Elm yarandıqdan sonra hər şey


Elm və Texnologiya sahələrinin (ETS) yeniləşdirilmiş



Yüklə 2,14 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə24/28
tarix09.02.2017
ölçüsü2,14 Mb.
#7964
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28

Elm və Texnologiya sahələrinin (ETS) yeniləşdirilmiş 

təsnifati 

 

İqtisadi əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) hazırladığı 



Fraskati Məlumat kitabınında Elm və Texnologiya sahələrinin 

(ETS)  təsnifatı  bölməsinin    2007-ci  ildə  yeniləşdirilmiş  son 

variantını  (Revised  Field  of  Science  and  technology  (FOS) 

Classification  in  the  Fraskati  Manual,  DSTI/EAS/STP/NESTI 

(2006)19FINAL,26-Feb-2007.  

(www.oecd.org/dataoecd/36/44/38235147.pdf ) 

 

 

 



1. Natural elmlər 

 

 

              1.1. Riyaziyyat 

 



Təmiz  riyaziyyat;  Tətbiqi  riyaziyyat;  Statistika  və 

ehtimal


1



 



1.2. Kompüter və informasiya elmləri 

                                                 

1

  Buraya  statistik  metodologiyalar  daxildir,  lakin  tətbiqi 



statistika  üzrə  tədqiqatlar  daxil  deyil,  çünki  onlar  uyğun  elmi 

sahələr  (məsələn,  sosiologiya,  iqtisadiyyat  və  s.)  üzrə  təsnif 

olunmalıdır. 


Ə

lavələr  

 

 



385

 



Kompüter elmləri, informasiya elmləri və bioinforma-

tika  (kompüter  avadanlığının  işlənib-hazırlanması  2.2 

bölməsində, sosial aspektləri isə 5.8 bölməsində) 

 

1.3. Fizika elmləri 

 



Atom,  molekulyar  və  kimyəvi  fizika  (atom  və  mole-

kullar fizikası, həmçinin toqquşma hadisələri, radiasi-

ya  ilə  qarşılıqlı  təsir,  maqnit  rezonans,  Mösbauer  ef-

fekti  daxildir);  Kondense  olunmuş    maddələr  fizikası 

(buraya  əvvəllər  Bərk  cisimlər  fizikası  adlanan  bölgü 

və  ifratkeçiricilik  də  daxildir);  Zərrəciklər  və  sahələr 

fizikası;  Nüvə  fizikası;  Axarlar  və  plazma  fizikası 

(səth fizikası da daxil olmaqla); Optika (lazer optikası 

və  kvant  optikası  daxil  olmaqla);  Akustika;  Astrono-

miya (astrofizika, kosmos elmləri də daxil olmaqla); 



 

1.4. Kimya elmləri 

 



Üzvü  kimya;  Qeyri-üzvü  kimya  və  nüvə  kimyası;  Fi-

ziki  kimya;  Polimer  elmi;  Elektrokimya  (quru  ele-

mentlər,  batareyalar,  yanacaq  elementləri,  metalların 

korroziyası.  Elektroliz);  kolloid  kimyası;  Analitik 

kimya; 

 

1.5. Yer və əlaqəli ətraf mühit elmləri 

 



Geo-elmlər, çoxşahəli (multidisciplinary); Mineralogi-

ya;  Paleontologiya;  Geokimya  və  geofizika;  fiziki 

coğrafiya;  Geologiya;  Vulkanologiya;  Ətraf  mühit 

elmləri (sosial aspektləri 5.7-də əks olunub); 

 

Meteorologiya və atmosfer elmləri; iqlimşünaslıq; 



 

Okeanoqrafiya, Hidrologiya, Su ehtiyatları; 



 

1.6. Bioloji elmlər (Tibbi elmlər 3-ə, Kənd təsərrüfatı 

elmləri isə 4-ə aid edilir

 



