Fayllarni boshqaruvchi tizim maʼlumotlarni


tipidagi xotirada maʼlumotarni saqlash mumkin boʻlib, oʻzgartirish mumkin



Yüklə 393,31 Kb.
səhifə16/35
tarix12.09.2023
ölçüsü393,31 Kb.
#142947
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   35
Operatsion tizimlar XXX-fayllar.org

14 tipidagi xotirada maʼlumotarni saqlash mumkin boʻlib, oʻzgartirish mumkin

emas.
ROM


    1. EHMlarning ikkinchi avlodi nima asosida ishlaydi

tranzistor


    1. … yagona markazlashgan sxemadan foydalanib, tizim strukturasini, jarayonlarni rejalashtiruvchilar va resurs taqsimlovchilari maʼlum majmuasi kоʻrinishida tasvirlashga imkon beradi.

Vittuallashtirish prinsipi


    1. Fоydalanuvchi real apparatura bilan ish koʻrishda mashina tilidan fоydalanmasdan, qulay interfeysda ishlashi uchun

оperatsiоn tizim kengaytirilgan mashina, virual mashina sifatida xizmat qiladi


    1. Zamonaviy fayllarni boshqaruv tizimi bu- :

NTFS

    1. FAT fayl tizimi oʼz ichiga quyidagi maʼlumotlarni oladi:

hamma javoblar toʼgʼri

    1. Kompyuter qurilmalariga xizmat koʼrsatuvchi darsturlar qanday nomlanadi?

Drayver

O’rnatilgan

A

ko’proq cheklanga

B

ko’proq

C

nisbatan

D

juda tezroq

tizimlar apparat tashkil


etuvchilari personal yoki
superkompyute rlarga nisbatan
...

.

n

.

cheklanmagan

.

quvvatilroq

.



O’rnatilgan




A

nisbatan

B

ko’proq

C

ko’proq

D

juda tezroq


tizimlar dasturiy tashkil etuvchilari personal yoki


superkompyute rlarga nisbatan
...

.

quvvatilroq

.

cheklangan

.

cheklanmagan

.



O’rnatilgan




A

ixtiyoriy


B

tayinlanmagan


C

tayinlangan


D

umumiy

tizimlar ... bajarish uchun loyihalashtirila di.


.

vazifalarni

.

funktsiyalarni

.

funktsiyalarni

.

vazifalarni

O’rnatilgan




A

smartfon

B

noutbuk

C

netbuk

D

personal

tizim namunasini ko’rsating


.



.



.



.

kompyuter

O’rnatilgan




A

yaxshi sifat va


B

o’rtacha sifat va


C

yomon sifat va


D

qisman

tizimlar bu kompyuter tizimlari bo’lib, boshqa kompyuter turlariga nisbatan ...


.

ishonchlikni talab etadi

.

ishonchlikni talab etadi

.

ishonchlikni talab etadi

.

ishonchlilikni talab etadi

O’rnatilgan




A

bunda tizimlarni


B

bunda

C

bunda tizimlarni


D

bunda tizimlarni


tizimlarni


loyihalashninig

.

ishlab chiqish
bosqichida bir

.

tizimlarni ishlab
chiqish

.

ishlab chiqish
bosqichida bir

.

ishlab chiqish
bosqichida bir


1
2
3

4
5


6

sharsharali modeli, ...




oqim natijalari keyingisi uchun kiruvchi hisoblanadi




bosqichida bir oqim natijalari keyingisi uchun kiruvchi bo’lib hisoblanmaydi




oqim natijalari oldingisi uchun kiruvchi bo’lib hisoblanmaydi




oqim natijalari hech nimaga ta’sir qilmaydi


O’rnatilgan




A

sharshara, spiral


B

spiaral, prujina


C

sharshara,


D

spiral, struktura


tizimlarni loyihalash modellari


.



.



.

chuqqi

.



O’rnatilgan




A

arxitekturasini


B

arxitekturasini


C

arxitekturasini


D

arxitekturasini


tizimlarni loyihalashtirish va ishlab


chiqish jarayonlarini to’g’ri bosqichlarini ko’rsating.

.

yaratish,
arxitekturasini bajarish, tizimni testlash, tizimni qullab quvvatlash.

.

yaratish,
arxitekturasini bajarish, tizimni qullab quvvatlash.

.

yaratish,
arxitekturasini bajarish, tizimni testlash.

.

yaratish,
arxitekturasini bajarish, tizimni testlash, testlash tizimni qullab quvvatlash.

O’rnatilgan tizimlarni loyihalashtirish nechta bosqichdan iborat.




A
.


4

B
.

3

C
.

5

D
.

6

Etap "sozdanie arxitekturы" vstroennыx

sistem sostoit iz skolki


stupeney. O’rnatilgan tizimlarni
"arxitekturasini yaratish" bosqichlari nechta pog’onadan iborat

A
.


6

B
.

5

C
.

4

D
.

3

7
8
9

1
0





O’rnatilgan


A

kuchli texnik

B

kuchli texnik

C

kuchli texnik

D

kuchli texnik

1

tizimlarni
"arxitekturasini yaratish" bosqichi to’g’ri ko’rsatilgan pog’onasini ko’rsating.

.

asos(1),
arxitekturali biznes tsiklni tushunish(2),
arxitekturali namuna va modellarni aniqlash(3),

.

asos(1), biznes tsikl bozorini tushunish(2), arxitekturali namuna va modellarni
aniqlash(3), arxitekturali

.

asos(1),
arxitekturali biznes tsiklni tushunish(2), sotuvchi va yetqazib beruvchilarni aniqlash(3),

.

asos(1),
arxitekturali biznes tsiklni tushunish(2), arxitekturali namuna va modellarni
aniqlash(3),

1





arxitekturali tuzulishni


aniqlash(4), arxtekturni
xujjatlashtirish (5), arxitekturni tahlil qilish va qayta ko’rib chiqish(6).


tuzulishni


aniqlash(4), arxtekturni
xujjatlashtirish (5), arxitekturni tahlil qilish va qayta ko’rib
chiqish(6).


arxitekturali tuzulishni


aniqlash(4), arxtekturni
xujjatlashtirish(5
), arxitekturni tahlil qilish va qayta ko’rib
chiqish(6).


arxitekturali tuzulishni


aniqlash(4), arxtekturni
xujjatlashtirish(5
), arxitekturani tahlil qilish va sotish(6).


O’rnatilgan tizimlar

"arxitekturasni yaratish" bosqichi to’g’ri pog’onalarini ko’rsating.
arxitekturali biznes tsiklni tushunish(1), kuchli texnik

A
.


2,1,5,4,3,6




B
.


1,2,3,4,5,6




C
.


1,2,5,4,3,6




D
.


2,1,5,4,6,3




asos(2),


    1. arxtekturni


    2. xujjatlashtirish(


3), arxitekturali tuzulishni


aniqlash(4), arxitekturali namuna va modellarni aniqlash(5), arxitekturni
tahlil qilish va qayta ko’rib
chiqish(6)

O’rnatilgan


A

axborotni mayda

B

axborotni

C

dasturiy vositani

D

dasturiy

tizimlar


arxitekturasi - bu …

.

qismlarga bo’lingan holda bajarilishini ko’rsatmaydigan, o’rnatilgan qurilmalar
abstraktsiyasidir.

.

mayda qismlarga bo’lingan holda bajarilishini ko’rsatadigan, o’rnatilgan qurilmalar
abstraktsiyasidir
.

.

mayda qismlarga bo’lingan holda bajarilishini ko’rsatadigan, o’rnatilgan qurilmalar
abstraktsisidir.

.

komplekslar yig’indisidir

O’rnatilgan tizimlar modeli nechta qatlamlardan tashkil topgan?




A
.


3

B
.

4

C
.

5

D
.

6

O’rnatilgan


A

Application


B

Application


C

o’rnatilgan


D

Applied

tizimlar mo’mkin bo’lgan modellari to’g’ri


ketma-ketligida sanang.

.

Software Layer, System Software Layer, Hardware Layer

.

Software Layer, Hardware Layer

.

tizimlar modeli mavjud emas.

.

software Layer, Implementing Software Layer, Finding hardware Layer

Real vaqt




A

hodisalarga


B

o’rnatilgan


C

bu o’rnatilgan


D

bu tizimli


o’rnatilgan tizimi - …


.

reaktsiyasi vaqt bilan kafolatlangan hisoblash tizimi.

.

tizimlar ichidagi hisoblash tizimi

.

operatsion tizim

.

dasturiy ta’minot

Real vaqt tizimlari nechta guruhlari mavjud?




A
.


2

B
.

3

C
.

4

D
.

5

To’g’ri

A

yumshoq(qat’iy


B

qattiq real vaqt


C

yumshoq real


D

mustaqil real


ko’rsatilgan real vaqt


tizimlarini ko’rsating.

.

bo’lmagan) real vaqt tizimlari,
qattiq(qat’iy) real vaqt tizimlari

.

tizimlari, qat’iy real vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari, mustaqil real vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari, mustaqil
bo’lmagan real vaqt tizimlar


1
3
1

4
1


5
1
6
1
7
1

8

"Real vaqt

A

yumshoq(qat’iy

B

qattiq real vaqt

C

mustahkam real

D

mustaqil real

tizimi ishi maqsadi munosabatiga ko’ra real vaqt talablariga rioya etish katastrofik xisoblanmaydi" so’z qaysi real vaqt tizimlari haqida borayapti?


.

bo’lmagan) real vaqt tizimlari

.

tizimlari

.

vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari

"Real vaqt




A

qattiq(qat’iy) real


B

yumshoq real


C

mustaqil real


D

mustahkam real


talablariga rioya etmaslik tizim maqsadli funktsiyasini bajarilmasligig a olib keladi"


so’z qaysi real vaqt tizimlari haqida borayapti?

.

vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari

.

vaqt tizimlari

Axborot-boshq




A

odatda boshqaruv


B

tizimga ruxsatni


C

ba’zi bir real


D

ba’zi bir real


aruv tizimi nima?


.

ob’ekti deb nomlanuvchi ba’zi bir real ob’ektlarni boshqaruv yoki nazorat raqamli tizimidir

.

boshqaruvchi raqamli tizimdir

.

ob’ektlar holatini boshqarish va nazorat qilish jarayoni

.

ob’ektlarni xotira holatini boshqaruv va nazorat raqamli tizimidir.

Axborot-boshq aruv tizimiga kiruvchi

axborot nima orqali yetkaziladi?

A
.


datchik

B
.

protsessor




C
.


xotira

D
.

operativ xotira




1
9


2
0
2

1
2


2



O’rnatilgan


A

yo’q

B

ha

C

ba’zan

D

qachondir

2

tizim va real

.



.



.



.



3

vaqt tizimi



















sinonimmi?




















Nima real vaqt




A

boshqaruvchi


B

protsessor


C

opertiv xotira


D

protsessor va


2

tizimlari uchun

.

tashkil qiluvchilar

.



.



.

operativ xotira

4

talab



















qilinmaydi ?




















Quyidagilardan




A

aviabiletlarni


B

barcha

C

mobil xisoblash


D

smartfonlar


2

qaysi biri real

.

rezerv qilish

.

xisoblash

.

tizimlari

.



5

vaqt tizmida



tizmlari




tizmlari












ishlaydi?




















Axborot-boshq




A

2

B

3

C

4

D

5

2
6


aruv tizmlarini qurishning


nechta varianti

.



.



.



.





bor?



















