Əliyev Elnur Məməti oğlunun Azərbaycan Respublikası cm-nin
Yüklə 382,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Hüquqi məsələlər: Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 72-ci maddəsində göstərilir ki, dövlət və cəmiyyət qarşısında hər bir şəxs onun hüquq və azadlıqlarından bilavasitə irəli gələn vəzifələr daşıyır. Hər kəsin üzərinə vəzifələr yalnız bu Konstitusiya ilə və ya qanunla qoyula bilər. Hər bir şəxs Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına əməl etməli, başqa şəxslərin hüquq və azadlıqlarına hörmət bəsləməli, qanunla müəyyən edilmiş digər vəzifələri yerinə yetirməlidir. Konstitusiyanın 60-cı maddəsində isə qeyd olunur ki, hər kəsin hüquq və azadlıqlarının məhkəmədə müdafiəsinə təminat verilir. Konstitusiyanın 65-ci maddəsinə əsasən, məhkəmənin məhkum etdiyi hər bir şəxsin öz barəsində çıxarılmış hökmə qanunla nəzərdə tutulan qaydada yuxarı məhkəmədə yenidən baxılması, habelə özünün əfv edilməsi və cəzasının yüngülləşdirilməsi haqqında müraciət etmək hüququ vardır. İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi Haqqında Konvensiyanın 6-cı maddəsinin («Ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ») 1-ci hissəsində göstərilir ki, hər kəs, onun mülki hüquq və vəzifələri müəyyən edilərkən və ya ona qarşı hər hansı cinayət ittihamı irəli sürülərkən, qanun əsasında yaradılmış müstəqil və qərəzsiz məhkəmə vasitəsilə, ağlabatan müddətdə işinin ədalətli və açıq araşdırılması hüququna malikdir. Həmin Konvensiyaya dair 22 noyabr 1984-cü il tarixli 7 nömrəli Protokolun 2-ci maddəsinin 1-ci bəndində isə qeyd olunur ki, cinayət törətməyə görə məhkəmə tərəfindən məhkum edilmiş hər kəsin, barəsində çıxarılmış hökmə və ya təyin olunmuş cəzaya yuxarı məhkəmə instansiyasında yenidən baxılması hüququ vardır. Bu hüququn həyata keçirilməsi və onun həyata keçirilə biləcəyi əsaslar qanunla tənzimlənir. Azərbaycan Respublikası CPM-nin 1.3-cü maddəsində qeyd olunur ki, Azərbaycan Respublikasının cinayət-prosessual qanunvericiliyi qanunçuluğun, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarına hörmətin bərqərar olmasına imkan yaradır. Həmin Məcəllənin 10.1-ci maddəsində göstərilir ki, məhkəmələr və cinayət prosesinin iştirakçıları Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının, bu Məcəllənin, Azərbaycan Respublikasının digər qanunlarının, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrin müddəalarına ciddi əməl etməlidirlər. Həmin Məcəllənin 12.1-ci maddəsində isə qeyd olunur ki, cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar cinayət prosesində iştirak edən bütün şəxslərin Konstitusiya ilə təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarına riayət olunmasını təmin etməlidirlər. Həmin Məcəllənin 397.1-ci maddəsinə əsasən, apellyasiya instansiyası məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən işin faktiki hallarının müəyyən edilməsinin, habelə cinayət qanununun və bu Məcəllənin normalarının tətbiq edilməsinin düzgünlüyünü yoxlayır. Həmin Məcəllənin 397.2-ci maddəsinə əsasən, birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən müəyyən edilmiş faktiki hallar apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən yalnız apellyasiya şikayətinin və ya apellyasiya protestinin hüdudlarında yoxlanılır. Birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən cinayət qanununun və bu Məcəllənin normalarına riayət edilməsi apellyasiya instansiyası məhkəməsi tərəfindən apellyasiya şikayətinin və ya apellyasiya protestinin dəlillərindən asılı olmayaraq yoxlanılır. Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin Cinayət Kollegiyası cinayət işinin materiallarını araşdırıb, apellyasiya şikayətləri və dövlət ittihamçısının protestinin dəlilləri barədə proses iştirakçılarının mövqeyini dinləyərək, habelə qismən məhkəmə istintaqı apararaq hesab edir ki, Əliyev Elnur Məməti oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.2, 177.2.3 və 177.2.4, Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə məhkum edilmələri barədə Saatlı Rayon Məhkəməsinin 24 fevral 2016-cı il tarixli, 1(055)-02/2016 nömrəli hökmündən məhkum edilmiş şəxs Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun müdafiəçisi Paşayev Mehman Abdulhüseyn oğlu, məhkum edilmiş şəxs Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun müdafiəçisi Musayev Ramiz Əzizulla oğlu tərəfindən verilmiş apellyasiya şikayətləri və dövlət 10 ittihamçısı Əliyev Şaiq Allahyar oğlu tərəfindən verilmiş apellyasiya protesti təmin edilməməli, lakin Saatlı Rayon Məhkəməsinin 24 fevral 2016-cı il tarixli, 1(055)-02/2016 nömrəli hökmü Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397-ci maddəsinin tələblərinə əsasən məhkum edilmiş şəxs Əliyev Elnur Məməti oğluna münasibətdə dəyişdirilməlidir. Belə ki, birinci instansiya məhkəməsinin hökmündən görünür ki, məhkum edilmiş şəxslər Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlu və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun törətdiyi, qərarın təsviri- əsaslandırıcı hissəsinin «İşin halları» bölməsində göstərilən cinayət əməlləri onların özlərinin və təqsirləndirilən şəxs Əliyev Elnur Məməti oğlunun ibtidai istintaq zamanı verdikləri ifadələri, zərərçəkmiş şəxs qismində dindirilmiş Aslanov Adıgızəl Qənimət oğlu və Şıxaliyev Aslan Mehdi oğlu, şahidlər Şıxalıyev Mehdi Aslan oğlu, Mirzəyev Qorxmaz Tahir oğlu, Zahidov Əhməd İnqilab oğlu, Şükürov Amid Qaraş oğlu, Abdıyev Telman Səməd oğlu, Bayramov Ramiz Bəylər oğlu, İsmayılov Qərib Rəhim oğlu, Əhmədov Hacı Əbil oğlu, Məmmədov Əvəzağa Əlisafa oğlunun ifadələri, ekspert rəyləri, fotoşəkillər, protokollar və işdə olan digər sənədlərlə tam sübuta yetirilmiş, Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun əməlləri birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə tövsif edilmişdir. İş materiallarında olan, Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Məhkəmə Ekspertiza Mərkəzinin Şirvan Regional bölməsinin 06 mart 2015-ci il tarixli 82 nömrəli rəyindən görünür ki, tədqiqata təqdim olunmuş bir ədəd bıçaq kustar üsulla hazırlanmış, təsərrüfatda və məişətdə istifadə edilən kəsici xassəli bıçaqdır, üzərində təyinatını dəyişdirən əlavə və dəyişiklik edilməmişdir, soyuq silah hesab edilmir. İş materiallarında olan, Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Məhkəmə Ekspertiza Mərkəzinin 16 sentyabr 2015-ci il tarixli 18440 nömrəli rəyindən görünür ki, nəzəri qaydada faktiki ortada olmayan qızıl-zinyət əşyalarının əmtəə-keyfiyyət göstəricilərini nəzərə alaraq nəzəri hesablama yolu ilə 2014-cü ilin noyabr ayına ümumi qiyməti 6.520 manat müəyyən olunur. İş materiallarından görünür ki, iş üzrə təqsirləndirilən şəxslər Rəsulov Nicat Mehdi oğlu və Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun Saatlı RPŞ-də onlara zor tətbiq etməklə etirafedici ifadə verməyə məcbur edilmələri barədə müraciətlər etmiş və Saatlı rayon prokurorluğunda qeyd olunan xüsusatlarla bağlı araşdırma aparılaraq 19 iyun 2015-ci il tarixdə cinayət işinin başlanması rədd edilmişdir. “Oğurluq, soyğunçuluq və quldurluğa dair işlər üzrə məhkəmə təcrübəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 03 mart 2005-ci il tarixli 1 nömrəli Qərarının 2-ci bəndində göstərilir ki, mülkiyyətçinin və ya əmlakın digər sahibinin və ya kənar şəxslərin olmadığı vaxt, yaxud həmin şəxslər olsa da, onların hiss etmədikləri şəraitdə əmlakı qanunsuz götürən şəxsin əməli əmlakın gizli talanması (oğurluq) kimi tövsif edilməlidir. Yaranmış konkret şəraitdə təqsirkar gizli hərəkət etdiyini güman edirsə, həmin şəxslər talama hadisəsini görmüş olsalar belə təqsirkarın əməli özgə əmlakının gizli talanması hesab edilməlidir. Həmin Qərarın 7-ci bəndində isə qeyd olunur ki, təqsirli şəxsin talanmış əmlakdan istifadə etmək və ya onun üzərində istədiyi kimi sərəncam vermək üçün real imkan əldə etdiyi vaxtdan (məsələn, talanmış əmlakı öz xeyrinə və ya başqalarının nəfinə yönəltmək, yaxud tamah məqsədilə başqa formada onun üzərində sərəncam vermək), oğurluq və ya soyğunçuluq cinayəti başa çatmış hesab edilir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 125-ci maddəsinin VII hissəsinə görə, məhkəmə icraatı həqiqətin müəyyən edilməsini təmin