Hüceyrə  biologiyası,  Mikrobiologiya;  Virusologiya; 

Biokimya və molekulyar biologiya; Biokimyəvi tədqi-

qat metodları; Mikologiya; Biofizika; 


Elmşünaslığa giriş 

 

386



 

Genetika  və  irsilik  (tibbi  genetika  3–də  əks  olunub); 



Reproduktiv  biologiya  (tibbi  aspektləri  3-də  əks  edi-

lib); İnkişaf biologiyası; 

 



Bitki elmləri, Botanika; 

 



Zoologiya,  Ornitologiya;  Entomologiya,  Davranış 

elmləri biologiyası; 

 

Dəniz biologiyası, Təmiz  su  hövzələrinin biologiyası, 



Limnologiya; Ekologiya; Biomüxtəlifliyin qorunması; 

 



Biologiya (nəzəri, riyazi, termik, kriobiologiya, bioloji 

ritmlər); Təkamül biologiyası; digər bioloji bölgülər; 

 

1.7. Digər natural elmlər 

 

 2. Mühəndislik (texnika) və texnologiya 

 

 

2.1. (vətəndaş) İnşaat 

 



İnşaat;  Arxitektur  inşaat;  Tikinti;  Kommunal  və  ana-

loji obyektlərin tikintisi; Nəqliyyat; 

 

2.2.  Elektrotexnika,  Elektronika  texnologiyaları,  İn-

formasiya texnikası 

 



Elektrotexnika  və  elektronika;  Robotexnika  və  avto-

matik  idarəetmə;  Avtomatlaşdırma  və  idarəetmə  sis-

temləri;  Rabitə  texnikası  və  sistemləri;  Telekommu-

nikasiyalar; Kompüter avadanlığı və arxitekturası; 



 

2.3. Maşınqayırma 

 



Maşınqayırma  texnikası;  Tətbiqi  maşınqayırma;  Ter-

modinamika; 

 

Aerokosmik maşınqayırma; 



 

Nüvə  texnikası  ilə  bağlı  maşınqayırma;  (nüvə  fizikası 



1.3-də əks olunub

 



Audiotexnika, etibarlılıq analizi; 

 

  



2.4. Kimya maşınqayırması 

Ə

lavələr  

 

 



387

 



Kimya  maşınqayırması  (zavodlar,  məhsullar);  Kim-

yəvi proseslərin texnikası; 

 

 

 



2.5. Materiallar texnikası 

 



Materialların  texnologiyası;  Keramikalar;  Nazik  təbə-

qələr və örtmələr; Kompozitlər (laminantlar, möhkəm-

ləndirilmiş  plastiklər,  metalkeramikalar,  təbii  və  sin-

tetik  liflərin  kombinasıyasından  hazırlanmış  material-

lar;  doldurulmuş  kompozitlər);  Kağız  və  ağac;  Teks-

tillər  (buraya  sintetik  rəngvericilər,  boyalar,  liflər  də 

daxildir);  (nanoölçülü  materiallar  2.10-da,  biomate-

riallar isə 2.9-da nəzərdən keçirilir); 

 

2.6. Tibbi texnika 

 

Tibbi  texnika;  Tibbi  laboratoriya  texnologiyası  (labo-



rator  nümunələrin  analizi,  diaqnostik  texnologiyalar 

da  daxil  olmaqla);  (biomateriallar  2.9-da  əks  olunur 

[

tibbi  implantlar,  cihazlar,  sensorlarla  bağlı  canlı  ma-



terialların fiziki xarakteristikaları

]

); 



 

2.7. Ətraf mühitin mühafizəsi texnologiyaları 

 



Ətraf  mühit  və  geoloji  texnologiyalar,  geotexnika; 

Neft sənayesi (yanacaq, yağlar); Enerji və yanacaqlar; 