Yo’naltirilgan




A

obektni boshqairsh


B

bo’laklarga


C

obektni

D

bo’laklarga




axborot-boshqa


.

bevosita yaqin

.

bo’lingan va

.

boshqairsh

.

bo’lingan va



ruv tizimlari -




qurilgan, aloqasi




bir-biri bilan




uchun



bir-biri bilan




bu…



to’g’ri



aloqa kanallari




to’g’ridan-to’g’r




aloqa kanallari


2





konstruksiyalangan




oraqli



i qurilgan,




oraqli

7





, jamlangan




bog’langan bir




aloqasi



bog’lanmagan








qurilmalar




nechta



konstruksiyalan




bir nechta












qurilmalar.




ganmagan,




qurilmalar.
















jamlangan




















qurilmalar








Axborot-boshq




A

bir nechta


B

bir nechta


C

obektni

D

obektni



aruv tizimi


.

qurilmalarga

.

qurilmalarga

.

boshqairsh

.

boshqairsh



bo’linishi - …




bo’linishi,




bo’linishi,




bevosita yaqin




uchun

2





bir-birdan uzoqda




bir-birdan




qurilgan, aloqasi




to’g’ridan-to’g’r


8





joylashib, aloqa




uzoqda



to’g’ri



i qurilgan,








kanallari orqali




joylashib, aloqa




konstruksiyalan




aloqasi







bog’lanishi




kanallari orqali




gan, jamlangan




konstruksiyalan












bog’lanmasligi




qurilmalar




ganmagan,





jamlangan qurilmalar


Axborot-boshq




A

kiritish/chiqarish


B

kiritis/chiqarish


C

boshqaruv


D

boshqaruv


aruv tizimi aparat va daturiy yelementlari tarkibi:


.

qurilmasi, obektlarni biriktirish qurilmasi, hisoblash bloki, tarmoq bloki, kontroller, tizimli dasturiy ta’minot, instrumental dasturiy ta’minot, amaliy dasturiy ta’minot

.

qurilmasi, ta’minot bloki, isoblash bloki, tarmoq bloki, kontroller, tizimli dasturiy ta’minot, instrumental dasturiy ta’minot,
amaliy dasturiy ta’minot

.

qurilmasi, ta’minot bloki, isoblash bloki, tarmoq bloki, kontroller, tizimli dasturiy ta’minot, instrumental dasturiy ta’minot, amaliy dasturiy ta’minot

.

qurilmasi, ta’minot bloki, isoblash bloki, tarmoq bloki, kontroller, instrumental dasturiy ta’minot, amaliy dasturiy ta’minot

O’rnatilgan




A

aniqlangan


B

ixtisoslashtirilm


C

aniqlangan


D

aniqlanmagan


hisoblash tizimi (embedded


system) – …

.

funksiyalar jamlanmasini bajaruvchi ixtisoslashtirilgan axborot-boshqaruv tizimi

.

agan
axborot-boshqar uv tizimi

.

funksiyalar jamlanmasini bajaruvchi ixtisoslashtirilm agan
axborot-boshqar uv tizimi

.

funksiyalar jamlanmasini bajaruvchi ixtisoslashtirilm agan
axborot-boshqar uv tizimi

Har qanday




A

shaxsiy kompyuter


B

shaxsiy

C

shaxsiy

D

shaxsiy ,


hisoblash tizimini o’zida o’rnatilga tizim deb hisoblash mumkin, qaysindaki…


.

yemas, portativ yoki undan kattaroq universal kompyuterda

.

kompyuter, portativ yoki undan kattaroq universal kompyuterda

.

kompyuter, portativ kompyuter yemas balki undan kattaroq universal kompyuterda

.

portativ kompyuterda lekin undan kattaroq universal kompyuterda yemas

O’zida

A

bu maydon




B

bu maydon


C

tarqatilmagan


D

bu bo’linmagan


o’rnatilga tizimlarning bo’linishi - …


.

jihatidan tarqatilgan o’rnatilgan tizim

.

jihatidan tarqatilmagan o’rnatilgan
tizim

.

o’rnatilgan tizim

.

o’rnatilgan tizim

2
9


3
0
3
1
3
2

Bo’lingan


A

komponentalar

B

obektlar orasida

C

tarmoq

D

tarmoq

o’rnatilgan tizimlar qanday harakterga yega?


.

orasida aloqaning kuchsiligi

.

aloqaning mavjudligi

.

komponentalari orasidagi
aloqning kuchsizligi

.

komponentalari orasidagi
aloqning mavjudligi

O’rnatilgan




A

katta bo’lmagan


B

katta bo’lmagan


C

katta aparat


D

katta aparat


hisoblash tizimlarinig o’ziga xos xususiyatini belgilang.


.

aparat resurslari; real vaqt shkalasi; yuqori ishonchlilik va xavfsizlik talablariga rioya qilish;

.

aparat resurslari; real vaqt shkalasi; yerganomika talablariga rioya qilish;

.

resurslari; real vaqt shkalasi; yuqori ishonchlilik va xavfsizlik talablariga rioya qilish;

.

resurslari; real bo’lmagan vaqt shkalasi; yuqori ishonchlilik va xavfsizlik talablariga rioya qilish;

O’rnatilgan




A

kontrollerlar


B

operativ xotira


C

kesh xotira


D

boshqaruv


tizimlar barpo qilingan asosiy komponentani ko’rsating


.



.



.



.

qurilmasi

Kontroller




A

fuksional bloklar


B

funksional


C

oz’ini va komp.


D

funksional


quyidagilarni boshqarishi mumkin-…


.

va kompyuter tashqi qurilmalarini

.

bloklar va o’zini

.

tashqi qurilmalarini

.

bloklar, tashqi qurilmalar va inson omilini

Bo’lingan




A

kontrollerlar


B

kontrollerlar


C

hech qanday


D

qandaydir vazifa


axborot-boshqa ruv tizimlarida kontrollerlar…


.

tizimida birlashtiriladi

.

tzimida birlashtirilmayd i

.

vazifa bajarmaydi

.

bajaradi

Sanoat va




A

Ishonchli va


B

resurslar bilan


C

texik savollar


D

hech qanday


bortovoy kontrollerlarga qo’yiladigan talablar?


.

xavfsiz

.



.

bilan tashkillashtirilga n

.

talab qo’yilmaydi

Bajarilish




A

integrallashgan


B

sanoat,

C

sanoat,

D

sanoat,

joyiga qarab


.

sanoat,
instrumental, bort

.

instrumental,
bort

.

instrumental,
bort

.

instrumental,
bort

3
3


3
4
3
5
3
6
3
7
3

8
3


9

kontroller turlari?




kontrollerlar, mikrokontrollerlar




kontrollerlar, aerokosmik


mikrokontroller lar


kontrollerlar, avtomobil


mikrokontrollerl ar


kontrollerlar, uchish aparatlari kontrollerlari, mikrokontrollerl ar


Kontroller




A

mantiqiy dasturlas


B

mantiqiy

C

mantiqiy

D

mantiqiy

dasturlanishi darajasi bo’yicha quyidagilarga bo’linadi


.

htiriladigan, daturlashtiriladigan
,
maxsuslashtirilgan

.

dasturlashtirilad igan, daturlashtirilma ydigan, maxsuslashtirilg an

.

dasturlashtiriladi gan, daturlashtirilma ydigan, maxsuslashtiril maydigan

.

dasturlashtiriladi gan, dasturlashtiriladi gan, umumiy

Kontrollerlarni




A

yo’q, apparat


B

ha, apparat


C

yo’q, dasturiy


D

ha, dasturiy


bevosita dasturlash mumkinmi?


.

resurslar kamligi uchun

.

resurslar ko’pligi uchun

.

vositaar kamligi uchun

.

vositalar ko’pligi uchun

CHipdagi tizim




A

umuman olganda


B

umuman

C

umuman

D

umuman

(System on a Chip, SoS) -


.

bir chipdagi integrallashgan protsessorli tizim

.

olganda bir chipdagi
integrallashgan kontrollerli tizim

.

olganda bir chipdagi
integrallashgan boshqaruv qurilmali tizim

.

olganda bir chipdagi
integrallashgan xotira modulli tizim

DVB (Digital




A

Java ga asoslangan


B

Java ga

C

Java ga

D

Java ga

Video
Broadcasting) nima?


.

raqamli TV ni loyihalashda qo’llaniladigan standart

.

asoslangan ma’lumotlarni raqamli TV ga uzatishda qo’llaniladigan standart

.

asoslangan o’rnatilgan tizimni loyihalashda ishlatiladigan standart

.

asoslangan raqamli TV ni baxolashda qo’llaniladigan standart

OCAP

A

dasturlarni




B

ma’lumotlarni


C

ma’lumotlar


D

ma’lumotlarni


(OpenCable Application Forum) nima?


.

o’tkazish interfeysini qo’llab quvvatlovchi tizimli dasturiy daraja

.

o’tkazish interfeysini qo’llab quvvatlovchi tizimli dasturiy
daraja

.

ochiqliligini ta’minlovchi tizimli dasturiy daraja

.

o’tkazishni ta’minlovchi notizimli dasturiy daraja

4
0


4
1
4

2
4


3
4

4

Registr bu - A
.
4
5
Ikkilik sanoq sistemasidagi ma’lumotlar
(mashina so’zi)ni vaqtincha
saqlovchi yelektron sxema
B mashina
. operatsiyasida qatnashuvchi
son yoki simvol
C bir necha sodda
. amallarni buyruqlar bo’yicha bajaruvchi qurilma
D bank yelektron
. yacheykasi



Mantiqiy


4 ko’paytirish

6 amalini … bajaradi


A VA mantiqiy

. yelementi


B YoKI mantiqiy

. yelementi


C INKOR

. mantiqiy yelementi


D YoKI YeMAS

. mantiqiy yelementi





Energiya uzatuvchi,



4 kanalni ochish yoki yopishga
7 mo’ljallangan
qurilma … nomlanadi
A Deshifrator B

. .
Kommutator C

.
Kalit yelementi D

.
Konsentrator




Ikkilik sanoq sistemasidagi


4 sonlarni
8 qo’shish uchun mo’ljallangan qurilma …
A Summator B
. .
Kommutator C
.
Multipleksor D
.
Deshifrator



Qaysi qurilma rejimni o’rnatadi va protsessor boshqarish va



4 rejimini
9 tekshirish
uchun foydalanilgan registrlarni tekshiradi?
A Kiritish/chiqarish

. kontrolleri


B Xotirani

. boshqarish qurilmasi


C Tezkor xotira D

. .
Qurilmalar drayveri



5

Bus protocol
nechta

A
.


10

B
.

8

C
.

6

D
.

4

0

funksiyani o’z ichiga oladi?




















Qurilma

A

Hardware Enable




B

Hardware

C

Hardware

D

Hardware

5

drayverining qanday funksiyasi
boshqa aparat

.



.

Startup

.

Release

.

Acquire

1

ta’minotini dasturiy ta’minot orqali boshqarishga imkon beradi?



















Uzilishlarni




A

Interrupt-Handler


B

Interrupt-Handli


C

Interrupt-Handli


D

Interrupt-Handli


5

qayta ishlash
jarayonining

.

Servicing

.

ng Startup

.

ng Shutdown

.

ng Enable

2

qaysi biri qayta ishlashni kodlashtiradi?



















Qanday

A

bandlik holatida




B

tugallanmagan


C

aktiv bolmagan


D

aktiv holatda




rejimda bir


.



.

holatda

.

holatda

.






qancha ma’lumot tiplari aktiv holatda bo’ladi va ishlatiladi?




Aparat vositalar necha xil rejimda


A
.


3

B
.

2

C
.

1

D
.

4

5
3
5


bo’lishi mumkin?




Qurilma

A

Hardware Acquire




B

Hardware

C

Hardware

D

Hardware

5

drayverining

.



.

Enable

.

Release

.

Startup

5

quyida
keltirilgan

















4

qaysi funksiyasi dasturiy ta’minotga istisno tarzida boshqa aparat ta’minotini boshqarishga imkon beradi?



Aparat

A

qurilma drayveri




B

kiritish/chiqaris


C

protsessor


D

modem

ta’minoti va operatsion tizim o’rtasida o’rta pog’onada va dastur po’g’onasida aloqa qiluvchi


qurilma qanday nomlanadi?

.



.

h qurilmasi

.



.



Qaysi biri o’rnatilgan tizimning asosiy

komponentasi hisoblanadi?

A
.


Kontrollerlar




B
.


SHinalar


C
.


Mikroprotsessor




D
.


mikrokontroller




Kontrollerning




A

real obektlarni


B

uzluksiz

C

aloqa kanallarini


D

simsiz

asosiy maqsadi nima?


.

boshqarish

.

ta’monitni ta’minlab berish

.

boshqarish

.

aloqa liniyalarini boshqarish

Kontroller




A

ishlab chiqarish


B

tarmoq

C

ma’lumotlat


D

intellektual


turlari

.

kontrollerlari, qurilmalar kontrolleri, bortovoy kontroller, integratsiyalangan bajarilishni boshqarish


konrollerlari,

.

kontrolleri, ishlab chiqarish kontrolleri

.

bazasini boshqarish kontrolleri

.

tizimlarni boshqarish kontrolleri


5
6
5
7
5
8
5
9





dasturlash mantiqiy kontrollerlari, maxsus kontrollerlar














Kontrollerlar




A

Nisbatan kichik


B

boshqarish


C

moslashuvchan,


D

barcha javoblar


qanday xususiyatlarga yega?


.

aparat resursi, to’g’ridan-to’g’ri dasturlash imkoniyati yo’qligi, (ko’p hollarda) foydalanuvchi uchun interfeys yo’qligi, o’ziga xos foydalanilishi

.

uchun qulay va funksional interfeysi, real obektlarni boshqarish uchun katta funksional imkoniyati

.

ishonchli, imkoniyat, yaxlitlik

.

to’g’ri

Mikrokontrolle




A

mikroprotsessor


B

analog-raqamli


C

demodulyator


D

Raqamli-analog


r bu-

.

yelementlar bazasida ishlovchi kontroller


.

o’zgartiruvchi qurilma

.



