Əlisahib ƏROĞUL

226.
 
Məlik  Abraham  baĢda  olmaqla  bir  qrup  Ġrəvan  ermənisi 
Ģirnikdirmək  üçün  çar  generalı  Sisianova  yazırdılar:  «Ġrəvanda  çox 
az döyüĢçü var. Cəmi 3000 nəfərdi. Qaladakı tatarlarla, qaladan kənarda olan əhali 
ilə danıĢmıĢıq, söz veriblər, sizin ordu Ġrəvana gəlsə, hamısı təslim olacaq, çətinlik 
çəkmədən qalanı alıb Ģəhərə və xanlığa sahib ola bilərsiniz»; 
227.
 
Türkiyədə olmuĢ çar üsuli-idarəsi müĢaviri Qryaznov 1896-cı ildə 
nəĢr  etdirdiyi  «Türkiyədə  ermənilərin  vəziyyəti»  əsərində  (səh.69)  yazır: 
«YaxĢı torpaqları yalnız ermənilər becərirdilər, sənaye və ticarətlə məĢğul olanlar 
da  ancaq  onlar  idi.  Türklər  və  kürdlər  qismən  ermənilərin  hesabına  yaĢasalar  da, 
bunun  əvəzinə  əkinçiliyin,  sənayenin  və  ticarətin  qazancını  bu  bacarıqlı  və  eyni 
zamanda  çox  fəndgir  bir  xalqa  verirdilər.  Kim  Asiya  Türkiyəsi  ermənilərinin 
vəziyyəti ilə tanıĢdırsa, hökmən bunu etiraf etməlidir ki, Bason, AlaĢkert, Xarbert 
torpaqları, Murad çayı və Van gölü sahillərinin ən bərəkətli torpaqları ermənilərin 
əlindədir.  Türkiyədə  gəzib-dolaĢdığım  dörd  ildə  Rusiyanın  Ģimalındakı  rus 
kəndlərində camaata çoxdan bəlli olan yoxsulluğu mən Türkiyə ermənilərində görə 
bilmədim.  Türkiyədəki  erməni  kəndlərinin  çoxunda  olan  taxılın  və  mal-qaranın 
say-hesabını rus kəndliləri heç təsəvvürə belə gətirə bilməzlər»;