Distant  zondlaşdırma;  Faydalı  qazıntılar  və  onların 

zənginləşdirilməsi  prosesləri;  Gəmiqayırma,  gəmiç-

ilik; Okean mühitini öyrənən qurğuların texnologiyası; 

 

2.8. Ətraf mühitin biotexnologiyası 

 

 Ətraf  mühitin  biotexnologiyası;  Bioloji  təmizləmə; 



Ətraf  mühitin  menecmentində  diaqnostik  biotexnolo-

giyalar (DNT mikroçipləri və biohəssas cihazlar); etik 

baxımdan ətraf mühit biotexnologiyaları; 

 

2.9. Sənaye biotexnologiyası 



Elmşünaslığa giriş 

 

388



 

Sənaye  biotexnologiya;  bioemal  texnologiyaları  (pro-



sesin  aparılmasında  bioloji  agentlərdən  istifadə  edən 

sənaye texnologiyaları), biokataliz, fermentasiya; bio-

məhsullar (bioloji materiallardan xammal kimi istifadə 

etməklə  alınan  yeni  məhsullar),  biomateriallar,  bio-

plastiklər, bioyanacaqlar, bioloji üsullarla alınmış küt-

ləvi  və  incə  (təmiz)  ximikatlar,  bioloji  üsullarla  alın-

mış yeni materiallar; 

 

2.10. Nano-texnologiya 

 

Nano-materiallar 



[

istehsalı və xassələri

]

; 



 

Nano-proseslər 



[

nano-ölçüdə  tətbiqlər

]

;  (biomaterial-



lar 2.9-da); 

 

2.11. Digər texnika və texnologiyalar 

 

Qida və içkilər; 



 

Digər texnika və texnologiyalar; 



 

3. Tibb və səhiyyə elmləri 

 

 



3.1. Tibbin əsasları 

 



Anatomiya  və  morfologiya;  İnsan  genetikası;  İmmu-

nologiya;  Neyroelmlər  (psixofiziologiya  da  daxil  ol-



maqla);  Farmakologiya  və  aptek  işi;  Tibbi  kimya; 

Toksikologiya;  Fiziologiya  (Sitologiya  da  daxil  ol-



maqla); Patalogiya; 

 

3.2. Klinik təbabət 

 

Andrologiya; Mamaçalıq və ginekologiya; Pediatriya; 



Ürək  və  ürək-damar  sistemləri;  Periferik  damar  xəs-

təlikləri;  Hematologiya;  Tənəffüs  sistemləri;  Reani-

motologiya  və  Təcili-tibbi  yardım;  Anesteziologiya; 

Ortopediya;  Cərrahlıq;  Radiologiya,  nüvə  təbabəti  və 

tibbi rentgenoqrafiya və tomoqrafiya; Transplantasiya; 

Stomatologiya,  cərrahi  stomatologiya  və  terapiya; 

Dermatologiya  və  dəri-zöhrəvi  xəstəliklər;  Allergiya; 

Revmotologiya; Endokrinologiya və metabolizm (dia-



Ə

lavələr  

 

 



389

bet  və  hormonlar  da  daxil  olmaqla);  Qastroenterolo-

giya  və  hepatologiya;  Urologiya  və  nefrologiya;  On-

kologiya;  Oftalmalogiya;  Otorinolarinqologiya;  Psixi-

atriya;  Klinik  nevrologiya;  Geriatriya  və  herontolo-

giya;  Ümumi  və  daxili  təbabət;  digər  klinik  təbabət 

sahələri;  İnteqrativ  və        qeyri-ənənəvi  təbabət  (alter-

nativ praktik sistemlər); 

  

 



3.3.  Səhiyyə elmləri 

 



Tibbi-sanitar  yardım elmləri  və  xidmətlər (xəstəxana-

ların  idarə  olunması,  səhiyyənin  maliyyələşdirilməsi 

də daxil olmaqla); Səhiyyə siyasəti və xidmətlər; 

 



