Fanidan “Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi va vazifasi

O‘quvchilar o‘rtasida quyidagilar haqida munozaralar o‘tkazildi:
Lablar va og‘iz bo‘shlig‘i vazifasi. Yuqori va pastki lablar muskullardan iborat bo’lib ular og’izning kirish qismini hosil qiladi. Tishlar ularning tuzulishi sut tishlar va doimiy tishlar. Sut tish 20 ta, doimiy tish 32 ta bo’ladi. Sut tish bolaning olti oyligidan ikki yoshgacha chiqadi.

Tish 3 qismdan iborat:

1.Tish toji.

2.Boyini.

3.Ildizlardan iborat.

Til og’iz bo’shlig’ida joylashgan. Muskullardan tashkil topgan organ bo’lib u ovqatni tomoq tomonga o’tkazish uni tamini aniqlash vazifasini bajaradi.

Til uch qismdan iborat:

1.Uchu.

2.Tanasi.

3.Ildizdan iborat.

alqum va burun bo’shlig’i silliq va muskul qavatdan iborat. Medaosti bezi tarkibida oqsilni parchalaydigan tiripsil, yog’larni parchalaydigan lipaza va uglevodlarni parchalaydigan amilaza fermenti bo’ladi. O’n ikki barmoqli ichakka jigardan quyiladigan o’t suyuqligi ovqat tarkibidagi yog’larni emulsiya holatiga keltiradi va lipaza fermintini faolligini oshiradi. Meda qorin bo’shlig’ining yuqori qismida diafigramma ostida joylashgan katta odamlarda medaning hajmi o’rtacha ikki yarim gramm atrofida bo’ladi. Meda osti bezi aralash bez hisoblanadi uning Langergans orolchalari deb ataluvchi qismining hujayralari insulin garmoni ishlab chiqaradi. Bu garmon bevosita qoga quyilib organizmda qand almashinuvini boshqarishda ishtirok etadi.

Jigar – odam organizmidagi eng katta bez bo’lib uning massasi 1500 gr ga teng. U qorin bo’shlig’ining o’ng tomonida yuqori qismida joylashgan. Jigar hujayralari o’t suyuqligi ishlab chiqari. Bu suyuqlik o’t pufagida to’planib maxsus kanalcha orqali o’n ikki barmoqli ichakka quyilib ovqat tarkibidagi yog’larni hazm qilishda ishtirok etadi. Jigar bir kecha kunduzda 700 – 1200 mml litr o’t suyuqligi chiqariladi. Tashqi muhitning issiq harorati ovqat hamz qilish organlari faoliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Yoz faslida so’lak bezlari me’da ichak silliq pardasi ostida joylashgan mayda bezlar medaosti bezining ish faoliyati susayadi. Bu bezlardan so’lak va shira ajralishi kamayadi. Shuning uchun issiq kunlarda odamning ishtaxasi bo’g’iladi. Hazm bo’lish qiyinlashadi. Qorin dam bo’ladi. Spirtli ichimliklar me’dadan qon tomirlariga so’riladi va jigarga boradi. Chekish eng zaxarli odatlardan biri hisoblanadi. Nos og’iz bo‘shlig’ida erib so’lak bilan qo’shilib qizilo’ngach orqali oshqozonga tushadi. Shunig uchun nos chekuvchalarga og’giz bo‘shlig’i qizilo’ngach va me’da raki ko’p uchraydi.