English-Azerbaijani Explanatory

File Attribute —
 Faylın 
atributu.
 Fayllarla işi 
nizamlamaq
 üçün fayl 
sistemi ilə himayə olunan 
'xüsusiyyətlər.
File
 
Backup — Ehtiyat 
kopyalama, fayllann 
arxivləşdirilməsi. 
Onların 
saxlanması
 
üçün başqa bir 
daşıyıcıya
 (yaddaşa) 
köçürülməsi.
File
 
Management 
— Fayllann 
idarəedilmə
 sistemi.
File Manager —
 Fayl 
dispetçeri. 
Windows-un
 
müxtəlif 
versiyalannda 
-148-
-149-

işlədilən
 
fayl
 idarəetmə 
proqramı).
File Recovery — 
Fayllann 
bərpası.
File 
Server— Fayl serveri. Bu 
server
 
tipində qovluqlara 
bölünərək
 
şəxsi fayllar 
saxlanılır.
File Size — Faylm ölçüsü 
(böyüklüyü,
 həcmi). 
Faylm 
yaddaş həcmi.
File Stream— Fayl 
axını. 
File System 
— 
Fayl sistemi.
Sərt
 
diskdə
 informasiyanın 
düzülüşü 
və saxlanması 
strukturu. 
Bir sıra populyar 
fayl sistemlərində (məsələn, 
Microsoft
 
Windows
٠
un
 
FAT32 sistemi) informasiya 
diskə 
tam fayllar şəklində 
deyil
 
(bax: File), ayrıca 
klasterlər
 
(bax: Cluster) 
şəklində yazılır -
 
beləliklə 
fayl 
bütün sərt disk boyu 
səpələnir. Lazım olanda 
kompüter
 faylı
 ayrı-ayrı 
klasterlərdən
 fayllann 
yerləşmə
 cədvəlinə 
(FAT) 
görə
 tapıb tam (bütöv) edir.
File Transfer Protocol—
Bax: FTP
Filed Data— 1) Fayl şəklində 
olan 
məlumatlar 2) 
Kartoteka məlumatları.
Filename
 
Extension — 
Faylın 
adının
 genişlənməsi 
(nöqtədən
 sonrakı).
Fili 
—
 nəşr. 
Tökmə. 
Doldurulma. 
Bütün təsvirin 
və
 ya onun seçilmiş 
hissəsinin bir 
cür kütlə 
rənglə
 və
 ya 
dekorativ 
nümunə ib 
doldurulması.
Fili
 Area
 
— nəşr. 
Rənglənmiş 
sahə (qrafik 
primitiv).
Fili
 Tool
—nəşr. Rəngləmə 
alətləri vasitələri.
Film Frame — 
(Foto)plyonkada
 kadr.
Film 
Library — Filmoteka.
Film Recording — Plyonkaya 
yazılma.
Filmloop
 
— Klip, ekranda 
təsvirin
 ardıcıl 
təsviri - 
«film
 tsikli».
 Real zaman 
hərəkət effekti.
FILO
 
(First in,
 Last out) 
— 
«Birinci gəldi - sonuncu 
qoşuldu», şəbəkədən
 istifadə 
zamanı «qamçı» tipli 
intizam
 qaydası.
Filter—Filtr a) ümumi 
mənada - giriş 
məlumatları 
qəbul edərək
 hər bir element 
üzərində
 
bir 
sıra 
əməliyyatlar 
aparan və 
modifikasiya olunmuş nəticə 
verən 
proqram; Proses 
zamanı
 
çox vaxt müəyyən 
elementlər
 pozulur,
 
filtr 
sözü
 elə
 buradan
 
yaranıb b) 
elektron məktub 
proqramlarında - məsələn 
məktubun
 başlığına görə, 
göndərildiyi
 
ünvana (blok 
olunmuş)
 və ya 
açar sözlərə 
görə siyahıdan silinməsi.
Filtering
 Bridge
 — Filtrləyən 
körpü.
Final Address — Son ünvan. 
Find 
— Tap;
 tapmaq. 
Find
 