Orta  tibb  personalının  xəstələrə  qayğısı;  Qidalanma; 

Diyetologiya; 

 

Cəmiyyətin  sağlamlığı  və  ətraf  mühitin  gigiyenası; 



Tropik  xəstəliklər;  Parazitologiya;  İnfeksion  xəstə-

liklər; Epidemiologiya;  

 

Peşə əmək gigiyenası; idman və fitnes elmləri; 



 

Sosial  biotəbabət  elmləri  (ailənin  planlaşdırılması, 



seksual  sağlamlıq,  psixo-onkologiya,  biotibbi  araşdır-

maların siyasi və sosial aspektləri); Tibbi etika; uyuş-

durucu və alkoqoldan sui-istifadə; 

 

3.4.  Tibbi biotexnologiya 

 

Təbabətlə  bağlı  biotexnologiya;  Hüceyrələr,  toxuma-



lar,  orqanlar  və  yaxud  tam  orqanizm  (yardımla  ço-

xalma)  üzərində  əməliyyatlarla  bağlı  texnologiyalar; 

DNT-lərin,  proteinlərin  və  enzimlərin  funksiyalarının 

identifikasiyası  və  onların  xəstəliklərin  başlanmasına 

təsirinin  analizi,  həmçinin  sağlamlığın  qorunması 

(gen-əsaslı diaqnostika və terapevtik müdaxilələr; far-

makogenomika,  gen-əsaslı  terapiyalar)  ilə  bağlı  tex-

nologiyalar;  Biomateriallar  (tibbi  implantlar,  cihazlar, 

sensorlarla  tətbiqi  mənasında);  Tibbi  biotexnologiya-

larla əlaqədar etika; 

 


Elmşünaslığa giriş 

 

390



3.5.

 

Digər tibbi elmlər 

 



Tibbi ekspertiza 

 



Digər elmi elmlər 

 

4. Kənd təsərrüfatı elmləri 



 

4.1. Kənd təsərrüfatı, Meşəçilik və Balıqçılıq 

 



Kənd  təsərrüfatı;  Meşəçilik;  Balıqçılıq;  Torpaqşünas-

lıq; Bağçılıq; Üzümçülük; Aqronomiya; Bitkilərin be-

cərilməsi  və  qorunması;  (kənd  təsərrüfatı  biotexnolo-

giyası 4.4-də əks olunmuşdur); 

 

4.2. Heyvandarlıq və südçülük elmləri 

 

Heyvandarlıq  və  südçülük  elmləri;  (heyvan  biotexno-



logiyası 4.4-də əks olunmuşdur); 

 



Maldarçılıq; Ev heyvanları; 

 

4.3.



 

Baytarlıq elmi 

 

4.4.

 

Kənd təsərrüfatında biotexnologiyalar 

 



Kənd  təsərrüfatı  biotexnologiyası  və  qida  biotexno-

logiyası;  GM  (genetik  modifikasiya)  texnologiyası 

(zəmi  və  maldarlıq  məhsulları),  yem  heyvanların 

klonlaşdırılması, nişanlama vasitəsilə seleksiya,  diaq-

nostika  (xəstəliklərin  erkən/dəqiq  aşkarlanması  üçün 

DNT  mikroçipləri  və  biohəssas  cihazları),  xammal 

xarakterli  biokütlələrin  istehsalı  texnologiyaları,  bio-

farmasevtic  pereparatlar;  kənd  təsərrüfatı  biotexnolo-

giyası etik baxımdan; 

 

4.5.

 

Kənd təsərrüfatı ilə əlaqədar digər elmlər 

 

5.

 

Sosial elmlər 

 

5.1. Psixologiya 

 



Psixologiya  (insan-maşın  münasibətləri  də  daxil  ol-

maqla); 

Ə

lavələr  

 

 



391

 



Xüsusi  psixologiya  (görmə,  eşitmə,  nitq,  qavrama  və 

digər  fiziki  və  əqli  qüsurlara  malik  olanlar  üçün  te-

rapiya da daxil olmaqla); 

 

5.2. İqtisadiyyat və biznes 

 

İqtisadiyyat, ekonometrika; Əmək münasibətləri; 



 

Biznes və menecment; 



 

5.3.