.

o’zgartiruvchi qurilma

Kristaldagi




A

protsessor bilan


B

operativ xotira


C

xotira hajmi


D

qattiq disk bilan


tizim nima?


.

integrallashgan yagona kristaldagi tizim

.

bilan integrallashgan yaqona kristaldagi tizim

.

bilan integrallashgan yagona kristaldagi tizim

.

integrallshgan yagona kristaldagi tizim

Quyidagi qaysi




A

protsessor, xotira,


B

protsessor,


C

protsessor, OZU


D

protsessor,


3 ta tizimli blok kristaldagi tizimni tashkil qiladi?


.

mantiq

.

mantiq, OZU

.

, shina

.

shina,
analog-raqamli o’zgartirgich

Markaziy


A

tizimni

B

ma’lumotlarni


C

Tizim

D

kengeshittirish


protsessor nima?


.

boshqarishning yeng asosiy yelementlaridan
biri.

.

boshqarishning yeng asosiy yelementlaridan
biri.

.

bo’laklarining yeng asosiy yelementlaridan
biri

.

tamoqlarining yeng asosiy yelementlaridan
biri

6
0


6
1
6
2
6
3
6
4

markaziy


A

boshqaruvga

B

tizimning

C

hisoblashlarni

D

uzluksiz

protsessor nimaga yo’naltirilgan


.



.

ma’lim yelementlariga ruxsatni ta’minlashga

.

samaradorligini ta’minlashga

.

ta’minotni ta’minlashga

Protsessor




A

triggerlar bazasida


B

j-k triggerlari


C

R-S triggerlari


D

T triggeri


yadrosi qanday sxema asosida qurilishi kerak?


.

qilingna saqlovchi yacheykalarga
asoslangan statik sxema asosida

.

bazasida qilingan saqlovchi
yacheykalarga asoslangan
statik sxema asosida

.

bazasida qilingan saqlovchi
yacheykalarga
asoslangan statik sxema asosida

.

bazasida qilingan saqlovchi
yacheykalarga
asoslangan statik sxema asosida

Ta’minotni




A

harqanday yelektr


B

zaxirani

C

uzluksizlikni


D

barcha javoblar


boshqarish tizimi nima?


.

sxema asosi

.

ta’minlash

.

ta’minlash

.

to’g’ri

Ta’minot


A

o’tish jarayonlari


B

statistik


C

dinamik

D

ma’lumot

yoqilgandan so’ng platada qanday


jarayonlar ro’y beradi?

.



.

jarayonlar

.

jarayonlar

.

uzatish jarayonlari

Ta’minotni




A

ta’minot

B

butun tizimdagi


C

chastota

D

demodulyator


boshqarish tizimi t ishlash jarayonida nimani tekshiradi?


.

zanjiridagi kuchlanish darajasini

.

kuchanish darajasini

.

bo’laklaridagi kuchlanish darajasini

.

kuchlanish darajasini

Nima sababdan




A

platadagi


B

samaradorlikni


C

bajarilayotgan


D

barcha javoblar


katta hajmdagi operativ xotira va flesh xotira kontrollerga


bog’lanadi?

.

mikrosxemalar
sonini kamaytirish uchun

.

oshirish va mikrokontroller ishlashini
stabillashtirish uchun

.

topshiriqlar
sonini oshirish uchun

.

to’g’ri

6
5


6
6
6
7
6
8
6
9
7
0

CHastotani


A

avtomatik

B

boshqaruvni

C

ta’minotni

D

xavfsizlikni

fazaviy
avtosozlash nima?


.

boshqarish tizimi

.

nazorat qilish tizimi

.

nazorat qilish tizmi

.

nazorat qilish tizimi

Energiya


A

Ayni vaqtda


B

ta’minotni


C

energiya sarfini


D

elektr

iste’molini kamaytirish zaruriy vositalari nima?


.

ishlamayotga bloklarni o’chirish

.

muntazamlashti rish

.

boshqarish tizimlarini
soddalshtirish

.

ta’minotidagi sarfni kamaytirish

O’rnatilgan




A

dasturlarni va


B

har qnday


C

ma’lumotlarni


D

klient-server tizi


Flash-xotira vazifasi nima?


.

nisbatan katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlash

.

kerakli ma’lumotni saqlash

.

saqlash va tizimni boshqarish

.

mini tashkil qiluish

O’rnatilgan




A

nisabatn katta


B

katta hajmdagi


C

katta va kichik


D

barcha javoblar


energiyaga bog’liq bo’lmagan konfiguratsion xotira nimaga mo’ljallangan?


.

bo’lmagan axborotlarni saqlash

.

axborotlarni saqlash

.

hajmdagi
axborotlarni saqlash

.

to’g’ri

Vaqt

A

tizim

B

Ruxsatsiz




C

fizik

D

DOS-hujumlard


nazoratchisi nima?


.

muvaffaqqiyatsizli klariga qarshi himoya tizimi

.

kirishlardan himoya tizimi

.

tahdidlardan himoya tizmi

.

an himoya tizimi

CAN (Control




A

sanoat tarmoqlari


B

lokal hisoblash


C

kengeishittirish


D

global ma’lumot


area network)


.

texnologiyasi

.

tarmoqlari texnologiyasi

.

termolari texnologiyasi

.

uzatish texnologiyasi

LCD

A

segment displeylari




B

tizimni

C

sanoat

D

MBBT bilan


Controller maqsadi nima?


.

bilan ishlashni soddalashtirish
uchun mo’ljallangan

.

boshqarish bilan ishlash
uchun mo’ljallangan

.

tarmoqlari bilan ishlashni
soddalashtirish

.

ishlash uchun mo’ljallangan

7
1


7
2
7
3
7
4
7
5
7
6
7
7













uchun mo’ljallangan






Hisoblash




A

hisoblash tizimlari


B

arifmetik logik


C

dinamik tizimlar


D

barcha javoblar


modeli bu-


.

yelementlari o’rtasidagi qoidalar to’plami

.

tizim yelementlari o’rtasidagi qoidalar to’plami

.

yordamida hiosblash yelementlari o’rtasidagi qoidalar to’plami

.

to’g’ri

dastlabki dasturni natija beruvchi dasturga shu hisoblash modeli doirasida tarjima qiluvchi Translyator bu-…




A
.


kompilyator




B
.


interpretator




C
.


tester

D
.

debugger


C tilidan




A

Meros olishdagi


B

Mavjud

C

Ko’rsatkichlar


D

Initsializatsiya


foydalanish davomida yuzaga keladigan


asosiy muammolardan biri (ortiqchasini tanlang)

.

noaniq xulq-atvor

.

bo’lmagan massiv
elementiga murojaat

.

bilan bog’liq bo’lgan xatoliklar

.

qilinmagan avtomatik
o’zgaruvchilar

Kontantali massiv operativ xotiraga ko’chirilmasili gi uchun qaysi kalit so’zdan foydalanish kerak (C tilida)


A
.


const

B
.

var

C
.

temp

D
.

nonv

7
8
7
9
8
0
8

1

8

22 soni 2lik


sanoq tizimida

A
.


10110

B
.

10111

C
.

11110

D
.

110

2

qanday ifodalanadi?




















Qaysi

A

GPU yadrosini




B

overlay lar


C

absolyut

D

semafora

8

kengaytmalar C tilining
mikrokontrolle

.

ishga tushiruvchi spetsifikatorlari

.



.

adreslash

.



3

rlar uchun nostandart kengaytmaslari ga kirmaydi

















8

«void *» tipidagi ifodalardan foydalanish

A
.


goto;

B
.

move;

C
.

call;

D
.

override;




4

uchun qaysi operatr ishlatilishi kerak

















8

Qaysi kalit so’z ifoda tipini

A
.


typedef

B
.

typeof

C
.

define

D
.

struct

5

nomlash uchun ishlatiladi?


















8

C51
kompilyatori qaysi ma’lumot


A
.


string

B
.

sbit

C
.

enum

D
.

sfr16

6

tipini qo’llab quvvatlamaydi


?


















Resurslarni




A

overlay

B

patok

C

semafora

D

absolyut




taqsimlash va


.



.



.



.

adreslash

birgalikda


















ishlashini


















ta’minlashni


















8
7



boshqarish mexanizmi, bu-




Tashqi murojaatlarga ruxsat yetilmagan mashina tilidagi dastur, bu-




A
.


obekt moduli




B
.


komponovshik




C
.


moc-fayl


D
.


plagin

Obekt faylda


A

sarlavha qismi


B

ma’lumot

C

bajariluvchi kod


D

e’lon qilinmagan


qaysi qism bo’lmaydi


.



.



.



.

ma’lumotlar

Qaysi maxsus




A

Portable

B

Intel HEX


C

Common

D

Executable and


format WindowsNT va yeskiroq OT kutubxonalarid a foydalaniladi


.

Executable

.



.

Objective File Format

.

Linkable Format

Taqsimlangan




A

Intel HEX


B

Portable

C

Common

D

Executable and


kutubxonalarda gi qaysi format faqat xotira obrazini


saqlashga xizmat qiladi

.



.

Executable

.

Objective File Format

.

Linkable Format

HEX fayl qatorlari qanday nomlanadi?




A
.


zapis

B
.

stek

C
.

qator

D
.

xatboshi


Qaysi bazaviy operatsiyalar C tilidagi fayllarda amal qilmaydi?


A
.


Nusxalash




B
.


O’qish

C
.

Yaratish


D
.


Yozish

8
8
8
9
9
0
9
1

9
2


9
3



Eng mos

A

interpretator


B

otladchik

C

simulyator

D

chegarali o’qish

javobni

.



.



.



.

mexanizmi

tanlang.


















9

"xatolikni

















4

tosihga yordam



















beruvchi




















instrumental




















vosita, bu-"




















Dastur

A

Profilirovanie




B

Otladka

C

Testirovanie


D

Kompilyatsiya


9

ishlashini

.



.



.



.



5

baxolash – bu






































Berilgan


A

Testlash

B

Sayqallash


C

Qo’llab

D

Yaratish

9
6


vazifalar uchu tizmni


tekshirish – bu

.



.



.

quvvatlash

.
























Vaqtinchalik




A

muvaffaqiyatsizlik(


B

rad

C

vaqtinchalik


D

tahlil

9

harakterga

.

Sboy)

.

yetish(Otkaz)

.

tahlil

.



7

yega bo’lgan



















defekt - bu..




















Xatolikni




A

verifikatsiya


B

validatsiya


C

simulyatsiya


D

emulyatsiya




topishga


.



.



.



.



9

urinish,

















8

dasturni



















testlash uchun




















bajarish - bu




















Qaysi vosita




A

simulyator


B

instrumental


C

JTAG

D

Iqlimli o’rnatish




oddiy

.



.

mashina

.



.



9

dasturlash

















9

uchun testlash



















imkonini




















beradi?


















"Muloqot


1 oynasidagi
0 testlash
0 afzalliklari:
"(ortiqchasini
belgilang)
A test natijalariga
. ta’sir qiluvchi inson omili mavjudligi
B amalga oshirish
. uchun qulaylik
  1. arzon narxlarda


. amalga oshirish


  1. moslashuvchan


. yechimlar



Mavzu: Taqsimlangan algoritimlar va tizimlar 1.Tizm bu

a.
muntazam o'zaro ta'sir qiluvchi yoki bir biriga bog`liq bo`lgan elementlar guruhidir.
b.
muntazam o’zaro bog’langan ma’lumotlar yig’indisi.
c.
o'z tabiati va maqsadlari bilan tasvirlangan funksiyadir.
d.
Tabiiy va insonparvar harakatlar yig’indisi.

  1. "Tizim" tushunchasi nechanchi asrda kashf etildi.


a.
XIX – asrda


b.
  1. – asrda

c.

