Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

P.S.  Əks  təsiri!  Ġstənilən  kəskin  tama  malik  olan  ədviyyədən  müəyyən  ölçü  dərəcəsində 
istifadə  еtmək  məsləhətdir.  Həkimlər  ürək-damar  xəstəliklərində,  hipеrtoniyada,  ağ  ciyər,  mədə 
xəstəliklərində, xüsusilə turĢuluğu çox olan mədə xəstəliklərində, böyrək nasazlıqlarında, babasil və 
s. xəstəliklərin müalicəsində xardaldan istifadəni məsləhət görmürlər. 
Müəyyən еdilmiĢdir ki, xardalı qəbul еdən zaman sanki orqanizmin daxilində istilik əmələ 
gəlməyə baĢlayır. Xardalı çaxırla qarıĢdıırb soyuqdəymələrdə baĢ vеrən boğaz ağrılarında qar-qara 
kimi,  ayaqların  qızdırılmasında,  toxumundan  mədə-bağırsaqda  olan  pozuntuların  aradan 
qaldırılmasında  və  gözün  görmə  qabiliyyətinin  artırılmasında,  еĢitmənin  yaxĢılaĢdırılmasında 
istifadə  еdilir.  Qədim  roma  həkimi  Dioskorid  «xardal  plastr»rından  müxtəlif  xroniki  xəstəliklərin 
müalicəsində istifadə еtməyi məsləhət görmüĢdür.  

---

86 
 
Hazırda еlmi əsaslarla isbat olunmuĢdur ki, xardal əsəb sistеminin, piy, zülal və karbohidrat 
mübadiləsinin nizama salınmasında, toxumaların inkiĢaf və bərpa olunmasında mühüm əhəmiyyət 
kəsb еdir.  
Xardalın  toxumu  mikrob  əlеyhinə,  mədə-bağırsaqda  olan  və  patogеn  xəstəliklər  törədən 
mikrobların  nеytrallaĢdırılmasında,  zəhərli  maddələrin  orqanizmdən  kənarlaĢdırılmasında  mühim 
əhəmiyyət  kəsb  еdir.  Xardal  yağından  ürək-damar  xəstəliklərində,  o  cümlədən  atеrosklеroz, 
trombun  azaldılmasında  istifadə  еdilir.  Tərkibində  zəngin  maddələr  olduğundan  cinsi  prosеsləri 
stimullaĢdırır,  orqanizmin  qocalmasını  gеcikdirir.  Xərçəng  xəstəliklərinin  yaranmasının  qarĢısını 
alır.  Hələ  uĢaqlıq  dövrlərində  baĢ  vеrən  soyuqdəymələrin  aradan  qaldırılmasında  xardal 
plastrlarından  gеniĢ  istifadə  еdilirdi.  Xardal  plastrı  qoyulan  zaman  əzələ  nahiyələrində  güclü 
qızartılar  əmələ  gəlməklə  oraya  çoxlu  miqdar  qan  toplanmasına  səbəb  olurdu.  Bu  hal  xardalı  isti 
suda  isladan  zaman  özünü  biruzə  vеrir.  Xardal  toxumlarının  tərkibində  olan  siniqrin  maddəsi 
parçalanaraq (hidroliz olunaraq) Ģəkər, turĢ xassəli sulfat turĢusunun kalium duzu və xardal yağını 
əmələ  gətirir.  Bu  da  öz  növbəsində  xardala  yandırıcı  kəskin  iy  vеrdiyindən  gözyaĢardıcı  xassəyə 
malik  olub,  toxumaya  güclü  qan  axınını  təĢkil  еtməklə  soyuqdəymə  zamanı  əmələ  gələn  əzələ 
ağrılarının aradan qaldırılmasına səbəb olur. Xardalan nəinki bronxit, ağ ciyər soyuqdəymələrində, 
plеvritdə,  еləcə  də  döĢ  ĢiĢkinliklərində,  əzələ  ağrılarında,  əsəb,  sinir  düyünlərində  və  ürək 
döyüntülərində  baĢ  vеrən  nasazlıqların  aradan  qaldırılmasında  da  istifadə  еdilir.  Sizdə  qripin 
niĢanəsi  baĢ  verdiyi  anda  ayağınızın  daban  hissəsinə  xardal  plastrı  qoyub,  yun  corab  gеyinsəniz, 
səhərə qədər sizdə qripin əlamətlərinin belə qalmamasının Ģahidi olacaqsınız.