Əlisahib ƏROĞUL

62.
 
Fransanın  Ġstanbuldakı  səfiri  Müsyö  Kambonun  1897-ci  ildə 
Fransanın  Xarici  ĠĢlər  naziri  Qanota  yazdığı  məktubdan:  «Bağımsız 
Ermənistan  haqqında  düĢünməyinə  dəyməz.  Əgər  ağlagəlməz  Ģərtlər  daxilində 
Avropanın  təklif  etdiyi  Ermənistan  qurulsa,  bu  yeni  dövlətin  sərhədlərini  cızmaq 
belə mümkün olmayacaqdır»; 
Yenə  orada  - «Ermənilər bolqarlar və   yunanlar kimi təbii sərhədləri olan 
bir dövlət yarada bilməzlər»; 
63.
 
Ġngilis müəllifləri S.C.ġou və E.K.ġou «Osmanlı imperiyasının tarixi 
və müasir Türkiyə» (London, 1979, 2 c.) kitabında yazırlar: «Rusiyanın Qafqaz 
ordusu  hücuma  keçəndə  tərkibinə  çox  miqdarda  erməni  könüllüləri  daxil  edildi. 
Onlar 14 mayda Vanı ələ keçirdilər və son iki gün ərzində Ģəhərin yerli müsəlman 
əhalisini  kütləvi  Ģəkildə  qırıb-çatdılar.  Rusların  himayəsi  altında  Vanda  erməni 
dövləti  qurdular.  Bölgəni  bütünlüklə  müsəlman  əhalisindən  təmizləyən  ermənilər 
Ģəhərin  qapılarını  rus  ordusunun  üzünə  açdılar.  18  may  1915-ci  il  tarixdə  II 
Nikolay  sadiqlik  nümayiĢ  etdirdiklərinə  görə  Vanın  erməni  əhalisinə  öz 
təĢəkkürünü bildirdi. Aram Manukyan Vanın rus qubernatoru təyin edildi»; 
Yenə  orada  -  «Erməni  inqilabçılarının  erməni  muxtar  vilayəti  qurmaq 
cəhdləri  boĢa  çıxsa  da,  müsəlman  əhalisini  məhv  etmək  yolu  ilə  erməni  azlığını 
əksəriyyətə çevirmək istəkləri baĢ tutdu. Onlar rusların köməyi ilə əl-qol açır, hər 
dəfə bu üsulla öz istəklərinə nail olurdular... Ruslar Ərzurumu götürdükləri zaman 
bütün  müharibə  ərzində  ən  dəhĢətli  qırğın  hadisəsi  baĢ  verdi.  Milyondan  çox 
müsəlman  dinc  əhali  qırğınla  üz-üzə  qalaraq  məcburi  köçkünlüyə  düçar  oldular. 
Onlardan  minlərlə  insan  Ərzincana  çəkilən  Osmanlı  ordusunun  ardınca  qaçmağa 
can atarkən tikə-tikə doğrandı»;