Əlyazması hüququnda h üseynova Nərmin Hətəm qızı (magistrantin a. S. A.) «kommersiya fəALİYYƏTİNDƏ LİZİNQİn rolu və İNKİŞaf perspektiVLƏRİ»

Beynəlxalq lizinq həyata keçirilərkən lizinq verən və ya lizinq alan qeyri-rezident olur.

Əgər lizinq verən Azərbaycan Respublikasının rezidentisirsə, yəni lizinq predmeti Azərbaycan Respublikası rezidentinin mülkiyyətindədirsə, onda beynəlxalq lizinq adı çəkilən respublika qanunvericiliyi ib tənzimlənir.

Əgər lizinq verən Azərbaycan Respublikasının qeyri-rezidentirsə, yəni lizinq predmeti qeyri-rezidentin mülkiyyətindədirsə, onda beynəlxalq lizinq müqaviləsi xarici iqtisadi fəaliyyət sahəsində respublika qanunları ilə tənzimlənir.

Müddətindən asılı olaraq lizinqin üç tipini fərqləndirirlər:

♦ uzunmüddətli lizinq - üç və daha çox illər ərzində lıəyata keçirilən lizinq;

♦ ortamüddətli lizinq - il yarımdan üç ilə qədər nıüddətdə həyata keçirilən lizinq;

♦ qısamüddətli lizinq - il yarımdan az müddətdə həyata keçirilən lizinq.

«Lizinq xidməti haqqında» qanunda lizinqin bu növləri qeyd olunmuşdur: maliyyə, geri qaytarılan və operativ.

Maliyyə lizinqi lizinqin elə növüdür ki, bu zaman lizinq verən müəyyən satıcıdan lizinq alanın qeyd etdiyi əmlakı öz mülkiyyətinə almağı və həmin əmlakı lizinq predmeti qismində müəyyən haqq ilə müəyyən müddətə və müəyyən şərtlərlə lizinq alanın müvəqqəti ixtiyarına və istifadəsinə verməyi öhdəsinə götürür. Həm də bu zaman lizinq predmetiinin lizinq alanın istifadəsinə verildiyi müddət lizinq predmetinin tam amortizasiya müddəti ilə eynidir və ya onu üstələyir.

İcarəyə verən maddi əmlakı maliyyə lizinqi müqaviləsi üzrə icarəyə verirsə, vergitutma məqsədləri üçün icarəçi əmlakın sahibi, icarə ödəmələri isə icarəçiyə verilmiş ssuda üzrə ödəmələr sayılır.

Aşağıdakı hallarda əmlak icarəsi maliyyə lizinqi sayılır:

- lizinq müqaviləsi ilə icarə müddəti qurtardıqdan sonra əmlakın mülkiyyətə verilməsi nəzərdə tutulur, yaxud icarə müddəti qurtardıqdan sonra icarəçi əmlakı müəyyən edilmiş və ya qabaqcadan güman edilən qiymətlərlə almaq hüququna malikdir, yaxud;

- icarə müddəti icarəyə götürülən əmlakın istismar müddətinin 75 faizindən artıqdır, yaxud;

- icarə müddəti qurtardıqdan sonra əmlakın qalıq dəyəri icarənin əvvəlinə onun bazar qiymətinin 20 faizindən azdır, yaxud;

- icarə haqqının ödəniləcək məbləği əmlakın icarənin əvvəlinə olan bazar qiymətinin ən azı 90 faizinə bərabərdir və ya ondan artıqdır, yaxud;

- icarəyə götürülən əmlak icarəçi üçün sifarişlə hazırlanmışdır və icarə müddəti qurtardıqdan sonra icarəçidən başqa heç kəs tərəfindən istifadə edilə bilməz.

Lizinq müqaviləsinin müddəti başa çatan kimi və ya lizinq müqaviləsində nəzərdə tutulduğu kimi (əgər müqavilə ilə digər bir şey nəzərdə tutulmayıbsa) lizinq alanın lizinq predmetinin tam məbləğini ödəməsi şərtilə müqavilə müddəti başa çatmamış, lizinq predmeti lizinq alanın mülkiyyətinə keçir.

Maliyyə lizinqi müqaviləsi əsasında lizinq alana verilmiş lizinq predmeti tərəflərin razılığı əsasında ya lizinq verənin, ya da lizinq alanın balansında uçota alınır.