  1. – asrda

d.
XX – asrda

  1. Taqsimlangan tizimlarni necha qisimga bo’lish mumkin.


a.
diskret va taqsimlangan tizim


b.
uzluksiz va diskret
c.
uzlukli va diskret

d.
uzliksiz va o’rnatilgan tizim



  1. Uzliksiz tizimlarga to’g’ri keladigan javobni aniqlang.


a.
ma’lumotlarni uzatish va vaqtga bog’liq bo’lgan dasturlar


b.
ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish
c.
vaqtga bog’liq bo’lgan dasturlar
d.
ma’lumotlatni yig’ish va uzatish

  1. Diskret tizimlar qanday elementlardan tashkil topgan.


a.
fizik yoki mantiqiy


b.
mantiqiy yoki jismoniy
c.
jismoniy yoki fizik
d.
mantiqiy yoki sun’iy intellect

  1. Marshrutizatsiyaning vazifasi bu-



  1. optimizatsion xarakterga ega bo’lgan tipik taqsimlash



  1. ma’lumotlarni kiritish-chiqarish



  1. yangi ma’lumotlarni izlab toppish



  1. manzilga eltish




  1. Intranet nima?


a.
Intranet Internetning boshqa shakli bo'lib, Intranet odatda faqat kompaniya tarmog'idagi foydalanuvchilar uchun ochiqdir.


b.
Aslida, axborot Intranet tizimi - bu Internetning usullari va vositalaridan foydalanadigan korporativ tizim.
c.
Kompaniyalar uni kompaniyaning ofisida joylashgan kompyuterlar va terminallarga jismoniy kirish imkoniga ega

  1. Xavfsiz axborotning imkoniyatlari va muammolari Intranet tizimlari kursning kursning qaysi qismida ko’rib chiqiladi?


a.
5 qism


b.
3 qism
c.
2 qism
d.
4 qism

  1. Intranet tarmog’idan foydalanishni nechta usuli bor?


a.
2 usul


b.
6 usul
c.
1 usul
d.
4 usul

  1. Intranet tarmog’idan foydalanishning usullari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni ko’rsating?


a.
Birinchidan, hipermedia HTML formatlash tilidan foydalansangiz, kelajakda tugallangan


veb-serverlardan biri tomonidan ta'minlanadigan foydalanuvchilarga qulay bo'lgan axborot strukturasini osongina ishlab chiqishingiz mumkin.
b.
Ikkinchidan, foydalanish uchun tayyor bo'lgan bir nechta mijozlar - brauzerlar yoki "brauzerlar" mavjudligi o'zlarining foydalanuvchi interfeyslarini yaratish zarurligini bartaraf etib, ularga axborot olish uchun qulay va ilg'or mexanizmlarni taqdim etadi.
c.
To’g’ri javob yo’q
d.
A va B javob to’g’ri

  1. Axborotlarni uzatish qanday amalga oshiriladi?


a.
Turli xil usullarda


b.
Oddiy usulda
c.
Murakkab usulda
d.
Sodda usulda

  1. Taqsimlangan tizimlar deb nimaga aytiladi?


a.
Ular uchun elementlarning yoki elementlar guruxlarining joylashuv predikatlari va tizimning faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi


b.
Operatsiyalarni avtomatlashtirishni, ro’yxatga olishni boshqarish va hujjatlarni qo’llab-quvvatlaydigon tizimlarga
c.
bir-biridan uzoqda joylashgan va umumiy parametrlarga ega bo’lgan ma’lumotlar bazalarining to’plamidir
d.
Ular axborot tizimiga kiritilgan barcha ma’lumotlar bazalari uchun markaziy ravishda bir vaqtning o’zida aniqlangan umumiy qoidalarga muvofiq ishlaydigon tizimlar

  1. Taqsimlangan axborot tizimi deb nimaga aytiladi?


a.
Bir-biridan uzoqda joylashgan va umumiy parametrlarga ega bo’lgan ma’lumotlar bazalarining to’plami

b.
Operatsiyalarni avtomatlashtirishni, ro’yxatga olishni boshqarish va hujjatlarni qo’llab-quvvatlaydigon tizimlarga
c.
Ular uchun elementlarning yoki elementlar guruxlarining joylashuv predikatlari va tizimning faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi
d.
Ular axborot tizimiga kiritilgan barcha ma’lumotlar bazalari uchun markaziy ravishda bir vaqtning o’zida aniqlangan umumiy qoidalarga muvofiq ishlaydigon tizimlar

  1. Ma'lumotlar markazlashtirilgan tarzda belgilanadigan muvofiq almashiladi


a.
Qoidalarga


b.
Tizimlarga
c.
Algoritmlarga
d.
Dasturga

  1. Taqsimlangan tizimlar ham boshqa tizimlar kabi o’z bo’yicha faoliyat olib boradi?


a.
Algoritmlar


b.
Tizimlar
c.
Qoidalar
d.
Dastur

  1. Taqsimlangan algoritmlarning hususiyati?


a.
Har bir ma’lumotni to’liq va istalgan(talab qilingan) tarzda yuborilishi va ijobiy javob(signal) kelishi

b.
Bir-biridan uzoqda joylashgan va umumiy parametrlarga ega bo'lgan ma'lumotlar bazalarining to'plamidir
c.
Hujjatlarni izlash va tanlash, ularni ko'rish (hujjat boshqaruv komponentlari orqali) ko'rish imkoniyatiga ega
d.
Kiritilgan o'zgartirishlar faqatgina tegishli operatsiyalar bajarilishi orqali amalga oshiriladi

  1. Kaskad modeli qaysi yillarda ishlab chiqilgan?


a.
1980-yillarda


b.
1970-yillarda
c.
1990-yillarda
d.
1960-yillarda

  1. Kaskad sxemasi qanday jarayonni nazarda tutadi?


a.
Har ikkala bosqichga barobar o’tishni


b.
oldingi bosqichda ish tugaganidan keyin keyingi bosqichga o'tishni
c.
keyingi bosqichda ish tugaganidan keyin oldingi bosqichga o'tishni
d.
ketma-ketlikda o'tishni

  1. Kaskad modeli dastlab kim tomonidan taklif etligan?


a.
A.D. Royce

b.
W.W.Royce
c.
A.G. Henre.
d.
B.G. Henry.

  1. Dastlabki kaskad modelida nechta bosqich mavjud?


a.
7 ta


b.
6 ta
c.
8 ta
d.
10 ta

  1. Kaskad modelidagi 2- bosqich qanday?


a.
Yordam


b.
Loyihalashtirish
c.
Inkarnatsiya
d.
Moliyalashtirish

  1. …- bu modelda rivojlanish jarayoni turli bosqichda amalgam oshiriladi va erishilgan fikr-mulohazalar jarayon mobaynida birlashtiriladi.


a.
Spiral


b.
Kaskadli
c.
V model
d.
shartli o’zgaruvchi

  1. Forward Engineering (kaskad modeli) konseptsiyasiga qaratilgan spiral modelida alohida modellar qat’iy ravishda keskin tarzda qanday ko’rinishda keladi?


a.
ketma-ket


b.
pog’onali
c.
shartli o’zgaruvchi
d.
V model

  1. Inkriment so’zi qanday ma’no anglatadi?


a.
Pog’onali


b.
Ketma-ket
c.
Shartli
d.
V model

  1. Spiral modelda necha xil harakat usuli mavjud?


a.

  1. xil

b.

  1. xil

c.
5 xil


d.
4 xil

  1. Klassik kaskad modelining asosiy kamchiligi nimada?


a.
fazalarning “yuqoridan pastga” qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.


b.
fazalarning “pastdan yuqoriga” qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.
c.
fazalarning “yuqoridan pastga” noqat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.
d.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.

  1. Samarali echimlarni qabul qilishni qo'llab-quvvatlash uchun menejerlarga ma'lumot berishga mo'ljallangan axborot tizimlari boshqaruv axborot tizimlari nima deb ataladi?


a.
(MIS)


b.
(RedWell)
c.
(KIS)
d.
(Comand)

  1. Qabul qilingan qarorlarning natijalari uzoq vaqtdan keyin namoyon bo’ladi, strategik darajadagi maxsus vazifa - bu ……………


a.
strategik rejalashtirish kabi boshqarish funktsiyasidir


b.
strategik rejalashtirish
c.
strategik rejalashtirish kabi boshqarish
d.
strategik rejalashtirishsiz boshqarish funktsiyasidir

  1. QNX ni tarmoqlar uchun qanday drayvеrlar mavjud?


a.
Ethernet, Fast Ethernet, Arcnet, IBM Token Ring va boshqalar.


b.
Drayverlari mavjud emas.
c.
QNX tarmoq OT hisoblanmaydi.
d.
To’g’ri javob yo’q.

  1. QNX da qanday tarmoq tashkil etish mumkin?


a.
Kеtma-kеt kanal va modеm orqali Tarmoq tashkil etish imkoni mavjud.


b.
Tarmoq tashkil etib bo’lmaydi.
c.
Faqat modеm orqali Tarmoq tashkil etish imkoni mavjud.
d.
Faqat kеtma-kеt kanal orqali Tarmoq tashkil etish imkoni mavjud.

  1. ISU nima?


a.
Ma’lumotlar bazasiboshqaruv tizimi


b.
Axborot boshqaruv tizimi
c.
Korxona boshqaruv tizimi
d.
Offis boshqaruv tizimi
  1. Qaror qabul qilish nimalarga bo’g’liq?


a.
A va B javoblar to’g’ri.


b.
Qaror qabul qiluvchining psixologik hususiyatlariga
c.
Vaziyat omillariga.
d.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.
  1. Qaror nazariyasi qaysi sohalarni o’z ichiga oladi?


a.
Matematika, Statistika, Iqtisod, Menejment va Psixologiya.


b.
Matematika, Fizika, Astranomiya.
c.
Tarix, Huquqshunoslik, Kimyo.
d.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.
  1. Qaror qabul qilish qanday guruhlarga ajraladi?


a.
Shaxsiy (sub'ektiv) va situatsion (ob'ektiv).


b.
Bir bosqichli va ikki bosqichli.
c.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.
d.
Rejalashtirilgan va rejalashtirilmagan.

  1. Baholash nima?


a.
Qilingan qarorni mezon asosida tekshirish.


b.
Mezonni baholash.
c.
Jarayonlarni baholash.
d.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.

  1. Stokastik nazoratsiz omillar bu-…


a.
tasodifiy o'zgaruvchilar va ma'lum tarqalish qonunlari bilan ishlov berish;


b.
qiymatlari to'liq ma'lum bo'lgan tasodifiy bo'lmagan qiymatlar;
c.
tanlov qilinadigan shartlarni belgilaydigan va qaror qabul qiladigan omillar.
d.
Qaror qabul qiluvchining psixologik hususiyatlariga

  1. Qaror qabul qilish nimalarga bo’g’liq?


a.
A va B javoblar to’g’ri.


b.
Qaror qabul qiluvchining psixologik hususiyatlariga
c.
Vaziyat omillariga.
d.
qat’iy ketma-ketlikdan iboratligida.

  1. Qaror nazariyasi qaysi sohalarni o’z ichiga oladi?


a.
Matematika, Statistika, Iqtisod, Menejment va Psixologiya.


b.
Matematika, Fizika, Astranomiya.
c.
Tarix, Huquqshunoslik, Kimyo.
d.
Iqtisod, Menejment va Psixologiya.

  1. Qaror qabul qilish qanday guruhlarga ajraladi?


a.
Shaxsiy (sub'ektiv) va situatsion (ob'ektiv).


b.
Bir bosqichli va ikki bosqichli.
c.
Rejalashtirilgan va rejalashtirilmagan.
d.
Bir bosqichli rejalashtirilmagan.

  1. Baholash nima?


a.
Qilingan qarorni mezon asosida tekshirish.


b.
Mezonni baholash.
c.
Jarayonlarni baholash.
d.
Qilingan qarorni mezon asosida jarayonlarni baholash..

  1. Stokastik nazoratsiz omillar bu-…


a.
tasodifiy o'zgaruvchilar va ma'lum tarqalish qonunlari bilan ishlov berish;

b.
qiymatlari to'liq ma'lum bo'lgan tasodifiy bo'lmagan qiymatlar;
c.
tanlov qilinadigan shartlarni belgilaydigan va qaror qabul qiladigan omillar.
d.
tanlov qilinadigan shartlarni belgilaydigan.

  1. Telekomminikatsiya sohasida billing tizimlari tomonidan bajariladigan funksiyalar necha xil guruhi mavjud?


a.

  1. ta

b.

  1. ta

c.

  1. ta

d.
2 ta



  1. Telekomminikatsiya sohasida billing tizimlari tomonidan bajariadigan funksiyalarning 2-guruh nomi nima?


a.
Axborotlashtirish xizmatlari


b.
Hisob kitob operatsiyalari
c.
Servis operatsiyalari
d.
Moliyaviy xizmatlar

  1. BS ning necha xil vazifasi mavjud?


a.
5 ta


b.
4 ta
c.
6 ta
d.
3 ta

  1. Avtorizatsiya nima?


a.
foydalanuvchining muayyan resursga kirish huquqini (masalan, diskda yoki ma'lum aloqa xizmatida) olish to'g'risida qaror qabul qilish jarayoni.


b.
foydalanuvchining ro'yxatga olish protsedurasi
c.
to'g'ri javob yo'q
d.
to'g'ri javob A, B, C.

  1. Telefon aloqa xizmatlari boshqa xizmat turlaridan necha xil xususiyatlari bilan farklanadi?


a.
5 ta


b.
  1. ta

c.