etməlidir. Konstitusiyanın 129-cu maddəsinin III hissəsinə görə, məhkəmə qərarı qanuna və sübutlara əsaslanmalıdır. Azərbaycan Respublikasının CPM-nin 28.5-ci maddəsinə əsasən, şəxsin cinayət törətməkdə təqsirli olmasına dair məhkəmə qərarı mülahizələrə əsaslana bilməz və işə aid biri digərinə kifayət qədər uyğun gələn mötəbər sübutların məcmusu ilə təsdiq olunmalıdır. Həmin Məcəllənin 144-cü maddəsinə görə, cinayət təqibi üzrə toplanmış sübutlar tam, hərtərəfli və obyektiv yoxlanılmalıdır. Yoxlama zamanı cinayət təqibi üzrə toplanmış sübutlar təhlil olunur və bir- biri ilə müqayisə edilir, yeni sübutlar toplanır, əldə olunmuş sübutların mənbəyinin mötəbərliliyi müəyyənləşdirilir. 11
Həmin Məcəllənin 145.1-ci maddəsinə əsasən, hər bir sübut mənsubiyyəti, mümkünlüyü, mötəbərliyi üzrə qiymətləndirilməlidir. Cinayət təqibi üzrə toplanmış bütün sübutların məcmusuna isə ittihamın həlli üçün onların kifayət etməsinə əsasən qiymət verilməlidir. Həmin Məcəllənin 145.2-ci maddəsinə görə, hakim qanunu və vicdanını rəhbər tutaraq sübutların məcmusunu hərtərəfli, tam və obyektiv baxılmasına əsaslanmaqla öz daxili inamına görə sübutları qiymətləndirir. Həmin Məcəllənin 146.1-ci maddəsinə əsasən, cinayət təqibi üzrə toplanmış sübutların kifayət etməsi dedikdə, müəyyən edilməli hallar üzrə mümkün sübutların elə bir həcmi nəzərdə tutulur ki, onlar sübutetmə predmetinin müəyyən edilməsi üçün mötəbər və yekun nəticəyə gəlməyə imkan verir. Həmin Məcəllənin 318.1-ci maddəsinə görə, məhkəmə baxışı zamanı cinayət işinə, məhkəməyədək sadələşdirilmiş icraatın materiallarına və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayətə yalnız təqsirləndirilən şəxsə qarşı irəli sürülmüş və ya məhkəməyə verilən ittiham daxilində baxılır. Həmin Məcəllənin 349.5.1-ci maddəsinə əsasən, məhkəmənin gəldiyi nəticələr yalnız məhkəmə istintaqında tədqiq edilmiş sübutlara əsaslanmalıdır. «Məhkəmə hökmü haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 27 dekabr 1996-cı il tarixli 4 №-li Qərarının 2-ci bəndində qeyd olunur ki, izah edilsin ki, məhkəmənin hökmü yalnız məhkəmə iclasında bilavasitə təhqiq olunan sübutlara əsaslana bilər. Qanunun məzmununa görə, məhkəmə öz nəticələrini şərh edərkən, iş üzrə toplanılan, lakin məhkəmə iclasında təhqiq edilməyən və məhkəmə iclas protokolunda öz əksini tapmayan sübutlara istinad edə bilməz. Müttəhimin, zərərçəkmişin, şahidlərin təhqiqat, ibtidai istintaq və ya başqa məhkəmə iclasında verdikləri ifadələrə o vaxt istinad etmək olar ki, onlar məhkəmə iclasında elan edilməklə yanaşı, başqa sübutlarla müqayisəli şəkildə təhqiq edilmiş olsun. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun «Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 244.1-ci maddəsinin şərh edilməsinə dair» 17 mart 2011-ci il tarixli Qərarında qeyd edilmişdir ki, cinayətin tövsifi törədilən konkret cinayət əməlinin cəhətləri ilə cinayət-hüquq normasının dispozisiyasında nəzərdə tutulan tərkib əlamətləri arasında uyğunluğu müəyyən etməklə, müvafiq prosessual sənəddə öz əksini tapan və cinayət-hüquqi nəticələrə səbəb olan əmələ verilən cinayət hüquqi qiymətdir. Cinayət işinin materiallarından görünür ki, ibtidai araşdırma zamanı yuxarıda sadalanan sübutların əldə olunması, həmçinin həmin sübutların birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən tam, hərtərəfli və obyektiv araşdırılması zamanı hər hansı bir qanun pozuntusuna yol verilməmiş, işə Saatlı Rayon Məhkəməsi tərəfindən ağlabatan müddətdə baxılmış, məhkəmə baxışı zamanı yolverilməz sübutlardan istifadə olunmamış, cinayət prosesinin iştirakçıları tərəfindən təqdim edilmiş sübutların tədqiqindən əsassız olaraq imtina edilməmiş və proses iştirakçılarının, o cümlədən məhkum edilmiş şəxs Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlu və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun Azərbaycan Respublikası Cinayət- Prosessual Məcəlləsinin 91-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş bütün hüquqları tam həcmdə təmin edilmiş və məhkəmə baxışı zamanı hər hansı kobud prosessual qanun pozuntusuna yol verilməmişdir. Məhkəmə