Elektr energiyasini olishning an’anaviy va noana’naviy usullari haqida umumiy ma’lumotlar

SHAMOL ENERGIYASI QURILMALARI

Havo oqimi ham, istalgan harakatlanuvchi jism ham harakat energiyasiga ega bo’ladi. Bu kinetik energiya shamol g’ildiragi yoki boshqa ishchi organ yordamida mexanik energiyaga o’zgartiriladi.
SHamol qurilmalarining vazifasiga ko’ra mexanik energiya ijrochi mexanizmlar (generatorlar, kompressorlar, elektrolizlar va boshqalar) yordamida elektr, issiqlik, mexanik, shuningdek, siqilgan havo energiyasiga o’zgartirilishi mumkin. SHamol energiyasini elektr energiyasiga o’zgartiradigan asosiy mexanizm shamol turbinasi hisoblanadi. U boshqa turbinalarga qaraganda ko’proq detallar soniga ega. SHamol vtulkaga mahkamlangan parraklarni aylantiradi va ular birgalikda aylanadi. SHunday qilib, parraklar va vtulka birgalikda rotorni tashkil qiladi. SHuningdek, turbinani parraklarini aylantiradigan va to’xtatadigan kontaktlar mavjud. Generator aylanadi va elektr energiyani ishlab chiqaradi. Generator, kontroller va boshqa qurilmalar parraklar orqasidagi qutiga joylashtiriladi. Anemometr shamol tezligini aniqlaydi va bu axborotni kontrollerga uzatadi. SHamolning tezligi 15-23 km/soatga yetganida shamol agregati aylana boshlaydi, tezlik 100 km/soatda ortganida mexanizmni shikastlanishlardan saqlash uchun ular avtomatik ravishda to’xtaydi. SHamol agregatlarining ba’zi bir modellari shamol kuchiga bog’liq bo’lmagan holda o’zgarmas tezlik bilan aylanadi. Ba’zi bir yangi modellarning tezligi shamol bilan aylanadi. Ba’zi bir yangi modellarning tezligi shamol tezligi bilan birga o’zgaradi, bu ularni samaraliroq bo’lishini ta’minlaydi.
SHamol agregatlarida asosan 2 yoki 3 ta parraklar bo’ladi. Katta bo’lmagan turbinalar 100 kVt gacha elektr energiyasi ishlab chiqaradi. Ularni fotoelektr panellar bilan ishlatish mumkin. Bunday “uy shamol agregati” ning parraklari 2-8 m o’lchamga ega hamda 40 m lar atrofidagi balandlikka joylashtiriladi va u kichik korxonani elektr energiyasi bilan ta’minlashi mumkin.
Katta shamol agregatlaridan 750 kVt dan 2 MVt gacha quvvatli turbinalar keng tarqalgan bo’lib, ular ham shamol elektrostansiyalariga joylashtiriladi.
Katta quvvatli megovatli turbinalar katta o’lchamlarga ega bo’lib, ularning yangi modellari 2 dan 5 MVt gacha quvvatli elektr energiyasini ishlab chiqarishga qodir.
Kuchli dengiz shamoli aylantira olishi uchun ularni odatda qirg’oqqa yaqinroqdagi suvga joylashtiriladi. Bunday shamol agregatlari hozirda Buyuk Britaniya, Germaniya, Daniya va boshqa mamlakatlarda ishlatilmoqda.