Energetika fakulteti

Relening chulg‘amlari uni xarakterlovchi tok va kuchlanishning kattaligiga
mos keladigan issiqlikka chidamli bo‘lishi kerak va shu bilan birga mos bo‘lgan 
iste’mol qiluvchi quvvat

rele

rele

rele

S

U

I



ga to‘g‘ri kelishi kerak.

Iste’mol qilinayotgan quvvat 


rele

S
relening qo‘zg‘aluvchi sistemasini 
xarakatga keltiruvchi chulg‘ami magnitlovchi kuchining miqdoriga bog‘liq.

---

13

2.2 Elektr magnit relelar 

a) Ishlash prinsipi. 2.1-rasmda elektr magnit relelarning asosiy uch xil
turi berilgan.
Har bir rele o‘z ichiga elektrmagnit 1 (o‘zak va chulg‘amdan iborat),
ferromagnit materialdan yasalgan xarakatlanuvchi yakor 2, xarakatlanuvchi 
kontakt 3, xarakatlanmaydigan kontakt 4 va teskari ta’sir etuvchi prujina 5 ni oladi.

2.1-rasm. Elektr magnit relelarining konstruktiv turlari.: 1-tortiluvchi yakorli;

2-buriluvchi yakorli;3-ko‘ndalang xarakat qiluvchi yakorli. 
Elektr magnit chulg‘amidan oqayotgan tok 


rele

I
magnitlovchi kuchni (m.k) 


rele

rele

I

W

xosil qiladi. U kuch ta’sirida elektr magnit o‘zakdan, xavo oralig‘i va 

yakor orqali oquvchi magnit oqim F xosil bo‘ladi. Bunda yakor magnitlanadi va

elektr magnitning qutbiga tortiladi. Oxirgi xolatigacha xarakatlangan yakor bilan 
bog‘langan qo‘zg‘aluvchi kontakt 4 qo‘zg‘almas kontakt 3 ga ulanadi. Yakorning
boshlang‘ich xolati tayanch 6 bilan chegaralanadi. 
Po‘lat yakorni elektrmagnitga tortuvchi elektrmagnit kuch xavo oraliqdagi
magnit oqimining kvadratiga to‘g‘ri proporsional. 
2

e

F

k Ô
 

(3)
Magnit oqimi va uni xosil qiluvchi tok 

rele

I
quyidagicha bog‘lanishga ega. 


rele

rele

M

I

W

Ô

R



(4) 

bu yerda,

M

R
– magnit oqimi F oqayotgan yo‘lning magnit qarshiligi ; 


rele

W
– rele chulg‘amining o‘ramlar soni. 
Ifodalarni o‘rniga qo‘yib quyidagini xosil qilamiz;
2
2

'
2

2


rele

e

rele

rele

M

W

F

I

K I

R






(5)