kollegiyası birinci instansiya məhkəməsinin “Məhkum edilmiş şəxslər Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlu və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun oğlunun oğurluq hadisəsindən xəbərlərinin olmaması, ittihamda göstərilən cinayət əməllərini polislərin təzyiq və təsiri nəticəsində öz üzərinə götürmələri kimi ifadələrinə məhkəmə tənqidi yanaşaraq bu ifadələri iş materiallarına uyğun olmayan, özlərini müdafiə məqsədi ilə uydurulmuş və işin faktiki halları ilə təkzib edilən xüsusatlar kimi qiymətləndirir və onun ifadələrinin bu hissələrini inandırıcı hesab etmir. ...təqsirləndirilən şəxslər Əliyev Elnur Məməti oğlu, Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlu və Rəsulov Nicat Mehdi oğlu zərərçəkmiş şəxs Şıxəliyev Aslan Mehdi oğlunun yaşadığı evdən qızıl əşyalarını 21 noyabr 2014-cü il tarixdə saat 22:30 radələrində birlikdə oğurlamaları barədə ibtidai istintaq zamanı vermiş olduqları ifadələrində tam etiraf etmişlər və məhkəmə təqsirləndirilən şəxslərin ibtidai istintaq zamanı vermiş olduqları ifadələrini iş üzrə sübut növü kimi qəbul edir” qənaətini də qanuni və əsaslı hesab edir. Beləliklə, məhkəmə kollegiyası hesab edir ki, cinayət hadisəsi baş vermişdir və Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun əməllərində Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələrinin tərkib əlamətləri vardır. İbtidai istintaq orqanı tərəfindən M.R.Bayramov və N.M.Rəsulovun əməlləri Azərbaycan Respublikasının CM-nin 177.2.1, 12 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə düzgün tövsif olunmuş, işə baxan birinci instansiya məhkəməsi də haqlı olaraq onları həmin maddələr ilə təqsirli bilmişdir. Məhkum edilmiş şəxslər Məhəmməd Bayramova və Nicat Rəsulova birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən təyin edilmiş cəzaların cinayətlərin ağırlığına və məhkum edilmiş şəxslərin şəxsiyyətlərinə uyğun olub-olmaması məsələsini də müzakirə edərək, məhkəmə kollegiyası hesab edir ki, birinci instansiya məhkəməsi bu məsələnin həlli zamanı Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 58- ci maddəsinin tələblərinə əməl etməklə, törədilmiş cinayətlərin xarakterini və ictimai təhlükəlilik dərəcələrini, təqsirkar şəxslərin şəxsiyyətlərini, habelə cəzalarnı yüngülləşdirən və ağırlaşdıran halları nəzərə almış, Cinayət Məcəlləsinin 41.2-ci maddəsinin tələblərinə uyğun qanuni və ədalətli cəza təyin etmişdir. Belə ki, birinci instansiya məhkəməsinin hökmündən görünür ki, təqsirləndirilən şəxs Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlu və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun cəzalarını ağırlaşdıran hallar müəyyən edilməmiş, təqsirləndirilən şəxs Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun yaşayış yeri üzrə müsbət xarakterizə olunması və ilk dəfə cinayət törətməsi, təqsirləndirilən şəxs Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun yaşayış yeri üzrə müsbət xarakterizə olunması, ilk dəfə cinayət törətməsi və sol ağ ciyərin yuxarı payının ocaqlı vərəmi xəstəliyindən əziyyət çəkməklə mütəmadi olaraq müalicəyə ehtiyacının olması Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 59.2-ci maddəsinə əsasən onların cəzanı yüngülləşdirən hallar kimi nəzərə alınmışdır. İş materiallarında olan, sağlamlıq vəziyyətinin müayinə edilməsi haqqında 1075 nömrəli aktdan görünür ki, Rəsulov Nicat Mehdi oğlu sol ağ ciyərin yuxarı payının ocaqlı vərəmi, sorulma mərhələsi xəstəliyindən əziyyət çəkir. Təqdim olunmuş qəbzin surətindən görünür ki, 20 iyun 2016-cı il tarixdə məhkum edilmiş şəxs Rəsulov Nicat Mehdi oğlu zərərçəkmiş şəxs Şıxəliyev Aslan Mehdi oğlunun hesabına 400 manat məbləğində pul köçürmüşdür. Azərbaycan Respublikası CM-nin 58.1-ci maddəsinə əsasən, cinayət törətməkdə təqsirli bilinən şəxsə, bu Məcəllənin Ümumi hissəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla Xüsusi hissəsinin müvafiq maddələrində nəzərdə tutulmuş hədlərdə ədalətli cəza təyin edilir. Törədilmiş cinayətə görə nəzərdə tutulmuş cəzalardan daha ciddi cəza növü yalnız o halda təyin edilir ki, az ciddi cəza növü cəzanın