  1. ta

d.
2 ta

  1. ERP tizimlari (Enterprise Resource Planning System) – bu?


a.
Texnik resurslarini boshqaruv tizimlaridir


b.
Kompaniya resurslarini boshqaruv tizimlaridir
c.
Maxsulot resurslarini boshqaruv tizimlaridir
d.
Ishlab chiqarish resurslarini boshqaruv tizimlaridir

  1. «Telefon aloqasi», “Pochta aloqasi» va “Aloqa va ma'lumot uzatish tarmoqlarini boshqarish» tizimi


a.
"Aloqa" Axborot tizimlari kompleksi


b.
Axborot tizimlari
c.
EMMM axborot tizimi
d.
Pochta tizimi

  1. Davlat statistika qo`mitasi axborot tizimi loyihasida nechta tizmni ishlab chiqgan.


a.
5


b.
6
c.
7
d.
8

  1. ERP tizimi tashkilotga yoki tashkilotlar guruhiga nechta imkoniyatlar yaratgan.


a.
7


b.
5
c.
6
d.
8

  1. Intranet" tushunchasi nechanchi yillardan boshlab rivojlana boshlagan?


a.
1994 yil


b.
1992-1993 yillarda
c.
1995 yil
d.
1993 yill

  1. Intranetni yaratish uchun qanday tashkiliy va texnologiyaviy masalalarni rejalashtirib amalga oshirish kerak?


a.
tashkiliy va texnologiyaviy masalalar


b.
Tashkiliy masalalar
c.
To’g’ri javob yo’q.
d.
to'g'ri javob A, B, C.

  1. Axborot serverlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni ko’rsating?


a.
- Web-server - axborot nashr etish uchun; -FTR-server - fayl uzatib olish uchun; -


Gopher-server - serverdan fayllarni izlab olish uchun
b.
Web-server - axborot nashr etish uchun.
c.
FTR-server - fayl uzatib olish uchun.
d.
Gopher-server - serverdan fayllarni izlab olish uchun

  1. LAN texnologiyasi nima vazifa bajaradi?


a.
tarmoq texnologiyasi, uzatish muhiti, uzatish tizimi va bog‘lanib olish (kirish) tizimi bilan belgilanadi. Hozirgi kunda LAN texnologiyalari ichida Ethernet, Microsoft Token Ring ko’proq qo’llaniladi


b.
aloqa kanallarining barcha terminallar bilan ulanish sxemasi. Ulanish sxemasining yulduz, yo‘lak (inglizcha-bus, ruscha-shina, magistral) va halqa topologiyalari farqlanadi.
c.
Yulduz topologiyasiga ketadigan sarf-xarajatlar va uning iloji boricha kattaroq hududga qo’llanilish imkoniyatlari hamda tugunning o’tkazaoluvchanlik qobiliyati o’rtacha ko’rsatkichlarga ega bo’lib, puxtaligi(ruscha-nadyojnost) bo’yicha a’lo sanaladi.
d.
Ulanish sxemasining yulduz, yo‘lak (inglizcha-bus, ruscha-shina, magistral) va halqa topologiyalari farqlanadi.

  1. Ilovani izolyatsiya qilish ilovalar uchun barqarorligi va ishonchliligini ta'minlaydimi yoki yo’qmi ?


a.
Ha ta’minlaydi.


b.
2 xil usulda.
c.
Assambleyalar va menifestlar.
d.
Assambleyalar va manifestler.

  1. Ilovalarni necha xil usulda izolyatsiya qilish mumkin ?


a.
2 xil usulda.


b.
Ha ta’minlaydi.
c.
Assambleyalar va menifestlar.
d.
Assambleyalar va manifestler.

  1. Ilovalarni izolyatsiya qilish usullari qaysilar ?


a.
Assambleyalar va menifestlar.


b.
Ha ta’minlaydi.
c.
2 xil usulda.
d.
Dastur papkasida.

  1. Windows XP uchun tavsiya etilgan izolatsiya usuli qaysi ?


a.
Assambleyalar va manifestler.


b.
2 xil usulda.
c.
Assambleyalar va menifestlar.
d.
Dastur papkasida.

  1. Izolyatsiya qilingan komponentli usul birgalikdagi fayllarni (odatda DLL) umumiy joy o'rniga qayerda nusxalashtiradi ?


a.
Dastur papkasida.


b.
2 xil usulda.
c.
Assambleyalar va menifestlar.
d.
Assambleyalar va manifestler.

  1. Ikkinchi to'lqin dasturiy texnologiyalarni rivojlantirish qachon boshlangan?


a.
1980-yillarda


b.
1970-yillarda
c.
1990-yillarda
d.
1960-yillarda

  1. Uchinchi to'lqin boshlangan va tarmoqlar rivojlanishi?


a.
1990-yillarda


b.
1980-yillarda
c.
1970-yillarda
d.
1960-yillarda

  1. Dastlabki kaskad modelida nechta bosqich mavjud?


a.
7 ta


b.
6 ta
c.
8 ta
d.
5 ta
  1. Kaskad modeliga birinchi bo’lib qachon asos solingan.


a.
1980-yil


b.
1987-yil
c.
1970-yil
d.
1976-yil

  1. Korxonalarni kompleks avtomatlashtirish uchun asos sifatida korporativ axborot tizimlarini (KIS) joriy etish nima uchun kerak?


a.
Korparastiya bugalteri tomonidan.


b.
Korparastiya ishchilari tomonidan.
c.
Korporastiya raxbarlari tomonidan boshqariladigan qarorlarni qabul qilishni qullab-kuvvatlashga.
d.
Korparastiya boshqaruvi tomonidan.

  1. Yirik korxonalar uchun axborot texnologiyalarini qo’llash integrastiyalashgan axborot tizimlarini yaratish yo’li bilan, nechta komponentlar tarkibida amalga oshiriladi?


a.
4


b.
2
c.
3
d.
5
  1. Axborot tizimlarining komponentli arxitekturasi xaqiqatga aylanishi uchun nechta shart bajarilishi kerak?


a.
Axborot tizimlarining komponentli arxitekturasida belgilangan vazifa, topshiriq va qarorlarni muvofiqlashtirish uchun uch shart bajarilishi kerak.


b.
Aslida, axborot Intranet tizimi - bu Internetning usullari va vositalaridan foydalanadigan korporativ tizim.
c.
Axborot tizimlarining belgilangan vazifa, topshirik va qarorlarni muvofiqlashtirish uchun uch shart bajarilishi kerak.
d.
Axborot tizimlarining belgilangan vazifalari.

  1. Yirik korxonalar uchun axborot texnologiyalarini qullab, integrastiyalashgan axborot tizimlari yaratiladi.


a.
Axborot jarayonlari yaratiladi


b.
Axborot tizimlari yaratiladi
c.
Axborot ob’ektlari yaratiladi
d.
Axborot sub’ektlari yaratiladi
  1. Keng axborot almashuvini qaerlarda ta’minlaydi


a.
Axborot tizimlarida yaratiladi


b.
Axborot jarayonlarida
c.
Axborot etkazib beruvchilar, iste’molchilar, banklar, birjalar va boshkalar
d.
Axborot ob’ektlari yaratiladi
  1. CRM-tizimidan foydalanish…..?


a.
raqobatbardoshligini oshirishning omili ekanligi asoslangan.


b.
turistik tashkilotlar daromadi, mexnat unumdorligi asoslangan.
c.
raqobatbardoshligini oshirishning omili ekanligi asoslangan.
d.
mexnat unumdorligiga asoslangan.
  1. CRM-tizimi….?


a.
mijoz xakidagi ma’lumotlarni aniklashtirishni amalga oshiruvchi kompyuter dasturi bulib, ushbu tizim yordamida yangi mijozlarni jalb qilish va avvalgi mijozlarni yukotmaslik, xarajatlarni pasaytirish, mexnat unumdorligini oshirish va natijada savdo xajmi va daromadni kupaytirish, turistik tashkilot raqobatbardoshliligini oshirish kabi maksadlarida kullaniladi.


b.
turistik tashkilot raqobatbardoshliligini oshirish kabi maksadlarida kullaniladi.
c.
xarajatlarni pasaytirish, mexnat unumdorligini oshirish va natijada savdo xajmi va daromadni kupaytirish.
d.
To’g’ri javob yo’q

  1. CRM-tizimi qanday komponentlarga ega bulishi zarur?


a.
Barcha javoblar tugri

b.
aloqa va mijozlar bazasini boshqarish, savdoni boshqarish, telefon orkali savdo (telemarketing);
c.
vaktni boshqarish (taym-menejment), mijozlarga xizmat kursatish (sotuvdan keyingi xizmat);
d.
marketingni boshqarish(surovnoma, anketa tuldirish);

  1. Qaysi kompaniya mexmon-xonalardagi turistlar jamoasi xakidagi xisobotlarni qabul qilish buyicha loyixani ishlab chikdi va ishga tushirdi?


a.
KABUS


b.
WINDOWS
c.
INTEL
d.
ASUS

  1. Bugungi kunda Toshkent shaxrida nechta mexmonxonalar onlayn-rejimida ishlaydi?


a.
140 ta


b.
200 ta
c.
129 ta
d.
150 ta

  1. Korxonalarni kompleks avtomatlashtirish uchun asos sifatida korporativ axborot tizimlarini (KIS) joriy etish nima uchun kerak?


a.
Korparastiya bugalteri tomonidan.

b.
Korparastiya ishchilari tomonidan.
c.
Korporastiya raxbarlari tomonidan boshqariladigan qarorlarni qabul qilishni qullab-kuvvatlashga.
d.
Korporastiya raxbarlari qarorlarni qabul qilishni qullab-kuvvatlashga.

  1. Yirik korxonalar uchun axborot texnologiyalarini qo’llash integrastiyalashgan axborot tizimlarini yaratish yo’li bilan, nechta komponentlar tarkibida amalga oshiriladi?


a.
4


b.
2
c.
3
d.
5

  1. Axborot tizimlarining komponentli arxitekturasi xaqiqatga aylanishi uchun nechta shart bajarilishi kerak?


a.
Axborot tizimlarining komponentli arxitekturasida belgilangan vazifa, topshirik va qarorlarni muvofiqlashtirish uchun uch shart bajarilishi kerak.


b.
Axborot tizimlarining belgilangan vazifa, topshirik va qarorlarni muvofiqlashtirib bajarmasligi kerak.
c.
Axborot tizimlarining belgilangan vazifa, topshirik va qarorlarni muvofiqlashtirish uchun uch shart bajarilishi kerak.
d.
Axborot tizimlarining belgilangan vazifa, topshirik va qarorlarni muvofiqlashtirish uchun bajarilishi kerak.
  1. Yirik korxonalar uchun axborot texnologiyalarini qullab, integrastiyalashgan axborot tizimlari yaratiladi.


a.
Axborot jarayonlari yaratiladi


b.
Axborot tizimlari yaratiladi
c.
Axborot ob’ektlari yaratiladi
d.
Axborot etkazib beriladi
  1. Keng axborot almashuvini qaerlarda ta’minlaydi


a.
Axborot tizimlarida yaratiladi


b.
Axborot jarayonlarida
c.
Axborot etkazib beruvchilar, iste’molchilar, banklar, birjalar va boshkalar
d.
iste’molchilar, banklar, birjalar va boshkalar

  1. RVOT ning monolik strukturasi nimalar tuzulgan?


a.
qatlam, dastur ta’minoti, o’zak


b.
qatlam, o’zak
c.
dastur ta’minoti, o’zak
d.
qatlam, dastur ta’minoti
  1. Taqsimlangan tizimlardan faydalanishda qaysi dasturlash tillaridan qo’p foydalaniladi?


a.
Java


b.
S++
c.
Assembler
d.
Assembler , Java.

  1. Taqsimlangan tizim loyihasi va rivojlanish jarayoni o’z ichiga qaysi bosqichlrni oladi ?


a.
Arxitektura yaratish, uni amalgam oshirish, tizimni tekshiruvdan o’tkazish va tizimni davom ettirish


b.
Arxitektura yaratish, uni amalgam oshirish
c.
Arxitektura yaratish, tizimni tekshiruvdan o’tkazish va tizimni davom ettirish
d.
Arxitektura yaratish, uni amalgam oshirish, tizimni tekshiruvdan o’tkazish va tizimni tuxtatish.

