Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

Kökün müalicəvi xüsusiyyətləri. 
Müalicə  məqsədləri  üçün  kökün  kökmeyvəsindən,  yaĢıl  hissəsindən  və  toxumlarından 
istifadə  olunur.  Toxumlarının  tərkibindən  12%-ə  qədər  piyli  yağ,  1,5%  efir  yağı  daukosterin, 
flavonoidlər  və  s.  aĢkar  edilmiĢdir.  Çiçəklərindən  antosian  və  flavonoid,  yaĢıl  hissəsindən  isə  fol 
turĢusu və B
2
 vitamini, karotionid maddələri tapılmıĢdır. Kökün tərkibində orqanizmə müsbət təsir 
edən  çox  zəngin  kimyəvi  birləĢmələr  –  pantoten  turĢusu,  A,  B
1
,  B
6
,  D,  H,  E,  K,  PP,  vitaminləri, 
amin turĢular, niĢasta, mineral duzlardan (kalium, kalsium, fosfor, dəmir, manqan, sink və s.) zülal 
maddələri  aĢkar  edilmiĢdir.  Bundan  əlavə  kökün  tərkibində  çoxlu  miqdar  Ģəkərli  maddə  qlükoza, 
pektin, sellüloza, lesitin və bir sıra fosfatidlər müəyyən olunmuĢdur. 
Zəngin bioloji aktiv maddələr spektirini özündə cəmləĢdirən kök – 33 kilokalorilidir; bu da 
onu  qiymətli  pəhriz,  müalicəvi  və  zəngin  qida  keyfiyyətli  pəhriz  məhsulu  edir.  Kökün  tərkibində 
olan kalium ürəyin fəaliyyətini tənzimləyir, böyrək xəstəliklərin və hüceyrələrdə olan su balansını 
normalaĢdırır. Orqanizmdə kalium çatıĢmadıqda, tez-tez soyuqdəymələr, düĢünmə qabiliyyəti aĢağı 
düĢür,  yuxusuzluq  və  depressiyalar  baĢ  verir.  Mikroelementlərin  azlığından  mədə-bağırsaq 
sisteminin iĢinə mənfi təsir göstərir, əzələ yorğunluqları baĢ qaldırır və müntəzəm baĢ ağrıları baĢ 
verir.  Kökün  tərkibindəki  kalsium  elementi  orqanizmdə  sümük  və  diĢlərin  formalaĢmasına  səbəb 
olmaqla yanaĢı damar ağrılarının müalicəsinə kömək edir. Bu elementin çatıĢmamasından bir sıra 
dəri  xəstəlikləri  əmələ  gəlir.  Bundan  baĢqa  kalsium  iyonları  maddələr  mübadiləsində  iĢtirak  edir, 
qanda  laxtalanmanı  daim  normada  olmasına  yardımçı  olur.  Kökün  tərkibindəki  fosfor  elementi 
hüceyrələrin bərpa olunmasında, sinir impuluslarının tənzimlənməsində öz müsbət təsirini göstərir. 
Kökün  tərkibindəki  dəmir  elementi  qanda  oksigenin  daĢınmasında  mühüm  rol  oynamaqla 
yanaĢı  onun  çatıĢmazlığı  hemoqlobinin  sintezinə  mənfi  təsir  edir,  yorğunluq  əmələ  gətirir,  tükün 
ağarmasına, dırnaqların kövrəlib qırılmasına səbəb olur. 
Hər  gün  kök  qəbul  edilərsə  kiĢilərdə  cinsi  fəalığı  artmasına  səbəb  olur.  Kökün  tərkibində 
olan  sink  elementi  azlıq  edərsə  ―kiĢilərin  güclərinin‖  azalmasına  səbəb  olur.  Kökün  rənginin 
qırmızı-bənövĢəyi olmasına əsas səbəb onun tərkibində olan antosian maddələrin nəticəsidir. Bu cür 
rəngə  malik  olan  köklərdən  yaxın  illərdə  daha  çox  istifadə  olunmağa  baĢlanmıĢdır.  Qırmızı-

---

168 
 
bənövĢəyi rəngdən ən çox Amerika əhalisi istifadə edir. Kökün tərkibindəki antosian maddəsi ürək-
damar  xəstəliyinin  müalicəsinə  kömək edir,  orqanizmi  xərçəng  xəstəliyindən  xilas  edir.  Müəyyən 
edilmiĢdir ki, antosian orqanizmi radiasiyanın zərərli təsirlərindən qoruyur. BənövĢəyi rəngli kökün 
müalicəvi xüsusiyyətlərinə baxmayaraq, ən qiymətli müalicəvi təsirə malik qırmızı rəngli kök hesab 
edilir. Qırmızı rəngli kökün qiymətli müalicəvi təsirə malik olması onun tərkibində olan provitamin 
―A‖ – yəni beta-karotin təsir göstərir.  
β-karotin  rak  və  soyuqdəymə  əleyhinə  malik  olmaqla  yanaĢı,  görmə  qabiliyyətini  artırır, 
toyuq  korluğunu  aradan  qaldırır,  dərinin  fəaliyyətinə  müsbət  təsir  göstərərək,  onun  elastikliyini 
yüksəldir. Kökün tərkibindəki fitonsid maddələri zərərli mikroblara öldürücü təsir göstərir. Kökün 
tərkibindən  tapılan  daykosterin  mərkəzi  sinir  sisteminə  müsbət  təsir  göstərərək  beyninin  iĢləmə 
qabiliyyətini artırır.