məqsədlərini təmin edə bilmir. Həmin Məcəllənin 58.3-cü maddəsinə əsasən, cəza təyin edilərkən cinayətin xarakteri və ictimai təhlükəlilik dərəcəsi, təqsirkarın şəxsiyyəti, o cümlədən cəzanı yüngülləşdirən və ağırlaşdıran hallar, habelə təyin olunmuş cəzanın şəxsin islah olunmasına və onun ailəsinin həyat şəraitinə təsiri nəzərə alınır. Həmin Məcəllənin 2.1-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin vəzifələri sülhü və bəşəriyyətin təhlükəsizliyini təmin etməkdən, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını, mülkiyyəti, iqtisadi fəaliyyəti, ictimai qaydanı və ictimai təhlükəsizliyi, ətraf mühiti, Azərbaycan Respublikasının konstitusiya quruluşunu cinayətkar qəsdlərdən qorumaqdan, habelə cinayətlərin qarşısını almaqdan ibarətdir. Həmin Məcəllənin 8.1-ci maddəsinin tələblərinə görə cinayəti törətmiş şəxs haqqında tətbiq edilən cəza və ya cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər ədalətli olmalıdır, yəni cinayətin xarakterinə və ictimai təhlükəlilik dərəcəsinə, onun törədilməsi hallarına və cinayəti törətməkdə təqsirli bilinən şəxsin şəxsiyyətinə uyğun olmalıdır. Həmin Məcəllənin 41.2-ci maddəsinin məzmununa görə, cəza sosial ədalətin bərpası, məhkumun islah edilməsi və həm məhkumlar, həm də başqa şəxslər tərəfindən yeni cinayətlərin törədilməsinin qarşısını almaq məqsədi ilə tətbiq edilir. Həmin Məcəllənin 59.2-ci maddəsinə əsasən, cəza təyin edilərkən bu Məcəllənin 59.1.1—59.1.10- cu maddələrində göstərilməmiş başqa hallar da cəzanı yüngülləşdirən hal qismində nəzərə alına bilər. «Məhkəmələr tərəfindən cinayət cəzalarının təyin edilməsi təcrübəsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 25 iyun 2003-cü il tarixli 4 nömrəli Qərarının 1-ci maddəsinə görə məhkəmələrə izah edilmişdir ki, hər bir konkret halda təqsirləndirilən şəxslərə cəzaların təyin edilməsinə fərdi yanaşılmalı, cinayət qanununun vəzifələri və cəzanın məqsədindən bəhs edən CM-in 2 və 41-ci maddələrinin müddəalarının həyata keçirilməsini sözsüz təmin etməlidirlər. Cinayət
13
qanununun ədalət prinsipindən bəhs edən CM-nin 8-ci maddəsinə görə cinayət törətmiş şəxs haqqında tətbiq edilən cəza cinayətin xarakterinə və ictimai təhlükəlilik dərəcəsinə, onun törədilməsi şəraitinə, təqsirkarın şəxsiyyətinə uyğun olmalıdır. Həmin Qərarın 2-ci bəndində göstərilir ki, cəzaların tətbiqi məsələsi müzakirə edilərkən cəzanın növü və miqdarının seçilməsinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Cəza birinci növbədə təqsirləndirilən şəxsin islah olunmasına xidmət etməlidir. Həmin Qərarın 4-cü bəndinə görə, CM-nin 59-cu maddəsi ilə cəzanı yüngülləşdirən halların sayı məhdudlaşdırılmadığından cəza təyini zamanı həmin maddədə nəzərdə tutulmamış hallar da cəzanı yüngülləşdirici hal kimi nəzərə alına bilər. Həmin Qərarın 5-ci bəndinə görə, cəzanı ağırlaşdıran hallar dedikdə CM-nin 61-ci maddəsində sadalanan hallar başa düşülməlidir. «Məhkəmə hökmü haqqında» Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 27 dekabr 1996-cı il tarixli 4 №-li Qərarının 13-cü bəndində qeyd olunur ki, məhkəmələr cəza təyini zamanı təqsirkara həm yüngüllük, həm də ağırlıq baxımından açıq-aşkar ədalətsiz cəza təyin edilməsi hallarına yol verməməlidirlər...Məhkəmə cəza təyin edərkən törədilmiş cinayətin xarakterini və ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, təqsirkarın şəxsiyyətini, məsuliyyətini yüngülləşdirən və ağırlaşdıran halları nəzərə almalıdır. Məhkəmə tərəfindən cəza tədbiri seçilərkən hökmdə cinayətin xarakteri və ictimai təhlükəlilik dərəcəsini, habelə təqsirkarın şəxsiyyətini göstərən hansı konkret halların nəzərə alındığı göstərilməlidir. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi özünün bir çox qərarlarında (Delcourt Belçikaya qarşı iş üzrə 17 yanvar 1970-ci il tarixli qərar; Piersack Belçikaya qarşı iş üzrə 01 oktyabr 1982-ci il tarixli qərar; De Cubber Belçikaya qarşı iş üzrə 26 oktyabr 1984-cü il tarixli qərar) ədalətin bərpasını belə ifadə etmişdir: «Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi ilə bərabər, ədalətin bərqərar edildiyi də aydın görünməlidir». Bundan başqa, «Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi barədə» 11 iyun 2004-cü il tarixli 688-İİQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-cü hissəsinin 9-cu bəndinin və 4-cü hissəsinin 7-ci bəndinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin 9-cu hissəsinə uyğunluğunun yoxlanılmasına dair» Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 25 yanvar 2005-ci il tarixli Qərarının izahına əsasən, «istənilən məhkəmə aktının qanuni və əsaslı hesab edilməsi üçün mütləq şərtlərdən biri onun ədalətli olmasıdır, çünki ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi ilə bərabər, ədalətin bərqərar edildiyi də aydın görünməlidir». Bundan əlavə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Baş Assambleyasının 14 dekabr 1990-cı il tarixli 45/110 saylı qətnaməsi ilə qəbul edilmiş «BMT-nin həbs edilmə ilə bağlı olmayan tədbirlərə dair standart minimal qaydaları (Tokio qaydaları)»nın 2.3-cü maddəsinin tələbinə görə hüquq pozuntusunun xarakterinə və ağırlıq dərəcəsinə, hüquq pozucusunun şəxsiyyətinə və tərcümeyi-halına, habelə cəmiyyətin müdafiəsinin mənafelərinə uyğun olaraq və həbs edilmənin haqsız tətbiqindən yaxa qurtarmaq üçün daha çox çevikliyi təmin etmək məqsədi ilə, cinayət üzrə ədalət mühakiməsi sistemi məhkəməyəqədərki tədbirlərdən tutmuş məhkəmədən sonrakı tədbirlərə qədər həbs edilmə ilə bağlı olmayan geniş çeşidli təbirlər nəzərdə tutmalıdır. Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələrinin sanksiyasında üç min manatdan beş min manatadək miqdarda cərimə və ya üç ildən yeddi ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzası nəzərdə tutulmuşdur. Bayramov Məhəmməd Ramiz oğluna və Rəsulov Nicat Mehdi oğluna birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə 4.000 (dörd min) manat miqdarda cərimə cəzası təyin edilmiş, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 69.4-cü maddəsinə əsasən həbsdə saxlanıldıqları müddət nəzərə alınaraq onlara təyin olunmuş 4.000 manat miqdarda cərimə cəzası yüngülləşdirilib üzərlərində qəti olaraq 1.000 (bir min) manat miqdarda cərimə cəzası saxlanılmışdır. Yəni M.R.Bayramova və N.M.Rəsulova birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən təqsirli bilindikləri Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələrinin sanksiyası həddində Azərbaycan Respublikası CM-nin 41.2-ci maddəsinin tələblərinə uyğun qanuni və ədalətli cəza təyin edilmişdir. 14 Odur ki, məhkəmə kollegiyası apellyasiya şikayətlərinin dəlillərini əsassız sayır və hesab edir ki, apellyasiya şikayətində göstərilən xüsusatlar özünümüdafiə xarakterlidir və təyin edilmiş cəzanı yüngülləşdirmək məqsədi daşıyır. Öz növbəsində məhkəmə kollegiyası apellyasiya protestinin dəlillərini məqbul hesab etmir. Məhkəmə kollegiyası eyni zamanda dövlət itthamçısının apellyasiya protestinin “Məhkəmə təqsirləndirilən şəxslər Bayramov Məhəmməd Ramiz oğluna və Rəsulov Nicat Mehdi oğluna cəza təyin edərkən cinayətin qabaqcadan əlbir olan qrup tərəfindən törədilməsini nəzərə almamış, CM-nin 34.8-ci maddəsinin tələbinə məhəl qoymamışdır” dəlillərini qeyri-məqbul hesab edir və bununla bağlı olaraq qeyd edir ki, hazırda qüvvədə olan Azərbaycan Respublikası CM-nin 34.8-ci maddəsinin mahiyyətindən görünür ki, “cinayətin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədilməsi daha ciddi cəzalara səbəb olur” müddəası bütün hallarda deyil, yalnız Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulan əsaslara və hədlərə uyğun olduqda tətbiq edilir. Odur ki, həmin müddəa hazırkı işə tətbiq edilə bilməz. Çünki cinayətin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədilməsi Azərbaycan Respublikası CM-nin 177-ci maddəsində tövsifedici əlamət kimi nəzərdə tutulmuşdur (CM-nin 177.2.1-ci maddəsi). Cinayətin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədilməsi yalnız Azərbaycan Respublikası CM-nin 61.1.3-cü maddəsinə əsasən cəzanı ağırlaşdıran hal kimi müəyyən edildikdə, Azərbaycan Respublikası CM-nin 34.8-ci maddəsinin “cinayətin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədilməsi daha ciddi cəzalara