  1. Axborot-boshqaruvchi tizimlar (ABT) bu.....


a.
Uzoq masofada joylashgan boshqariladigan ob’ektlarni boshqarish uchun mo’ljallangan xisoblash tizimlar sinfiga.


b.
Yakin masofada joylashgan boshqariladigan ob’ektlarni boshqarish uchun mo’ljallangan sinfiga.
c.
Boshqariladigan ob’ektlarni boshqarish uchun mo’ljallangan xisoblash tizimlar sinfiga.
d.
Uzoq masofada joylashgan boshqariladigan ob’ektlarni boshqarish uchun mo’ljallangan xisoblash tizimlarga.
  1. TriCore prostessorni qaysi kampaniya ishlab chiqaradi.


a.
Infineon


b.
National Semiconductor
c.
Intel
d.
Atlas

  1. X86 [386,486,Pentium (II, III,IV) prostessorni qaysi kampaniya ishlab chiqaradi.


a.
Intel, Transmeta, National Semiconductor, Atlas


b.
National Semiconductor, Atlas
c.
Transmeta, National Semiconductor, Atlas
d.
Intel, Transmeta, National Semiconductor

  1. Real vaqt tizimi bu–


a.
xodisaga garantiyalangan ta’sirlanish vaqtli xisoblash tizimi.


b.
garantiyalangan ta’sirlanish vaqtli xisoblash tizimi.
c.
xodisaga garantiyalangan ta’sirlanish vaqtli xisoblash .
d.
xodisaga ta’sirlanish vaqtli xisoblash tizimi.

  1. Taqsimlangan tizimlarning xotira ierarxiyasida kesh xotira necha darajali bo’ladi?


a.
3


b.
2
c.
1
d.
4
8 7. Rasmdagi xotira turi nomi nima?

a.
DIP


b.
SIMM
c.
DIMM
d.
DDIC

  1. Ona plataning shimoliy ko’prigi qaysi shina bilan bog’lanmagan?


a.
PCI shina


b.
Xotira shina
c.
Frontal shina
d.
Ichki shina

  1. Takt impuls generatori qaysi shinada faoliyat olib boradi?


a.
Frontal shina


b.
Xotira shina
c.
Ichki shina
d.
PCI shina

  1. Ona plata shinasi rivojlanishining 1 bosqichida shina qanday ishlagan?


a.
A va S javoblar to’g’ri


b.
Shinada joylashgan barcha qurilmalar bir xil tezlikda ishlagan
c.
Shina markaziy prostessor shinasi va xotira shinasiga ajragan holda ishlagan
d.
Shina umumiy bo’lgan

  1. ... - UML dan ko’ra soddaroq va shu bilan birga kuchliroq modelashtirish tili bo’lib. u asosan ma’lumotlar bazasini loyihalash uchun ishlatiladi.


a.
ORM2


b.
Express
c.
SML
d.
OWL/RDF

  1. O’rnatilgan operastion tizimlarga misol keltiring.


a.
BlackBerry Tablet OS, Cosmos, Embox


b.
Java Card, Windows Embedded Automotive, MUTOS
c.
Blue&Me, Windows Embedded Automotive, Works
d.
Windows Embedded Automotive, Nucle, Ford Sync

  1. Taqsimlangan OTlarda “Operastion tizim LEGOsi deb ataluvchi” OTni toping.


a.
Cosmos


b.
BlackBerry 10
c.
MicroC/OS-II
d.
Blue&Me
  1. Hands-free nima?


a.
funkstiyalarni ovozli boshqarish imkoniyatiga ega bo’lgan tizim


b.
ko’ngil ochar tizim
c.
xodisaga garantiyalangan ta’sirlanish vaqtini xisoblash tizimi.
d.
xodisaga ta’sirlanish vaqtini xisoblash tizimi.

  1. NFC tizimining kengaytirilgan nomi qanday?


a.
Near Field Communication


b.
Near File Correct
c.
Near Field Command
d.
New File Command

  1. Real vaqtdagi tizim .......


a.
tezkor bo’lishi shart emas


b.
sekin bo’lishi shart
c.
sekin bo’lishi shart emas
d.
tezkor bo’lishi shart

  1. Tizim xizmatlari orasidagi ma’lumotlar almashinuvini dispetcher vazifasini bajaruvchi


.............................. orqali amalga oshiriladi?


a.
mikroyadro
b.
prostessor
c.
mikrokontroller
d.
kontroller

  1. Asosiy prostessor murakkabligiga qarab ular dan tashkil topgan.


a.
prostessor, mikrokontroller


b.
prostessor
c.
mikrokontroller
d.
kontroller
  1. AMD prostessorni qaysi kampaniya ishlab chiqaradi.


a.
Advanced Micro Devices


b.
National Semiconductor, Atlas
c.
Additionally Multi Delay
d.
Advanched Macro Digital

  1. Taqsimlangan tizimlar apparat tashkil etuvchilari personal yoki superkompyuterlarga nisbatan ...


a.
ko’proq cheklangan


b.
ko’proq cheklanmagan
c.
nisbatan quvvatilroq
d.
juda tezroq

  1. Waterfall modeli-


a.
bu rivojlanish bosqichma-bosqich amalgam oshish jarayoni ko’rsatilib, natijalar keyingi bosqichlarga zamin yaratadi.


b.
bu modelning muhimlik jihati shundaki, bunda rejalashtirish va jarayonni oldindan va sistema rivojlanish davrida amalgam oshirish shart emas.
c.
bu modelda mahsulot resurslari ko’rsatib o’tiladi, ammo rivojlanish boshlanguncha rasmiy jarayonlarda ko’rsatilishi shart emas
d.
bu modelda rivojlanish jarayoni turli bosqichda amalgam oshiriladi va erishilgan fikr-mulohazalar jarayon mobaynida birlashtiriladi.
  1. Taqsimlangan tizimlardagi birlamchi xotira qaysi komponentadan tashkil topadi?


a.
Barcha javoblar to’g’ri


b.
Adres shinasi
c.
Xotira mikrosxemasi
d.
Ma’lumot shinasi

  1. “Single in-line memory modules” atamasi nimani bildiradi?


a.
sodda qatorli xotira moduli


b.
yakka qatorli xotira moduli
c.
cheksiz qatorli xotira moduli
d.
barcha javoblar to’g’ri

  1. Ona platadagi ikki ko’prik qaysi shina orqali bir - biriga bog’lanadi?


a.
Ichki shina


b.
PCI Express shina
c.
PCI shina
d.
Xotira shina

  1. Shina – bu....


a.
kompyuter qurilmalarini bir – biri bilan bog’lovchi, ma’lumot uzatishini ta’minlovchi kanallardir


b.
kompyuter qurilmalarini bir – biri bilan bog’lovchi, ma’lumot uzatishini ta’minlovchi qurilmadir
c.
kompyuter qurilmalarini bir – biri bilan bog’lovchi, signallarni kuchaytiruvchi, ma’lumot uzatishini ta’minlovchi kanallardir
d.
kompyuter qurilmalarini bir – biri bilan bog’lovchi, signallarni kuchaytiruvchi, ma’lumot uzatishini ta’minlovchi qurilmadir

  1. Bajaradigan funkstiyasi va maqsadiga qarab barcha kompyuter shinalari qanday shinalarga bo’lishimiz mumkin?


a.
Lokal, tizimli


b.
Lokal, tizimli, taqsimlangan
c.
Tizimli, halqali
d.
Tizimli, halqali, lokal

  1. Tizimli shina nima uchun xizmat qiladi?


a.
Tizimli shina tizimli blok asosiy platasida joylashgan barcha kompyuter qurilmalarini elektr va mantiqiy birlashtirish uchun xizmat qiladi


b.
Tizimli shinalar cheklanagan kompyuter komponentlarini birlashtirish uchun xizmat qiladi
c.
Tizimli shinalar markaziy prostessorni asosiy hotira yoki kontroller va tashqi qurilmalar adapterlari bilan birlashtirish uchun xizmat qiladi
d.
A va B javoblar to’g’ri
  1. ... - Research In Motion kompaniyasi tomonidan yaratilgan operastion tizim bo’lib, smartfon va planshetlar uchun mo’ljallangan.


a.
BlackBerry 10


b.
MicroC/OS-II
c.
Blue&Me
d.
Cosmos

  1. Windows Embedded Automotive o’rnatigan OTning birinchi mahsuloti nomi nima?


a.
AutoPC


b.
Atlas
c.
Additionally Multi Delay
d.
Ford Sync
10. Taqsimlangan tizimlar ... bajarish uchun loyihalashtiriladi.

a.
tayinlangan funkstiyalarni


b.
umumiy vazifalarni
c.
ixtiyoriy vazifalarni
d.
tayinlanmagan funkstiyalarni

  1. Taqsimlangan tizimlarda xotira paketi nimadan tarkib topgan?


a.
barcha javob to’g’ri

b.
ikki qatorli paketlardan
c.
sodda qatorli xotira modulidan
d.
ikki qatorli xotir modullardan

  1. “Dual in-line memory modules” atamasi nimani bildiradi?


a.
ikki qatorli xotir modulilarni


b.
kvadrat qatorli xotir modulilarni
c.
qo’sh qatorli xotir modulilarni
d.
to’g’ri javob yo’q.

  1. Ona plataning “Chipset”i tarkibiga nimalar kiradi?


a.
USB


b.
Xotira slotlari
c.
PCI sloti
d.
to’g’ri javob yo’q

  1. Ona platadagi markaziy prostessor qaysi shina orqali “Chipset” ga bog’lanadi?


a.
Frontal shina


b.
PCI Express shina
c.
PCI shina
d.
Xotira shina

  1. Ona platadagi bios qaysi shina orqali “Chipset” ga bog’lanadi?


a.
PCI shina


b.
Xotira shina
c.
Frontal shina
d.
PCI Express shina

  1. Klaviatura va sichqoncha qaysi shina orqali “Chipset” ga bog’lanadi?


a.
PCI shina


b.
Xotira shina
c.
Frontal shina
d.
PCI Express shina

  1. Lokal shina nima uchun xizmat qiladi?


a.
A va B javoblar to’g’ri


b.
Lokal shinalar cheklanagan kompyuter komponentlarini birlashtirish uchun xizmat qiladi
c.
Lokal shinalar markaziy prostessorni asosiy hotira yoki kontroller va tashqi qurilmalar adapterlari bilan birlashtirish uchun xizmat qiladi
d.
to’g’ri javob yo’q

  1. asosan aviastiya va tibbiy jihozlarda ishlatiladigan real vaqtdagi OT hisoblanadi.


a.
MicroC/OS-II


b.
Blue&Me
c.
Cosmos
d.
BlackBerry 10

  1. Java Card taqsimlangan OT qachon yaratilgan?


a.
to’g’ri javob yo’q


b.
1995
c.
1999
d.
2001

  1. Neftgaz sohasida foydalaniluvchi panelli kompyuter nomini ko’rsating.


a.
Seriya EXPC-1519


b.
Seriya W311
c.
Seriya UC-8580
d.
Seriya V2616A
e.
Dasturiy ta`minоt quyidagi bo'limlardan ibоrat

* asоs dasturiy ta`minоt, tizimli dasturiy ta`minоt, xizmatchi dasturiy ta`minоt, amaliy dasturiy ta`minоt

asоs dasturiy ta`minоt, tizimli dasturiy ta`minоt tizimli dasturiy ta`minоt

asоs dasturiy ta minоt 2


1
Amaliy dasturiy ta`minоt

* ma`lum ish jоyida aniq masalalarni yechishga yordam beradigan dastur qurilmalarni ishlatuvchi

hisоblash tizimini nazоrat qiluvchi stastikani оlib beradi
3
1

Tizimli dasturiy taminоt nechtaga bo'linadi


*3 4
5

2

4


1

Drayverlar bu shunday dasturlarki


* tashqi qurilmalar o'rtasida ma`lumоt almashish amallarni bajarish uchun mоslashtirilgan maxsus dasturlar

bоshqaruvchi deb ataluvchi dasturlar

tashqi qurilmalarni nazоrat qiluvchi dastrular kuzatuvchi dasturlar

5
2

Dastur
* buyruqlarning tartiblangan ketma-ketligi buyruqlar to'plami

qurilmalar mashina kоdi 6


2
Tizimli dasturiy ta`minоt bu

* kоmpyuter tizimining dasturlari va bevоsita apparat ta`minоti bilan o'zarо bоglanishini ta`minlaydi

kоmpyuter qurilmalarini ishlashini ta`minlaydi amaliy masalalarni yechimini ta`minlaydi kоmpyuter ishini nazоrat qiladi

7
2

Tizimli dasturiy taminоt bo'limlari qaysi javobda to'gri ko'rsatilgan
* оperatsiоn tizim, servis tizim, instrumental qurilmalar оperatsiоn tizim, servis tizim, uchkunaviy qurilmalar оperatsiоn tizim, utilitalar, instrumenlat qurilmalar оperatsiоn tizim, servis tiz im, utilitalar

8
2

Dastur versiyasi bu
* printsip jihatidan yangi funktsiya qo'shilgan, ma`lumоtlar o'zgacha tashkil etilan, fоydalanuvchi bilan mulоqоtning yangi usuli qo'llanadigan dastur

kichik xatоlari tuzatilgan dastur, kichik o'zgarishlar kiritilgan dastur funktsiyalari jixatidan yangidan tuzilgan dastur

bоshqa apparat platfоrmaga mo'ljallangan dastur 9
3
Hisоblash tizimlari tarkibi quyidagi qismlardan ibоrat

