Ehtimollik nazariyasi va matematik statistika fanidan

KIRISH

Buyuk va mustaqil vatanimiz kelajagi yosh avlod qo`lidadir. Birinchi Prezidentimiz aytganlaridek, ular shu yurtning mustahkam poydevori bo`lishlari shart. Shuning uchun yosh avlodga shunday ta`lim tarbiya berish kerakki, ular shu vatanni sevuvchi, uning uchun jonini fido qiluvchi, jahon standartlariga to`laqonli ravishda mos keluvchi kadr bo`lib yetishishsin. Yosh avlodga chuqur bilim berish orqali ularning dunyoqarashini shakllantirish mumkin.

Bugungi kunda farzandlarimizning ma’naviy olamini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash masalasi biz uchun eng dolzarb vazifa bo’lib qolmoqda. Mamlakatimizda sog’lom va barkamol avlodni voyaga yetkazishning eng muhim sharti bo’lgan ta’lim-tarbiya masalasi haqida so’z borganda, biz ko’pincha sohaning moddiy texnik bazasini mustahkamlash, yangi maktablar, litsey va kollejlar, oliy o’quv yurtlari barpo etish, ularni zamonaviy jihozlash haqida ko’proq gapiramiz. Holbuki, ayni shu ishlarimiz bilan birga, ta’limning mazmuni, sifati ham tubdan o’zgarmoqda.

Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani qanday o‘qitish kerak degan savolga javob olish uchun avvalo ushbu fan rivojining hozirgi bosqichda Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitish vazifalarini aniq belgilab olish lozim. Ushbu vazifalar barcha umumilmiy fanlar uchun umumiydir. Shuning bilan birga uzluksiz ta’lim tizimida Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitish konsepsiyasi va davlat ta’lim standartlariga asosan bu vazifalarni Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitishdagi o‘ziga xos tomonlarini tahlil etish lozim.

Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani qanday o‘qitish kerak degan savolga javob olish uchun avvalo ushbu fan rivojining hozirgi bosqichda Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitish vazifalarini aniq belgilab olish lozim. Ushbu vazifalar barcha umumilmiy fanlar uchun umumiydir. Shuning bilan birga uzluksiz ta’lim tizimida Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitish konsepsiyasi va davlat ta’lim standartlariga asosan bu vazifalarni Ehtimollik nazariyasi va matematik statistikani o‘qitishdagi o‘ziga xos tomonlarini tahlil etish lozim.

Matematikaning biz shu kursgacha o’qigan qismlari, ya’ni differensial va integral hisob, chiziqli algebra, analitik geometriya va differensial tenglamalar qismlari, albatta, qator amaliy masalalarni hal qilishda katta ahamiyatga ega. Ammo, hayotda shunday masalalar uchraydiki, ularni hal qilish uchun matematikaning yuqorida qayd qilingan qismlari yetarli emas. Masalan:

1) qurolli kuchlarda xizmat qilish uchun 30000 nafar yoshlar chaqirilmoqda. Ularni kiyim-bosh formalari bilan ta’minlash uchun 40 chi,41 chi,..., 45 chi razmer oyoq kiyimlaridan, taxminan, nechtadan tayyorlashga buyurtma berish zarur?

2) 200000 ta aholi yashaydigan shaharcha uchun umumiy soni nechtao’rinli bo’lgan oshxonalar ochilishi maqsadga muvofiq?

3) 10 yildan so’ng Respublikamiz korxona va muassasalari uchun nechanafar iqtisodchi, muhandis, vrach, yuristlar talab qilinishi mumkin?

Tabiat va jamiyatda takrorlanib turadigan, ammo natijasi har birholda avvaldan ma’lum bo’lmagan hodisalarni ham matematik usulda o’rganish va chuqur mazmunli xulosalarga kelish mumkin. Bunday tasodifiy (alohida olingan har bir hodisa) jarayonlarni ehtimollar nazariyasi va matematik statistikada o’rganiladi.