səbəb olur” müddəası tətbiq edilir. Beləliklə, məhkəmə kollegiyası hesab edir ki, hazırkı iş üzrə birinci instansiya məhkəməsi Azərbaycan Respublikası CM-nin və Azərbaycan Respublikası CPM-nin normalarının tələblərini, “Oğurluq, soyğunçuluq və quldurluğa dair işlər üzrə məhkəmə təcrübəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 03 mart 2005-ci il tarixli 1 nömrəli Qərarının tövsiyələrini nəzərə almaqla işin faktiki halları ilə bağlı düzgün hüquqi nəticəyə gəlmiş, Azərbaycan Respublikası CM-nin, Azərbaycan Respublikası CPM-nin, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun «Məhkəmə hökmü haqqında» 27 dekabr 1996-cı il tarixli 4 №-li, «Məhkəmələr tərəfindən cinayət cəzalarının təyin edilməsi təcrübəsi haqqında» 25 iyun 2003-cü il tarixli 4 №-li, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun «Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi barədə» 11 iyun 2004-cü il tarixli 688-İİQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-cü hissəsinin 9-cu bəndinin və 4-cü hissəsinin 7-ci bəndinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin 9-cu hissəsinə uyğunluğunun yoxlanılmasına dair» 25 yanvar 2005-ci il tarixli qərarlarının yuxarıda sadalanan normalarının tələblərini, eləcə də Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin yuxarıda göstərilən presedentlərini nəzərə almaqla məhkum edilmiş şəxslərin şəxsiyyətləri ilə bağlı ədalətli nəticəyə gəlmiş və qanunamüvafiq ittiham hökmü çıxarmışdır. Azərbaycan Respublikası CPM-nin 398.1.1-ci maddəsinə görə, apellyasiya instansiyası məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin hökm və ya qərarını dəyişdirmədən, apellyasiya şikayətini və ya apellyasiya protestini isə təmin etmədən saxlanılması haqqında qərar qəbul etməyə haqlıdır. Bununla da, məhkəmə kollegiyası iş üzrə toplanmış və birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə iclasında tədqiq edilmiş sübutları bir daha təhlil edib, həm onlara, həm də yuxarıda qeyd edilən hallara, həmçinin apellyasiya şikayəti üzrə apellyasiya instansiyasında aparılmış qismən məhkəmə istintaqının nəticələrinə əsaslanıb, eyni zamanda onlara obyektiv hüquqi qiymət verərək Əliyev Elnur Məməti oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.2, 177.2.3 və 177.2.4, Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə məhkum edilmələri barədə Saatlı Rayon Məhkəməsinin 24 fevral 2016-cı il tarixli, 1(055)-02/2016 nömrəli hökmünü Məhəmməd Bayramov və Nicat Rəsulova münasibətdə ləğv edərək onlara münasibətdə yeni hökm, o cümlədən bəraət hökmü çıxarmağı, yaxud həmin hökmü ləğv edərək onlara münasibətdə cinayət işi üzrə icraata xitam verilməsi barədə qərar qəbul etməyi, yaxud Məhəmməd Bayramov və Nicat Rəsulovun cinayət əməllərini Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələrindən həmin Məcəllənin digər maddəsinə(maddələrinə) tövsif etməyi, yaxud da Məhəmməd Bayramov və Nicat Rəsulova təyin edilmiş cəzanı yüngülləşdirməklə, yaxud da ağırlaşdırmaqla həmin hökmü dəyişdirməyi məqsədəmüvafiq hesab etmir. Odur ki, məhkəmə kollegiyası Əliyev Elnur Məməti oğlunun Azərbaycan Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.2, 177.2.3 və 177.2.4, Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun və Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun Azərbaycan
15
Respublikası CM-nin 177.2.1, 177.2.3 və 177.2.4-cü maddələri ilə məhkum edilmələri barədə Saatlı Rayon Məhkəməsinin 24 fevral 2016-cı il tarixli, 1(055)-02/2016 nömrəli hökmündən məhkum edilmiş şəxs Rəsulov Nicat Mehdi oğlunun müdafiəçisi Paşayev Mehman Abdulhüseyn oğlu, məhkum edilmiş şəxs Bayramov Məhəmməd Ramiz oğlunun müdafiəçisi Musayev Ramiz Əzizulla oğlu tərəfindən verilmiş apellyasiya şikayətləri və dövlət ittihamçısı Əliyev Şaiq Allahyar oğlu tərəfindən verilmiş apellyasiya protestinin təmin edilməməsini və hökmün apellyasiya şikayətləri və protestinə əsasən dəyişdirilmədən saxlanılmasını məqsədəuyğun sayır. Eyni zamanda məhkəmə kollegiyası Saatlı Rayon Məhkəməsinin 24 fevral 2016-cı il tarixli, 1(055)-02/2016 nömrəli hökmünü Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397-ci