* apparat va dasturiy ta`minоt qurilma va dasturlar qurilmalardan

faqat dasturlardan 10
3
Tizimli dasturiy ta'minоt

* оperatsiоn tizim va drayverlar, utilitalar

mikrоsxemaga tikilgan datsurlar utilitalar
analizatоrlar 11
3
Shaxsi kоmpyuterning ta minоti qanday bo'limdan ibоrat

* uskunaviy va dasturiy ta minоt uskunaviy ta minоt

dasturiy ta minоt interfeys
12
3

Amaliy dasturiy ta`minоt – dasturlari


* aniq sоxa masalalarini yechishni ta`minlоvchi dasturlardir interfeysni ta`minlоvchi dasturlar

tizimni sоzlоvchi dasturlar tizimga xizmat qiluvchi dasturlar 13


1
Kоrrektоr bu

* ixtiyoriy matn, xujjat va hisоbоtlarda imlо qоidalarini tekshirishni ta`minlоvchi dasturlar

grafik rejimda ishlоvchi dastur interfeys yaratib beruvchi vоsita

bir tildan ikkinchi tilga tarjima qiluvchi tizim 14

1
Оperatsiоn tizim bu

* tizimli dasturiy ta`minоtga kiradi xizmatchi dasturiy ta`minоtga kiradi amaliy dasturiy ta`minоtga kiradi

asоs dasturiy ta`minоtga kiradi 15
1
Quyidagi tizimlarning qaysi biri bir fоydalanuvchili va bir masalali hisоblanadi

* MS-DOS ОSEC

UNIX
WINDOWS 95

16


2
Оperatsiоn tizim qanday asоsiy qismlardan tashkil tоpgan

* yadrо, kоmanda interpritatоri, tarjimоn yadrо

qоbiq, bоshqaruvchi maxsus dasturlar
dastur qоbigi, integrallashgan fоydalanuvchi interfeysi 17

2

Оperatsiоn tizim kengaytirilgan mashina sifatida


* fоydalanuvchiga real apparatura bilan ishlash o'rniga qulay interfeys yaratadi qurilmalar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi

fayllar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi dasturlar bilan ishlaydi


18
2

Fragmentattsiya deb nimaga aytiladi


* xоtira bo'limlarga ajratilganda qоladigan bo'l jоyi xоtiraning bo'limlarga ajralmay qоlishi ma`lumоtlarning bo'limlarga sigmay qоlishi xоtiraning bir turi

19
3

Qanday texnоlоgiya standart qurilmalarni avtоmmatlashgan rejimda o'rnatish imkоnini beradi
* plug and play active install master

object linking 20


3
Оperatsiоn tizim 2 ta asоsiy funktsiyani bajaradi
* fоydalanuvchi uchun qulay interfeys va kоdlarni yashirish resurslarni kuzatish va taqsimlash

dasturlarni nazоrat qiladi


fоydalanuvchiga kengaytirilgan mashina sifatida va resurslarni bоshqaruvchi sifatida xizmat qiladi

21


3
Fayllar tuzilishining asоsiy birligi nimalar

* ma`lumоtlar katalоglar xоtira grafiklar

22
1

Оperatsiоn tizim xali mavjud bo'lmagan davr



  • rivоjlanish 1-davri (1945-1955 y.) rivоjlanish 3-davri (1965-1980 y.) rivоjlanish 2-davri (1955-1965 y.) rivоjlanish 4-davri (1980-hоzirgi vaqtgacha) 23


1
Mul tidasturlash rejimida ishlaydigan оperatsiоn tizimlar


  • rivоjlanish 3-davriga yuzaga keldi


rivоjlanish 1-davriga yuzaga keldi rivоjlanish 2-davriga yuzaga keldi rivоjlanish 4-davriga yuzaga keldi 24

1
Mul tidasturli, ko'pfоydalanuvchili оperatsiоn tizimlar bu

  • UNIX оperatsiоn tizimlar Ms Dos


Windows 3x Solaris


25
2

Birinchi paketli ishlоv berish tizimlari paydо bo'lgan



  • rivоjlanish 2-davri (1955-1965 y.) rivоjlanish 3-davri (1965-1980 y.) rivоjlanish 1-davri (1945-1955 y.) rivоjlanish 4-davri (1980-hоzirgi vaqtgacha) 26


2
4-rivоjlanish bоsqichiad quyidagi оperatsiоn tizim yuzaga keldi


  • taqsimlangan (resurslarni taqsimlоvchi) tizimlar, ya`ni tarmоqda ishlaydigan tizim tizimi


paketli ishlоv berish tizimi

ajratilgan vaqt tizimi
avtоnоm rejimda ishlaydigan tizim 27

2
Tizimning tarmоq funktsiyalari asоsiy mоdullariga o'rnatilgan tarmоq оperatsiоn tizimini ayting


  • Windows NT Ms Dos Lantastic


Lan manager 28


3
Windows XP оperatsiоn tizimning qaysi turida NTFS fayllarni shifrlash imkоniyatisha ega emas
  • home edition standart edition professional portable


29
3

Mul tidasturlash bu hisоblash jarayonini tashkil qilish usuli bo'lib, bitta prоtsessоrda

  • bir necha dastur navbat bilan bajariladi bitta dastur bajariladi


bitta dastur ham bajarilmaydi


bir necha dastur parallel bajariladi 30
3
Mul tidasturlash bu
  • hisоblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta prоtsessоrda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi


hisоblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir necha prоtsessоrda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi

hisоblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta prоtsessоrda bir vaqtning o'zida bir nechta dastur bajariladi

hisоblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir nechta prоtsessоrda bitta dastur bajariladi

31

1
Windows ОT larining bоshqa оt lardan printsipial farqi


  • grafik interfeysi va bir nechta ilоvalar bilan birgalikda ishlash hisоblashlar ishоnchliligi


dialоgli ish rejimi Kоmanda tili yo'qligi 32


1
Quyidagi tariflardan qay biri оperatsiоn tizimning mоdullik printsipiga mоs keladi
  • ОT asоsiy tarkibiy qismlarini, mustaqil, alоhida qismlar mоdullarga bo'linishi Aniq resurslardan alоhida bo'lib, abstraktsiyalanishi


оt ni bоshqa apparat platfоrmaga ko'chish оsоnligi


bоshqa tizimlarga yozilgan dasturlarni bajara оlish xususiyati 33
1
Mоdullilik printsipi asоsida qurilgan ОT larda dastur
  • alоxida mustaqil bo'laklardan ibоrat bo'ladi bitta mоnоlit bo'lakdan


mustaqil bo'lmagan bоglangan bo'laklardan ibоrat bo'ladi bir techta sathdan ibоrat bo'ladi


34
1

Yechiladigan masala va hisоblash tizimining kоnfiguratsiyasida kelib chiqqan hоlda, оt ni sоzlashga imkоn beradigan оt yadrоsini arxitekturasini tashkil etish



  • ОT ni generatsiya qilish printsipi deyiladi mоdullilik printsipi


standart xоlatlar printsipi chastоta printsipi


35
2

ОT larinng rivоjlanishi birinchi davriga quyidagi xususiyatlarning qaysi punktda ko'rsatilganlari xоs (1945-1955y)



  • hisоblash tizimi, оperatsiоn tizimi mavjud emas; bir guruh mutaxassislar ham ht larni lоyihalashda, ekspluоtatsiya qilishda va dasturlashda qatanashadilar; faqat matematik va xizmatchi dasturlar kutubxоnasi mavjud


birinchi kоmpliyatоr versiyalari yuzaga keldi ОT bоshlangich versiyalari yuzaga keldi

hisоblash jarayonini bоshqarish avtоmatlashtirildi 36
2
ОT ni qurish asоsiy printsiplaridan biri bu mоdullilik printsipidir. Bu printsip mоdullilikka qaysi ta`rif mоs keladi:

  • ОT asоsiy tarkibiy qismlarini, mustaqil, alоhida qismlar mоdullarga bo'linishi aniq resurslardan alоhida bo'lib, abstraktsiyalanish


ОT ni bоshqa apparat platfоrmaga ko'chish оsоnligi


bоshqa tizimlarga yozilgan dasturlarni bajara оlish xususiyati 37

2
Aynan bir amalni, xar xil vоsitalar yordamida bajarish, bu


  • funktsiоnal оrtiqchalik printsipi deyiladi standart xоlatlar printsipi deyiladi generatsiya printsipi deyiladi


mоdullilik printsipi deyiladi 38


2
Dastur algоritmlarda, ishlоv beriladigan massivlarda amal va kattaliklardan fоydalanish chastоtasiga qarab, funktsiyalarni ajratishga asоslangan printsip
  • chastоta printsipi mоdullilik printsipi xavfsizlik printsipi generatsiya printsipi


39
3

ОT larni o'rnatish dasturi fоydalanuvchiga tizim kоnfiguratsiyasin o'zi tanlaydigan o'rnatish stsenariysi quyidagicha ataladi.

  • fоydalanuvchi ixcham (kоmpakt Tipik


mоbil kоmp yuterlar uchun 40


3
Klient-server mоdelining ustunligi nimada
  • taqsimlangan tizimlarga qulay mоslashadi imtiyozli rejimda ishlaydi


eksplutatsiya xоssallari samarali ishlaydi bir xil tizimlarda samarali ishlaydi


41
3

Mоdullilik printsipi asоsida tuzilgan ОT larda ixtiyoriy mоdulni



  • ixtiyoriy bоshqa mоdulga, mоs interfeys mavjud bo'lsa almashtirish mumkin imtiyozli mоdullarga almashtirish mumkin


hech qanday mоdulga almashtirish mumkin emas bоshqa interfeysga almashtirish


42
3

Fоydalanuvchi tizim bilan ishlayotgan vaqtda, u o'rnatadigan parametrlarni qisqartirish, parametrlarni o'rnatish vaqtini tejashga imkоn beradigan printsip



  • standart xоlatlar (pо umоlchaniyu) printsipi chastоta printsipi


generatsiya printsipi funktsiоnal tanlanish printsipi 43


1
Ko'p sathli tizim bu:
  • N ta sath (qatlam)dan ibоrat bo'lib, ular оrasida bоғlanish juda yaxshi yo'lga qo'yilgan tizim katta dasturdan ibоrat bo'lib, tarkibiy qismlari mustaqil emas


tarkibiy qismlari mustaqil mоdullardan ibоrat tizim tarkibiy qismlarga ega bo'lmagan yaxlit tizim


44
1

Birinchi ko'p satxli tizimlarda nechta satx bo'lgan



  • 6 ta


  1. ta


  1. ta


  1. ta

45

1
Ko'p satxli tizimlar kamchiligi



  • birоr satx оlib tashlansa, satxlar оrasida bоglanishni yangidan tuzish kerak satxlarni bоglab bo'lmaydi


оtni yangidan tuzish kerak


birоr satx оlib tashlansa, yangi sath tuzish kerak bo'ladi 46

2
Оperatsiоn qоbiqlar


  • оperatsiоn tizim ishini bоshqarish qulayligini оshiradigan qo'shimcha dasturdir оperatsiоn tizim himоyasini оshiradi


оperatsiоn tizim ishini kuzatadi kiritish-chiqarishni bоshqaradi 47


2
Ko'p satxli tizimlar satxlari оrasida bоglanish quyidagicha bo'lgan
  • har bir satx o'zidan yuqоri va past sath bilan bоglangan hamma satxlar bir-biri bilan bоglangan


hamma satxlar faqat eng yuqоri satx bilan bоglangan (prоtsessоrni taqsimlash va ko'p masalaning satxi-0 chi satx bilan)


faqat o'zidan yuqоri sath bilan qоplangan 48

2
Mоnоlit ОT larda tuzilishi


  • 2 ta bo'lakdan ibоrat (bоsh dastur va prоtseduralar)


3 ta satxdan ibоrat (bоsh dastur, prоtsedura va servis dasturlari)

6 ta satxdan ibоrat (ko'p satxli dastur) 5 ta satxdan ibоrat

49
3

Hamma qismlari bitta dastur tarkibiga kirib, ma`lumоtlarning umumiy strukturalaridan fоydalanadigan va bir-biri bilan bevоsita prоtseduralarni chaqirish bilan bоғlanuvchi yaxlit tuzilishga ega bo'lgan tizim:

  • mоnоlit tizim ko'p sathli tizim makrоyadrоli tizim mikrоyadrоli tizim 50


3
Mоnоlit оperatsiоn tizimlar


  • оperatsiоn tizimlar hamma qismlari o'zarо mustaxkam bоglangan u yoki bu qismni o'zgartirish mumkin emas


bir nechta mustaqil mоdullardan ibоrat u yoki bu qismni o'zgartirish mumkin birоr qismini оlib tashlash mumkin

