Referendumlar–siyasi təzyiq vasitələri kimi. Beynəlxalq münasibətlərin gərginləşdirilməsi vasitələri kimi
Dövlət hər kəsin marağını təmin edən mərkəzi bir qurumdur. Dövlətin
siyasətinin müəyyən olunmasında hər kəs ya birbaşa (siyasətdə qərarverici və
icraçı tərəf kimi iştirak etməklə), ya da dolayı yolla (burada idarə olunan tərəf
nəzərdə tutulur) iştirak edir. Bu aspektdə dövlət komplekslərin cəmindən ibarət
olan bir kompozisiyadır.
Beynəlxalq vərdiş olunmuş sabitliyə, eləcə də dövlətdaxili sabitliyə
referendumlar mənfi təsirlər edir. Referendumlar xalqların öz müqəddaratını
təyin etmək, xalqın rəyini öyrənmək vasitəsi olaraq dövlətlərin ərazi
bütövlüklərinə köklü zərbələr vurur.
Dövlət xalqındır, xalqın sifarişini yerinə yetirən tərəfdir. Dövlətdə ciddi
dəyişikliklər xalqın iradəsi ilə həyata keçirilməlidir. Bu baxımdan da
dəyişikliklər üçün rəylər əsasdır.
Referendumlar da xarakterinə görə təsnif oluna bilir: dövlətlərdən ayrılma ilə nəticələnən referendumlar; ittifaqların tərkibində qalma və ya da tərkibindən çıxma ilə nəticələnən referendumlar; beynəlxalq koalisiyalara qoşulma və hərbi ittifaqlara qoşulma ilə nəticələnən referendumlar; ölkənin hərbi bloklara qoşulmasını qadağan edən və ya da icazəni nəzərdə tutan referendumlar; sərhədlərin dəyişməsi ilə bağlı referendumlar; iqtisadiyyatla bağlı referendumlar; müharibənin, münaqişənin nəticələri ilə bağlı referendumlar və s.
