədo m üollim i olmuş X X osrdə
professional Azərbaycan tonqidçisi Abdulla Sur təshih etmişdir ( Tərtibçi).
13 Görən (f.)
14 Düşm ən qıhncı (э.)
15 N eştər (f.)
16 Çaylar (ə .)
17 Görünen (a.)
Ə şki1 b ə sə r2 tökm ək nasıl yar, olm asın adət bana?
Gördüm fəraqın çox çətin, ey m ahru, ey gül bədən?
Aman, ey bivəfa, zülm ün bəni bizar edüb candan!..
Üm idim gəlm əz idi böylə zülm ə dəsti-xubandan.
Y əqin bilsəydim əvvəldən cəfadan əl götürm əzsən,
T apınm azdım sana əvvəlləri, ey büti-dil, təndən!
Ey xaliqi rəhm ən, yenə rəhm in nə qədərdir?
H ə r q ə d ə r edəm şükr, yəqinim ki, hədərdir!
Ə hvalım a, əfkarım a3 sənsən x əbərin varm ı?
V ardır x əbərim kim desə gər əhli-m əfərdir!
Xudaya, cism im ayrılsa, dilim dilbərdən ayrılmaz!
Gözüm görm əzsə, rəsm i zehnim i ey lər şən, ayrılmaz!
D ila4 rəsm ilə əsrin fərqi çoxdur labudəm , lakin,
Onun rəsm in görüb ruhum neyçün bu tən d ən aynlm az!
N əqşi aləm idir keçm işəm dilü candan,
Y əqin olur ki, Bana bən bu yolda q ətl oluram!
Bu yolda qətl olunur isə, özüm də m əsudam !
Ü zm ərom rah i-v əfd ə əlim i canandan!
(Ü zə bilm əm əlimi əh li-v ə fa canandan!)
C ana cavan öm rüm bənim rahində p ir olm uş bu gün!
A rtıq olan cövrü cəfa dərdikəsir olm uş bu gün
S əbr ey ləm ə z Əyyub ola olsun q əsəm , ey bivəfa,
Tökdürdüyün göz yaşim ə həm nap əzir olm uş bu gün!
K önlüm yenə bir kasə qızd qane dönübdür,
Qan olsa böylə zülm lə h ə r yanə dönübdür!
Ey baisi-iftix ari-can ım , ey vefasız,
S ən görm ə rəv a qanım axa, yar ola bənsiz!
Göz yaşı (/.)
Göz (э.)
Fikir (э.)
Ey ürek (ə.)
0 ^ 5 5 2 /
15
Saqiyə, rəhm qılıb badə gətir nuş edəlim !
P işi-çeşm i1 rüqabə yari d ə r2 aquş edelim !
B ade içm ək bana ə lzə m 3, sana qurban, ey M əhrəm ,
S öhbəti-yar ilə əğyarı fəram uş4 edəlim !
X əndeyi xunriziniz5 am adədir can almağa!
K im əsirgər canm ı ləli-d irəx şa n 6 alm ağa!?
V ə q ti-reh lət7, sevgilim , Ə zrailə yox ehtiyac,
R uhi-canım m üntəzir ol şahi-xuban8 almağa!
C əfayi yarə səb r etm ək tükənm əz bir səadətdir!
O lursa əksinə, ey m ah, tə lə t9 bil ədavətdir!
Q üsur etm ə cəfav ü nazdan h ər vəqtə qadirsən,
T əh əm m ü l10 eyləyərik əsk id ən bir adətdir!
V an n sa gər əd a v ət zahirən təcili qətlim qıl!
Sənin m əqtulun11 olsa aşiqin m üsbəti şəhadətdir!
M ü lə w ə n çeşm lə etdin m ünəvvər xaneyi-könlüm ,
Olub nail səfa bulm aq m üzzəm bir ziyarətdir!
D ela əğyarə m eyl ilə bəni m əhru m i-can etdin!
N asıl m ehrum i-can b əlk ə ziyadə h ifz-can etdin?
T əşəkkür ey lərəm bax, b ən i xoşbəxt qıldm sən,
B u xoşbəxt eyləm əklə çün səv a b i-b ik ə ran 12 etdin!
A ləm ağlar halim ə, gəl sən də giryan olm a heç!
Zülm qıl, eylə cəfa kim tabeyi - Quran olm a heç!
Y arım ı əhvalim ə xəndanü dilşad eyləyən,
E y rə q ib i-ru 13 siyəh öm ründə xəndan olm a heç!
1 Göz qabağı if.)
2 Da, də (f.)
3 L azım (ə .)
4 Unutmaq if.)
5 Qan tökən (/'.)
6 Parlaq if .)
7 Ölm ək, dünyadan köçm ək (ə.)
8 G özəl if.)
9 Görmək (ə .)
10 D özm ək (э.)
11 Öldürülmüş (ə.)
12 N əhayotsiz if.)
13 Ü z if.)
V əq ti-n ü srətd ir1 əy a x aliq ə-səttar2 oluram!
ƏfV qıl cümlə qüsuratım ı qəffar oluram!
Sahibi-hörm ətü m ənsəb qulunu qoy bana, yar,
Y əni ol şiri-xuda qatili-küffar3 oluram!
B u q ə d ə r naleyi-cansuz4 ed ərəm rəhm eylə!
Q orx ki, Ahim tutacaq vəhm 5 qılub rəhm eylə!
B əni nalan edərək guşənişin olm aqdan,
B ir n əticə çıkamaz ərz edərəm rəhm eylə!
Sanm a bihudə6 bənim , ey bivəfa, əqvalim i7!
B ax, şu qula bilm ək istərsən ə g ə r əhvalim i!
B ir günə saldın bəni bilm əm sənin fıkrin nədir?
A cizəm bu gündə kim tedad8 edəm əfalim i9!
Sən ə g ə r ə tfı10 n əz ər etsən p ərişan halimi,
Bil qəbul etmiş xuda ölgün bənim em alim i11!
K im səni bu halə saldı sorsalar g ə r dostlar,
S öylərəm ol m ahru ağlar qoyan əm salim i12!
B içarə dilcugöz13 yenə hüznlə m əyal olur,
Q əm le şk ə ri14 hücum ilə verm əz m əcal olur.
Bin dürlü qəm cünüdi15 edər xatirə xütu r16,
Ə m salsız bahadürə müşkül bu hal olur!
Поделитесь с Вашими друзьями: |