Command 
— Axtarış 
komandası.
Find
 Edges — 
Rəngin və ya 
çalann
 (ton) kəskin 
dəyişmə 
sərhədinin
 
tapılması.
Find Tab — Axtarış vərəqi 
(tab).
Finder — 1) Tapan 2) 
Müəyyən edən.
Fine
 
Control — 
Dəqiq 
tənzimləmə.
Fine Halftone —
 
Kontrastlı 
yanmton.
FineReader
 — Optik tanıma 
sistemi (OCR)
-ABBYY
(www.finereader.com) 
kompaniyasının məhsulu. 
Finger — Digər istifadəçinin 
qeydiyyatı ilə
 
bağlı 
informasiya 
təqdim edən 
internet
 
xidməti.
Fingertip
 Access — Klaviatur 
vasitəsilə
 giriş.
Finish
 — Bitirmək, qurtarmaq. 
Son.
Finite — Son, sonuncu.
Finite Difference — Son fərq. 
Finite Game — Son oyun. 
Fire
 Button — İşəsalma 
düyməsi.
Firewall
 — 
Şəbəkədən gələn 
informasiyanı özündən
 
keçirdərək, 
icazəsiz 
girişlərdən
 kompüter
 və ya 
şəbəkəni qoruyan proqram 
və
 ya 
kompüter. Şəbəkəarası 
ekran.
Firm 
— Firma.
Firmware
 
٥
 
f/w
 
—
 Firma 
tərəfindən
 qoyulmuş 
proqram vasitəsi.
First Article — Prototip, 
nümunə.
First-Time
 User —
 
Yeni 
istifadəçi
 
(sistemdə 
qeydiyyata
 
düşməmiş).
Fisher
 
—
 Fişer, İnternet 
dələduzu.
-150-
-151-

Fishing
—
 Fişinq, hakerliyin 
növlərindən
 
biri, 
gizli 
informasiyanın 
«qarmağa 
keçirilməsi» (İnternet 
dələduzluğu).
 
Əsas 
oriyentasiyası 
bank 
rekvizitlərinə 
yönəlib. 
Niyyəti
 
parolları öyrənərək 
istifadəçinin 
pul vəsaitlərinə 
sahib olmaqdır.
Fit
—
 Uyğun olmaq, 
sığışdırmaq,
 yerləşmək.
Fit
 Page
—
 Səhifəyə 
yerləşmək üçün miqyasın 
kiçildilməsi.
Fitness— Yaramaq, uyğun 
gəlmək.
Fitting
— 
Keçirmə,
 taxma, 
geydirmə.
Fitting
 Curve
— 
Hamarlayıcı 
əyri.
Five-Channei
 Tape— 
Beşcığırlı lent.
Flag— 1)
 
Bayraq, bayraqcıq; 
qeydetmə 
2) işarələmə.
Flagging
— Nişanlama, 
işarələmə.
Flame
—
 
«Virtual dava», 
konfliktin
 
alovlandırılması.
Flap— 
1) 
Maşının azad 
olunması
 
2) Qapaq (disk 
sürücüsündə).
Flash
— Məişətdə - işıq 
saçma,
 
parlaq işıq
 || 
Kompüterdə
 - söndürüləndə 
belə
 
informasiyanı saxlayan 
xüsusi tip yaddaş 
mikrosxemi. İnformasiya 
«fləş-yaddaş»a
 
xüsusi 
elektrik
 razryadı vasitəsi
 ilə 
yazılır,
 onu ancaq
 digər 
bir 
razryadla
 dəyişmək 
olar. 
Fləş-yaddaş 
bir çox 
qurğularda
 - modemlərdə, 
rəqəmsal 
kameralarda və s. 
aktiv
 
istifadə olunur || 
İnternetdə 
-
 
vektor qrafıkinə 
əsaslanan
 interaktiv 
animasiyanın
 
xüsusi 
standartı
 (Macromedia 
kampaniyasının
 
məhsulu).
Flash 
BIOS— Fləş-yaddaşa 
yazılmış
 BIOS sistemi.
Flash Memory
— Daşman 
fləş-yaddaş. 
Dinamik OYQ 
(Operativ
 Yaddaş Qurğusu) 
kimi yazıla və 
oxuna bilir, 
amma 
EPROM kimi enerji 
almadan
 
və regenerasiya 
olmadan yaddaşı saxlayır. 
Bir mikrosxemin həcmi - 8 
Mbit-dir. 
Elektron 
qurğuların
 bir
 çox növündə 
tətbiq olunur, məsələn, 
rəqəmsal fotokameralarda.
Flat
— Düz, yastı.
Flat Cable— 
Yastı kabel.
Flat
 Shading
— Müstəvi 
tuşlanması.
Flatbed
—
 Planşet 
tipli.
Flaw
— Qüsur.
Flex
— 
Elastik.
Flexibility— 1) Sayrışma. 
Titrək
 
işıq
 vermə. 
Titrəmə 
2) Uyğunlaşa bilmə.
Flexible— Çevik. Elastik.
Flexible
 
Disk
—
 Elastik
(yumşaq)
 
disk, disket. 8 və 
5,25
 düyüm diametrli 
disketlərə aid termin.
Flicker—
 
Elastiklik.
Flip
—
 
Güzgü əksi, 
«baş-ayaq» 
qoymaq.
Flip
 
Horizontally— nəşr. 
Obyektin
 
üfilqi 
güzgü əksi 
(şaquli oxa nəzərən).
Flip Vertically— nəşr.
Obyektin
 
şaquli 
güzgü əksi 
(üfüqi
 
oxa nəzərən).
Flip-Flop
—1)
 Triqqer, 
triqqer 
sxem 
2) Multivibrator. Bax: 
Trigger
Float— nəşr. Seçilmiş sahənin 
üzən
 obyektə çevrilməsi 
(obyektin
 analoqu) və 
əksinə.
Floating— nəşr. 
1) Üzən 2) 
Çıxarılmış; birləşdirilməmiş.
Floating Palette
—
 nəşr.
 Üzən 
(operativ) 
palitra.
Flood— nəşr. Tökmə.
Flood
 Tool—
 
nəşr. Tökmə 
alətləri. 
Seçilmiş sahənin 
lazımı
 rənglə 
rənglənməsi 
vasitəsi.
Floor
— 
Parametrin 
minimal 
yol verilən qiyməti.
Floppy Disk—
 Disket, elastik 
disk.
FLOPS(Floating Point 
Operations
 
per Second) — 
Saniyədə üzən 
nöqtəli 
əməliyyatlar.
Flow(Flow
 Text)
 — 1)
 Axın 
2)
 Tökmə
 
(mətnin).
Flow Control— Axının 
idarəedilməsi.
Fluctuation— 
Titrəmə, 
fluktasiya.
Flux—
 Axın; maqnit axını.
Fluid Computer— Şırnaqlı 
elementlər
 
üzərində 
hesablama
 maşını.
Flush— Buferin təmizlənməsi, 
atma,
 buferin
 boşaldılması 
əməliyyatı.
Fly-by Mode— İkitərəfli açıq 
rejim.
FM(Frequency Modulation) 
— Tezlikli 
modulyasiya.
Səs platalannda sintezləşmiş 
-152-
-153-

(MIDI)
 
səsin səsləndirilmə 
metodu
 
(köhnə).
FM
 
Radio — 
FM dalğalı 
radio. 
Mobil
 
telefonlardan 
FM dalğalı
 radio kimi 
istifadəyə imkan verən 
xüsusiyyət. FM radio 
qəbuledici
 
funksiyalı mobil 
telefonlar stereo, mono, adi 
və
 mürəkkəbliyinə
 
görə bir- 
birindən
 fərqlənir.
Focus 
— Fokus, fokus nöqtəsi; 
fokus məsafəsi.
Focus
 