 

Təhsil elmləri 

 



Ümumi  təhsil;  (təlim,  pedaqogika,  didaktika  da  daxil 

olmaqla); 

 



Xüsusi  təhsil  (istedadlı  şəxslər,  qavrama  qüsurları 

olan şəxslər üçün) 

 

5.4.



 

Sosiologiya 

 



Sosiologiya;  Demoqrafiya;  Antropologiya;  Etnologi-

ya; 

 

Sosial  sahələr  (Qadın  və  gender  məsələləri;  Sosial 



mövzular; Ailə problemləri, Sosial iş); 

 

5.5.



 

Hüquq 

 



Hüquq, Kriminologiya, Penologiya; 

 

5.6.



 

Siyasi elmlər 

 



Siyasi  elm;  Dövlət  idarəçiliyi;  Təşkilatlanma  nəzəriy-

yəsi; 

 

5.7.

 

Sosial və iqtisadi coğrafiya 

 



Ətraf  mühit  elmləri  (sosial  aspektdə);  Mədəni  və 

iqtisadi  coğrafiya;  Şəhər  problemlərinin  tədqiqi 

(planlaşdırma və inkişaf); Nəqliyyatın planlaşdırılması 

və  nəqliyyatın  sosial  aspektləri  (nəqliyyatın  texniki 



aspektləri 2.1-də əks olunub); 

 

5.8.



 

Media və kommunikasiyalar 

Elmşünaslığa giriş 

 

392



 

Jurnalizm;  İnformasiya  elmi  (sosial  aspeklər);  Kitab-



xana elmi; Media və sosial-mədəni əlaqələr; 

 

5.9.



 

Digər sosial elmlər 

 



Sahələrarası sosial elmlər; 

 



Digər sosial elmlər; 

 

6.  Humanitar elmlər 

 

6.1. Tarix və arxeologiya 

 



Tarix  (elm  və  texnika  tarixi  6.3-də,  məxsusi  elmlərin 

tarixi  uyğun  başlıqlarda  əks  olunmuşdur);  Arxeo-

logiya; 



 

6.2. Dillər və ədəbiyyat 

 



Dil  üzrə  ümumi  tədqiqatlar;  Xüsusi  dillər;  Ədəbiyyat 

üzrə  ümumi  tədqiqatlar;  Ədəbiyyat  nəzəriyyəsi;  Xü-

susi ədəbiyyat; Linqvistika; 

 

 



6.3. Fəlsəfə, Etika və Din 

 



Fəlsəfə, Elm və texnikanın tarixi və fəlsəfəsi; 

 



Etika  (xüsusi  alt  sahələrlə  əlaqədar  etik  problemlər 

istisna olmaqla); Teologiya; Dini tədqiqatlar; 

 

 

6.4.  Sənətlər  (incəsənətlər,  sənət  tarixi,  ifaçılıq  sə-

nəti, musiqi) 

 



Sənətlər, Sənət tarixi; Arxitektur dizayn; İfaçılıq sənə-

tinin  tədqiqi  (musiqişünaslıq,  teatr  elmi,  Dramaturgi-

ya); Folklor tədqiqatlar; 

 



Kino, radio və televiziya üzrə tədqiqatlar; 

 

 



6.5. Digər humanitar elmlər 

 

 

 



Ə

lavələr  

 

 



393

 

 



 

 

 



 

Ə

lavə 5 

 

Elm və Texnologiya sahələrinin (ETS) yeniləşdirilmiş 



təsnifati ilə 2002-ci ildə qəbul edilmiş Fraskati təlimatının           

(FM- Frascati Manual-2002)  