maddəsinin tələblərinə əsasən məhkum edilmiş şəxs Əliyev Elnur Məməti oğluna münasibətdə dəyişdirməyi məqsədəuyğun hesab edir. Çünki “Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” 6 may 2016-cı il tarixli Azərbaycan Respublikasının Qanununun 1.7.5-ci maddəsinə əsasən CM-nin 177-ci maddəsinin “Qeyd” hissəsinin 2-ci bəndində “min manatdan yeddi min manatadək olan məbləğ, “külli miqdar” dedikdə isə yeddi” sözləri “üç min manatdan yuxarı, lakin on min manatdan artıq olmayan məbləğ, “külli miqdar” dedikdə on” sözləri ilə əvəz edilmişdir. Yəni Cinayət Məcəlləsinin 177—187, 189 və 189-1-ci maddələrində «xeyli miqdar» dedikdə üç min manatdan yuxarı, lakin on min manatdan artıq olmayan məbləğ başa düşülür. Məhkum edilmiş şəxs Əliyev Elnur Məməti oğluna elan olunmuş ittihamın birinci epizodundan görünür ki, o, 31 iyul 2014-cü il tarixdə saat 00:30 radələrində İmişli rayonunun Mirili kəndində yerləşən Aslanov Adıgözəl Qənimət oğluna məxsus saxlanc yeri hesab edilən mağazaya qanunsuz daxil olaraq oradan hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat 20 qəpik olan 180 manat dəyərində 150 ədəd «LD» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat 30 qəpik olan 130 manat dəyərində 100 ədəd «VİCEROY SİLVER» siqaretini, hər birinin orta bazar qiməti 70 qəpik olan 119 manat dəyərində 170 ədəd «CLASSİC BLUE» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat olan 170 manat dəyərində 170 ədəd «Vest BLAKO KOMPACT» siqaretini, hər birinin otra bazar qiyməti 1 manat 70 qəpik olan 51 manat dəyərində 30 ədəd «KENT4 NANOTİK» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat 50 qəpik olan 30 manat dəyərində 20 ədəd «Vinston XSLSS» siqaretini, hər birinin otra bazar qiyməti 1 manat 60 qəpik olan 32 manat dəyrində 20 ədəd «KENT8 HD» siqaretini, hər birinin orta bazar qiməti 1 manat 20 qəpik olan 36 manat dəyərində 30 ədəd «VEST Aktiv» siqaretini, hər birinin otra bazar qiyməti 60 qəpik olan 90 manat dəyərində 150 ədəd «VİCEROY BLUE» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat 30 qəpik olan 39 manat dəyərində 30 ədəd «VEST SİLVER» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat olan 50 manat dəyərində 50 ədəd «VEST COMPACT» siqaretini, hər birinin orta bazar qiyməti 1 manat 80 qəpik olan, 36 manat dəyərində 20 ədəd «KENT4 HD» siqaretini, 60 manat dəyərində 60 ədəd 1 manatlıq «Sim-Sim» telefon danışıq kartlarını, hər biri 3 manatlıq olan 120 manat dəyərində 40 ədəd «Sim-Sim» telefon danışıq kartlarını, 2 manatlıq olan 80 manat dəyərində 40 ədəd «Nar» telefon danışıq kartlarını, 2 manatlıq olan 60 manat dəyərində 30 ədəd «Cin» telefon danışıq kartlarını, orta bazar qiyməti 20 manat olan 1 ədəd «My Love» ətrini, orta bazar qiyməti 15 manat olan 1 ədəd «Royal» ətrini, orta bazar qiyməti 10 manat olan 1 ədəd «Biox» ətrini, orta bazar qiyməti 40 qəpik olan 22 manat dəyərində 55 ədəd «Dirol» saqqızını və 100 manat nəğd pulu, ümumilikdə 1.450 manat dəyərində əmlakı və pulu gizli olaraq talamaqla oğurlayaraq A.Aslanova xeyli miqdarda ziyan vurmuşdur. Azərbaycan Respublikası CM-nin 10.3-cü maddəsinə görə, əməlin (hərəkət və ya hərəkətsizliyin) cinayət sayılmasını və bu əmələ görə cəzanı aradan qaldıran, cəzanı yüngülləşdirən, yaxud cinayət etmiş şəxsin vəziyyətini başqa cür yaxşılaşdıran cinayət qanununun geriyə qüvvəsi vardır, yəni həmin qanunun qüvvəyə minməsindən əvvəl müvafiq əməli (hərəkət və ya hərəkətsizliyi) törətmiş şəxslərə, habelə cəza çəkən, yaxud cəzasını çəkmiş, lakin məhkumluğu üstündən götürülməmiş və ya ödənilməmiş şəxslərə şamil edilir. Odur ki, Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397-ci maddəsinə əsasən məhkum edilmiş şəxs Əliyev Elnur Məməti oğluna elan edilmiş ittihamdan və hökmdən onun 1.450 manat dəyərində əmlakı və pulu gizli olaraq talaması epizodu üzrə talanmış əmlakın xeyli miqdar olmasına dair müddəalar xaric edilməlidir.
Şərh olunanlara əsasən və Azərbaycan Respublikası CPM-nin 397-399, 407-410 və 412-ci maddələrini rəhbər tutaraq Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin Cinayət Kollegiyası
|