Group 
— Fokus-qrup. 
Tematik
 
sorğu üçün qrup. 
Qərar qəbul etmək üçün 
konkret 
mövzularda 
keçirilən sorğu qrupu.
Focused — Xüsusi, ayrılmış; 
Konkret
 auditoriyaya
 - 
abonentə hesablanmış.
Fog Index — Anlaşılmazlıq 
indeksi.
Fogging — nəşr. Dumanlı 
etmək, 
üçölçülü
 qrafıkdə 
konturların yuyulması, 
pərdələnməsi.
Fox Message 
— 
(Test) ismarış. 
Foil — Folqa.
Fold 
— Bükmək, 
yığışdırmaq. 
Folder
 
— Qovluq, 
direktoriya.
Bax:
 
Directory
Folder 
leon — Qovluq 
düyməsi (nişanı).
Follow — İzləmək, təqib 
etmək.
Follower 
— 1)
 İzləyici 2) 
Təkrarçı 3) Növbəti halqa; 
növbəti element.
Followers (Twitter)
 
—
 Hərfi 
mənası qaçmaq,
 təqib edən 
deməkdir. Twitter 
mikrobloqunda 
kiminsə 
sənin
 xəbər
 xəttinə 
yazılması, 
abunə
 olması.
Following
 (Twitter)
 — Hərfi 
mənası çatmaq,
 təqib etmək 
deməkdir.
 Twitter 
mikrobloqunda kiminsə 
xəbər
 xəttinə yazılmaq, 
abunə 
olmaq.
Follow-me Forwarding = 
Find-me/Follow-me
 
— 
Abonentin adresinə 
ötürülmə.
Font — Şrift.
Font
 Designer — Şrift 
yaratmaq 
üçün proqram.
Font
 Editor — Şrift 
redaktor 
proqramı.
 Mövcud 
şriftlərin 
dəyişdirilməsi və əlavə 
olunması üçün proqram.
Font Embedding — 
Şriftin 
məlumatların
 
içərisinə 
yerləşdirilməsi.
 
Kompüter 
sənədinə
 
onun hazırlandığı 
şrifti də yerləşdirirlər ki, 
onun
 açıldığı 
başqa 
kompüterlərə sənədi 
problemsiz
 oxumaq 
mümkün
 
olsun.
Font
 
Family — 
Şrift ailəsi, 
yığını. 
Eyni qamiturlu 
şriftlər
 
ölçü, en və üslubu ilə 
fərqlənir.
Font Generator— Şrift 
generatoru.
 
Proqram 
vasitəsi.
Font Size — Şriftin ölçüsü. 
Şrift simvollarının 
hündürlüyü.
 Punktla (1 
düyüm = 72 punkt).
Font
 Style
 —
 
Şrift tipi, şriftin 
çevrəsi
 (qalın, kursiv 
və s.).
Font
 
Types — Şrift tipləri.
Fonts 
Online — 
Proqram 
saytla
 əlaqə
 yaradaraq
 
yeni 
şriftlər 
çəkməyə 
(yükləməyə)
 imkan verir.
Foo — «Nədirsə».
Fool-Tolerance
 —
 Bacarıqsız 
münasibətə
 
davamlı.
Foot—
 Fut. İngilis uzunluq 
vahidi. 1 fut -
 12 düyüm = 
0,30479 metr.
Footer
 — 
Aşağı
 
kolontitul.
Səhifənin 
aşağısı.
Footnote — Haşiyə, qeyd.
Səhifənin
 ayağındakı 
qeyd. 
For
 Free— Pulsuz. Müftə. 
Forbidden 
— 
Qadağan 
olunmuş işarə (Character); 
Qadağan olunmuş simvol. 
Force
 — 1) Güc; qüvvə 2)
Müdaxilə
 
(maşının işinə). 
Forced — Məcburi, məcbur 
edilmiş.
Forecast— 
1) Proqnoz 2)
Proqnozlaşdırma.
Foreground — nəşr. Aktiv 
pəncərədə
 təsvirin qabaq 
planı. Ant: Background
Foreground 
Image — nəşr.
Əsas təsvir
 (fon təsvirin 
qarşısındakı).
Foreground
 Window 
٥ 
Topmost
 Window = 
Top- 
Level
 Window
 — Qabaq 
plandakı
 pəncərə; aktiv 
pəncərə.
Foreign Address — Tanış 
olmayan
 
ünvan; 
mövcud 
olmayan
 
ünvan.
Foreign 
Domain — Özgə 
domen.
Foreman — Dispetçer; 
təşkilatçı 
proqram.
Forest — Meşə. 
Forged
 
Block — Kənar 
məlumatların bloku.
-155-
-154-

Fork 
— 1) Budaq - Data Fork 
-
 
File Fork - Resource 
Fork 2)
 
Bubaqlanma; 
şaxələnmə
 (məs., 
alqoritmin), 
«çəngəl».
Form 
— Formulyar; ekran 
blankı, forma.
Form Factor 
— 
Forma
 əmsalı 
(əyrinin), form-faktor (sərt 
diskin
 diametrindən
 
asılı 
olan
 
yaddaşın 
ölçüsünü 
göstərən parametr).
Formal —
 
Sintaksisə 
(formaya) aid formal.
Formal
 Proof —
 Formal 
sübut.
Formant
 — 
Formant (nitqin 
tanınmasında).
Formant
 Frequency
 —
Formant tezlik; tezlik 
formantı (nitq
 
siqnallarının 
işlənməsi
 zamanı).
Format 
— Format, həmçinin - 
standart
 
menüdə komanda. 
Disketin,
 disklərin, mətnin 
və
 s. formatlaşdırılması. 
Mətnin 
formatlaşdırılması 
onun xarici 
görünüşünün 
sadəcə dəyişdirilməsidir. 
Diskin formatlaşdırılması
 
isə
 - onun içində olan 
bütün 
informasiyanın
 silinməsi 
ilə 
ilkin
 
vəziyyətə 
(nişanlama) 
gətirilməsi
 deməkdir.
Format Disk — Sərt diskin 
başlanğıc fiziki və ya 
məntiqi
 vəziyyətə 
gətirilməsi
 
proseduru. 
Diskin 
formatlaşdırılması.
Format
 
Failure — 
Formatın 
xətası.
Formation — Formalaşdırma, 
tərtibetmə.
Formatless — Formatsız, 
format 
olunmamış.
Formatted 
—Format 
olunmuş.
Formatted
 
Capacity —
Yaddaşın real 
tutumu, 
formatlaşdırılmış
 
(nişanlanmış)
 
yaddaş 
tutumu.
Forms Mode — 
Formanın 
doldurulması 
rejimi.
Formula — Formul; 
analitik 
ifadə.
Forth
 —
 Proqramlaşdırma
 
dili 
Fort. 1970-ci ildə Charles 
Moore
 tərəfindən işlənib 
hazırlanıb.
FORTRAN —
Fortran 
(alqoritmik
 
dil). 
1954- 
1957-ci
 illərdə 
John W. 
Backus
 
və 
onun IBM-dəki 
yoldaşları
 
tərəfindən
 
işlənib 
hazırlanıb. Adı
 FORmula 
TRANslation
 sözlərindən 
düzəlib.
Fortuitous
 Fault 
—
Təsadüfi 
xəta.
.
Fortune
 
Cookie — Aforizm; 
öyüd; məsləhət (adətən 
ekrana
 
istifadəçinin 
qeydiyyatı 
zamanı çıxır).
Forum
 
—
Telekonfrans, 
forum. Online rejimində 
elektron poçtla əlaqədə olan 
hər-hansı tematik qrup.
Forward = fw — «İrəli», 
standart komanda, əksi 
Back
 (bax). 
Elektron poçtda 
bu
 termin birisinin 
məktubunu 
başqasına 
yönəltmək
 deməkdir.
Forward Button —
Yönləndirmə düyməsi 
(ismarışın).
Forwarding
 — 
1) İrəliləmə 2) 
Yönəltmə (poçtun, 
ismarışın),
 forvard etmə.
Foundation 
— özül, əsas. 
Fount — Bax: Font 
Four-Address
 — Dördünvanlı. 
Four-Digit
 
— Dördrazryadlı;
dördrəqəmli.
fps
 
(Frames 
per Second) — 
[Ədəd] 
saniyədə
 kadr. 
Avadanlığın
 
hər hansı 
videotəsvirin
 əks etdirildiyi 
zaman
 məhsuldarlıq əmsalı, 
məsələn 3D
٠
oyunlarda.FPU 
(Floating Point Unit) — 
Birgəprosessor. 
Üzən nöqtə 
əməliyyatına məsul
 
olan 
mikrosxem 
(və ya 
prosessorun 
bir hissəsi).
Fractal
 
— Fraktal 
geometrik 
forma.
 Ayrı-ayrı
 hissələrə 
bölünə bilən tamın 
kiçildilmiş surəti. Termin 
(lat. 
Fractus - kəsr 
deməkdir).
Fraction
 = Fractional 
— Kəsr.
Fragile Code
 — Qısa ömürlü 
proqram (modifıkasiyaya 
yararsız).
Fragment
 — Fraqment (məs., 
mətnin və ya proqramın)
 || 
fraqmentləşdirmə.
Frame — Hərfi mənası - 
qanad
 (tərəf, lay); proqramın 
işçi
 
sahəsində pəncərə. 
Həmçinin
 -
 
kadr. Freym.
Frame 
Rate 
— Animasiyada 
(filmdə)
 
hər kadrın nümayişi 
üçün
 ayrılmış 
zaman.
Frame Relay 
— Kadrların 
retranslyasiyası.
Frame
 Size
 (fs) — Kadrların 
ölçüsü.
-156-
-157-

Framed
 
— 
Çərçivəyə salınmış; 
düzbucaqlınm İçərisində.
Frames
 per Second (fps) — 
Bir 
saniyəlik 
videoda 
kadrlarm sayı.
Framework— 1)
 Baza, özül; 
struktur
 2)
 
infrastruktur 
(məsələn. Avtomatik 
Layihələşdirmə
 sistemində). 
Unifikasiya 
olunmuş 
istifadəçi
 interfeysi.
Free
 — 1) Feil kimi,- 
«azadetma, təmizləmə». 
Sifot kimi «azad». Məsələn: 
Please, free
 disk 
space - 
«disk
 
sahəsini azad edin». 
Ant:
 Busy
 
2) Müftə, 
məsələn,
 
proqram
 vasitəsi 
paketi.
Free
 a Space — 
Yaddaş 
məkanının
 azad olunması.
Freehand
 
Select — «Azad 
formada seçmə» 
aləti.
Free-Standing
 — Avtonom. 
Freeware
 
—
 
Müftə proqram 
təminatı 
(amma oğurluq 
deyil
 -
 Freeware proqrame 
statusunu 
ancaq proqram 
müəllifi
 özü verə bilər); bax: 
həmçinin
 Warez
Freeze
 — 
Dondurmaq. 
Frequency — Tezlik.
Fresh Data 
— Təzə 
məlumatlar.
Friction Feed 
— Friksiyalı 
verilmə
 
(printerə kağız).
Fritterware
 
— Bahalı, amma 
artıq
 
funksional imkanlı.
Frob 
— Kiçik 
proqram.
Frobnicate
 
— Məqsədsiz 
manipulyasiya
 
etmə (məs., 
klaviaturda klavişlərlə).
Frogging