MÜQAYİSƏSİ 

(www.oecd.org/dataoecd/36/44/38235147.pdf ) 



 

 

2002-ci ildə qəbul 

olunmuş (FM) 

ETS-in təkmilləşdirilmiş 

təsnifatı 

1. Natural 

elmlər 

1.1. Riyaziyyat və 

kompüter elmləri 

1.2. Fizika elmləri 

1.3. Kimya elmləri 

1.4. Yer və əlaqəli 

ətraf mühit elmləri 

1.5. Bioloji elmlər 

1.1. Riyaziyyat 

1.2. Kompüter və informa-

siya elmləri 

1.3. Fizika elmləri 

1.4. Kimya elmləri 

1.5. Yer və əlaqəli ətraf mü-

hit elmləri 

1.6. Bioloji elmlər 

1.7. Digər natural elmlər 

 

2. Texnika   

və  

texnologiya 

2.1. İnşaat 

2.2. Elektrotexnika, 

Elektronika 

2.3. Digər texniki 

elmlər 


2.1. İnşaat 

2.2. Elektrotexnika, Elektro-

nika texnologiyaları, infor-

masiya texnikası  

2.3. Maşınqayırma 

2.4. Kimya maşınqayırması 

2.5. Materiallar texnikası 

2.6. Tibbi texnika 

2.7. Ətraf mühitin mühafizəsi 

       texnologiyaları 



Elmşünaslığa giriş 

 

394



2.8. Ətraf mühitin biotexno-

logiyası 

2.9. Sənaye biotexnologiyası 

2.10. Nano-texnologiya 

2.11. Digər texnika və tex-

nologiyalar 



3. Tibb və 

səhiyyə 

elmləri  

3.1. Tibbin əsasları 

3.2. Klinik təbabət 

3.3. Səhiyyə elmləri 

 

3.1. Tibbin əsasları 



3.2. Klinik təbabət 

3.3. Səhiyyə elmləri 

3.4. Tibbi biotexnologiya 

3.5. Digər tibbi elmlər 

 

4. Kənd 

təsərrüfatı 

elmləri 

 

4.1. Kənd təsərrüfatı, 

meşəçilik, balıqçılıq və 

əlaqədar elmlər 

4.2. Baytarlıq elmi 

 

4.1. Kənd təsərrüfatı, meşə-



çilik və balıqçılıq 

4.2. Heyvandarlıq və südçü-

lük elmləri 

4.3. Baytarlıq elmi 

4.4. Kənd təsərrüfatında bio-

texnologiyalar 

4.5. Kənd təsərrüfatı ilə əla-

qədar digər elmlər 

 

5. Sosial 

elmlər 

 

5.1.   Psixologiya 

5.2.   İqtisadiyyat 

5.3.   Təhsil elmləri 

5.4.   Digər sosial 

elmlər 


 

5.1.   Psixologiya 

5.2.   İqtisadiyyat və biznes 

5.3.   Təhsil elmləri 

5.4.   Sosiologiya 

5.5.   Hüquq 

5.6.   Siyasi elmlər 

5.7.   Sosial və iqtisadi coğra-

fiya 

5.8.   Media və kommunika-



siyalar 

5.9.   Digər sosial elmlər 



6. Humani-

tar elmlər 

6.1.  Tarix 

6.2.  Dillər və 

ədəbiyyat 

6.5.  Digər humanitar 

elmlər 


6.1.  Tarix və arxeologiya 

6.2.  Dillər və ədəbiyyat 

6.3.  Fəlsəfə, Etika və Din 

6.4.  Sənətlər (incəsənətlər, 

sənət tarixi, ifaçılıq sənəti, 


Ə

lavələr  

 

 



395

 

musiqi) 



6.5.  Digər humanitar elmlər 

 


Elmşünaslığa giriş 

 

396



 

 

Ə



lavə 6 

 


Yüklə 2,14 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin