Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

4.1-rasm. Firmalar faoliyatida marketing axborotini roli 
Marketingni axborot manbalari quyidagilardan iborat: yillik statistik 
ma’lumotlar; korxona (firma) hisobotlari; tadbirkorlar uyushmasi axborotlari; 
tarmoqlar axborotlari; birja axborotlari; bank axborotlari; ma’lumotlar to‘plamlari; 
Tashqi sohani kuzatish 
Raqobatbardoshlikka 
erishish 
Strategiyani 
koordinatsiyalash 
MARKETING 
AXBOROTINI ROLI 
Faoliyatni baholash 
Boshqaruv qarorlarini 
qo‘llab-quvvatlash 

---

63 
sud qarorlari; korxona ma’lumotlari; e’lonlar, prospektlar, kataloglar; tanlov 
natijalari; aksiya kurslari jadvallari; axborot-tahliliy byulletenlari; radio hamda 
televidenie yangiliklari; voqealar sharhlari; iqtisodiyot yangiliklari; maxsus kitob va 
jurnallar; lug‘atlar, ensiklopediyalar; kundalik gazetalar va hokazolar. 
Yaxshi axborot marketologga yordam beradi: raqobatda ustunlikka erishish 
imkonini beradi; xavfni va moliyaviy qaltislikni kamaytiradi; iste’molchilar 
munosabatini belgilaydi; tashqi muhitni kuzatadi; strategiyani tartibga soladi; 
faoliyatni baholaydi; reklamaga bo‘lgan ishonchni oshiradi; qaror qabul qilishga 
yordam beradi; fikrni yaxshilaydi; samaradorlikni yaxshilaydi
Axborotni to‘plash va undan foydalanish jihatlariga ko‘ra axborot tizimini 
to‘rtta quyi tizimga ajratish mumkin. Bular jumlasiga 1)tashkilot ichki hisobot tizimi, 
2) marketing tashqi xabarnoma - axborot tizimi, 3) qaror qabul qilishni quvvatlovchi 
tizim, 4) marketing tadqiqoti tizimi kiradi. Ushbu quyi tizimlarning shakllanishida 
axborotga bo‘lgan ehtiyoj, zaruriy shakldagi va talabdagi axborotni taqdim etish 
tartibi va muddati muhim ahamiyat kasb etadi. Ular haqida quyida alohida to‘xtalib 
o‘tamiz. 
1. Tashkilot ichki hisoboti tizimi
muayyan firma faoliyatining joriy xarajatlari, 
sotuv hajmi, ombordagi mahsulot qoldig‘i, mavjud va kelishi kutilayotgan xaridorlar, 
ta’minlovchilar ko‘lami va boshqa marketing faoliyatiga bog‘liq bo‘lgan axborotning 
o‘z vaqtida jamlanishini, qayta ishlashini va undan foydalanishni nazarda tutadi. 
Masalan, firma miqyosida ichki hisoboti tizimi quyidagi talablar asosida shakllanadi. 
Joriy yakunlanayotgan kun so‘ngida firma do‘konidagi savdo zalida har bir tovar 
guruhi miqyosida qanday zahiralar qoldi, bir kunda sotuv hajmi va qaysi turdagi 
(assortiment) tovarlar uchun ta’minlovchilarga buyurtma berish kerak va shunga 
o‘xshash operativ axborot olish zaruriyati paydo bo‘ladi. Bu erda muhim o‘rinni 
ushbu axborot qay tarzda, qancha vaqt mobaynida yig‘ilishi, umumlashtirilishi 
egallaydi. Axborot olish tezligi, sifati esa qaror qabul qilishda samarali ahamiyat kasb 
etadi. Demak, axborotga bo‘lgan ehtiyojni o‘z o‘rnida va aniq belgilash hamda firma 
faoliyatida undan foydalanish jihatlarini avvalroq belgilab olish lozim.

---

64