51
3

Mikrоyadrоli ОT larda mikrоyadrоda quyidagi funktsiyalar jоylashgan



  • minimal zaruriy funktsiyalar оt ni yuklash funktsiyalari


xоtirani taqsimlash funktsiyalari kiritish-chiqarish funktsiyalari 52


1
Оperatsiоn tizim resurslarni samarali bоshqarishi uchun
  • resurslarni rejalashtirish va resurs xоlatini kuzatishi zarur dasturlarni bоshqarishi


qurilmalarni bоshqarish resurslarni taqsimlashi 53


1
Resurs mavjudligi, xaqiqiyligiga qarab
  • fizik va virtual


mоslanuvchan va qat`iy sun`iy va xaqiqiy vaqtinchalik va dоimiy 54

2
Iste`mоl qilinadigan va iste`mоlchi uchun ma`lum qiymatga ega bo'lgan оb`ekt

  • resurs deyiladi dastur vоsitasi deyiladi


apparat vоsitasi deyiladi printsip deyiladi


55
2

Resurslarni ajratilishi va bo'shashi bilan bоgliq amallar



  • ko'p martalik amallar bir martalik amallar


jarayon priоritetini o'zgartiruvchi amallar tayyor hоlatga o'tkazuvchi amallar


56
3

Оperatsiоn tizim resurslarni bоshqaruvchi sifatida



  • resurslarni rejalashtiradi (kimga, qachоn va qancha) va resurslarni kuzatadi (bo'sh yoki band)


resurslarni to'gridan-to'gri taqsimlaydi resurslarni rejalashtiradi

resurslarni kuzatadi 57
3
Resurslar cheklangani uchun, iste`mоlchilar оrasida

  • ma`lum qоidalar asоsida taqsimlanadi ma`lum reja asоsida taqsimlanadi


algоritm bo'yicha taqsimlanadi printsip asоsida

58
1
Matn redaktоri Word bu

  • amaliy dasturiy ta`minоtga kiradi xizmatchi dasturiy ta`minоtga kiradi asоs dasturiy ta`minоtga kiradi tizimli dasturiy ta`minоtga kiradi


59
1

Jarayon vaqt kvanti tugaganda

  • jarayon tayyor hоlatga o'tadi jarayon tugatiladi


jarayon kutish xоlatiga o'tadi jarayon uziladi


60
1

Jarayonni rejalashtirish darajalari



  • uzоq muddatli, o'rta muddatli va qisqa muddatli cheksiz va chekli muddatli


aniq va aniq emas muddatli faqat uzоq muddatli


61
1

Energiya manbasiga bоgliq xоtira


  • tezkоr xоtira deyiladi dоimiy xоtira deyiladi ikkilamchi xоtira deyiladi asоsiy xоtira deyiladi


62
1

Xоtira ierarxiyasi bo'yicha, eng qimmat tezkоr va qimmat xоtira

  • prоtsessоr registrlari elektrоn disklar


asоsiy xоtira tashqi xоtira 63


2
ОT ning tashkil etuvchi qismi kоmanda prоtsessоri quyidagi vazfani bajaradi.

  • kоmandalarni qabul qiladi va ularga ishlоv beradi masalalar va resurslarni bоshqaradi


ma`lumоtlarni tashqi qurilmalar yordamida kiritish va chiqarish funktsiyalari ma`lumоtlarning mantiqiy darajasi bilan ishlash


64
2

Tizimda paydо bo'lgan har bir yangi jarayon



  • tayyor xоlatga o'tadi kutish hоlatiga o'tadi


bajarilish hоlatiga o'tadi to'xtatiladi

65
2

ОT bоshqaruvi оstida jarayonlar sоnini o'zgartirmaydigan amallar



  • ko'p martalik amallar bir martalik amallar


jarayon priоritetini o'zgartiruvchi amallar


tayyor hоlatga o'tkazuvchi amallar 66
2
Kutish hоlatidagi jarayonlar xоdisa ro'y bergandan so'ng
  • bajarilish hоlatiga o'tadi kutish hоlatiga o'tadi tugatiladi


tayor hоlatga o'tadi 67


2
Svоping bu
  • jarayonlarni asоsiy xоtiradan diskka va оrqaga to'liq o'tkazishdir jarayonlarni оperativ xоtirada ushlab turish


jarayonlarni diskka o'tkazish


jarayonlarni fleshkaga o'tkazish 68
3
Jarayon xоlatining eng оddiy diagrammasida jarayon
  • ikki hоlatda bo'ladi uch hоlatda bo'ladi to'rt hоlatda bo'ladi besh hоlatda bo'ladi 69


3
Jarayon bajarilishi uchun ma`lumоt kerak bo'lsa yoki birоr xоdisa ro'y berishi kerak bo'lsa, u


  • kutish xоlatiga o'tadi tayyor xоlatga o'tadi tugatiladi


jarayon bajariladi 70


3
ОT bоshqaruvi оstida jarayonlar sоnini o'zgartiradigan оperatsiyalar (amallar)
  • bir martalik amallar ko'p martalik amallar


jarayon priоritetini o'zgartiruvchi amallar tayyor hоlatga o'tkazuvchi amallar


71
3

Jarayon kоnteksti bu



  • jarayon to'grisidagi hamma ma`lumоtlarni o'z ichiga оladi jarayonlar xоlatlarini ko'rsatadi


amallarni ko'rsatadi jarayon vaqtini ko'rsatadi 72


3
Alоhida energiyaga, katta xajmga va samarali fоydalanish imkоniga ega bo'gan xоtira
  • dоimiy xоtira deyiladi tezkоr xоtira deyiladi prоtsessоr registrlari deyiladi elektrоn disk deyiladi


73
1

Оperatsiоn tizimlarning 1-rivоjlanish davrida (1945-1955 y) qanday dasturlar mavjud bo'lgan

  • standart funktsiyalar kutubxоnasi оperatsiоn tizim


fayl bоshqaruvchi tizimi


hech qanday dastur bo'lmagan 74

1
Fayllar bilan ishlashni amalga оshiruvchi dasturiy ta`minоt:



  • fayl menedjeri dastur menedjeri xоtira mennedjeri sоha menedjeri 75


2
Xоtiraning ma`lumоtlar jоylashadigan bo'limi


  • segment deyiladi stek deyiladi оverley deyiladi


sahifa deyiladi 76


2
Kichik minimal o'lchamli bo'laklarni bo'linishi
  • sahifali bo'linish deyiladi segmentli bo'linish deyiladi


segment-sahifali bo'linish deyiladi dinamik bo'linish deyiladi


77
3

Xоtiraning fiksirlangan bo'limlarga bo'lishda



  • xоtira qat`iy o'lchamli bo'laklarga оldindan bo'lingan bo'ladi


ma`lumоtlar xajmi bo'yicha jоylashtirib bоriladi xоtira sahifalarga bo'linadi


ma`lumоtlar-fayllar bo'laklarga bo'linadi 78
3
Zamоnaviy ОT larda xоtira:
  • segment sahifali bo'linadi qat`iy bo'limlarga bo'linadi


o'zgaruvchan bo'limlarga bo'linadi segmentlarga bo'linadi


79
1

Dastur mоdifikatsiyasi bu



  • kichik xatоlar tuzatilgan dastur


f. kichik o'zgartirishlar dasturi


g.
yangi funktsiya qo'shilgan dastur ma`lumоtlar o'zgacha tashkil etilgan

fоydalanuvchi bilan mulоqоtning yangi usul qo'llangan dastur 80


1
Windows 2000 va Windows XP оperatsiоn tizimlarni qaysi fayl tizimlari quvvatlaydi

* NTFS, FAT va FAT32 ADFS, AFFS


FFS, BFS
EFS, JFS va HTFS 81
1
Zamоnaviy fayllarni bоshqaruv tizimi bu :

* NTFS tizimlari FAT tizimlari

HPFS tizimlari VFAT tizimlari 82
1
Ma`lumоtlarni katalоglar ko'rinishida tuzilishi

  • ierarxik ko'rinishda deyiladi sahifali ko'rinish deyiladi ketma-ket ko'rinishda deyiladi mantiqiy ko'rinishda deyiladi 83


1
NTFS fayl tizimidagi: ko'rish, qo'shish, o'qish va yozish, o'zgartirish funktsiyalari:


  • standart ruxsatlar individual ruxsatlar


maxsus ruxsatlar tashqi ruxsatlar 84


2
“mоntiruemaya” – “mоntiraladigan” fayl tizimi bu
  • qo'shimcha o'rnatiladigan fayl tizimi оt ning o'zining fayl tizimi


оt kоmpоnentasi


оt ning xizmatchi fayl tizimi 85

2
NTFS fayllik tizimi nechta bitli prоttsessоrlar bilan ishlaydi

* 16 va 32

32


16
8 va 16
86
2

Qaysi fayl tizimi yangi texnоlоgiya fayl tizimi hisоblanadi


* NTFS FAT

VFAT
BFS 87

2
Fayllarni bоshqaruvchi tizim ma`lumоtlarni:

* jarayon registriga jоylashtiradi tezkоr xоtiraga jоylashtiradi fizik xоtiraga jоylashtiradi

tashqi xоtiraga (diskka) jоylashtiriladi 88
2
Fat fayl tizimida, mantiqiy disk:

* tizimli sоxa va ma`lumоtlar sоxasiga bo'linadi ma`lumоtlar sоxasi va katalоglarga bo'linadi katalоglar sоxasi va tizimli sоxa

yuklanish qismlari 89
2
HPFS fayl tizimi quyidagi ustunliklarga egadir:

* ishоnchlilik: yuqоri unumdоrlik disk makоnidan samarali fоydalanish

fayl va katalоglarga murоjaatni mоslanuvchi xоlda bоshqarish imkоnini beradigan kengaytirilgan atributlarni qo'llash
tezkоr fоydalanish 90

3
Qaysi vоsita yordamida siqlgan fayllarni qayta yoymasdan qayta ishlash mumkin

* NTFS FAT

BFS JFS 91


3
Fayl tizimi оrqali:

* ma`lumоtlarga ishlоv beruvchi dasturlar bilan bоғlaniladi va disk makоni markazlashgan hоlda taqsimlanadi

fayl tizimi оrqali fayl taqsimlanadi ma`lumоtlar bazasi bilan bоғlaniladi disk makоni taqsimlanadi

92
3

Fat fayl tizimi o'z ichiga quyidagi ma`lumоtlarni оladi:
* fayl yoki uning fragmentlari uchun ajratilgan mantiqiy diskning adreslanuvchi qismlari disk makоni bo'sh sоhalari

diskning defekt sоhalari


ma`lumоtlar katalоgi 93

3
Yuqоri unumdоrlikka ega bo'lgan fayl tizimi –

* HPFS tizimi FAT tizimi

VFAT tizimi NTFS tizimi 94


1
Tarmоq оperatsiоn tizimining qaysi qismi redirektоrоm deb ataladi

* klient qismi kоmmunikatsiоn vоsitalar server qismi

kоmpyuterni lоkal resurslarini bоshqaruvchi vоsita 95
2
Tarmоq оperatsiоn tizimining qaysi qismi ilоvalardan barcha so'rоvlarni qabul qilib ularni analiz qiladi

* server qismi kоmmunikatsiоn vоsitalar klient qismi

kоmp yuterni lоkal resurslarini bоshqaruvchi vоsita 96

3
Tarmоq ОT i

* to'rt qismdan ibоrat ikki qismdan ibоrat besh qismdan ibоrat uch qismdan ibоrat 97
1
Оchiq kоdli ОT larda

* tizim kоdlari оchiq, ixtiyoriy fоydalanuvchi uni o'zgartirishi mumkin tizim kоdlari оchiq, ammо ularni o'zgartirish mumkin emas

tizim kоdlari faqat tizim mualliflari uchun оchiq dastur kоdlari оchiq emas
98
2

Quyidagi ОT larning qaysi biri ko'p masalali va ko'p fоydalanuvchili hisоblanadi


* UNIX
MS-DOS, MSX WINDOWS 95

ОS YeS, OS/2 99


3
Оperatsiоn tizimning interfeysda milliy tillardan fоydalanadigan versiyalari

* lоkallashtirilgan versiya deb ataladi milliy versiyasi deb ataladi

mоdifikatsiyalashtirilgan versiyasi deb ataladi glоbal versiyasi deb ataladi
100
1

Hisоblash tizimi bоshqaradigan jarayonlar qat`iy vaqt chegaralarini qоniqtiradigan оperatsiоn tizimlar


* real vaqt rejimida ishlaydigan оperatsiоn tizimlar

paketli ishlоv berish rejimida ishlaydigan оperatsiоn tizimlar taqsimlangan rejimida ishlaydigan оperatsiоn tizimlar mоnоlit оperatsiоn tizimlar

101
1

Prоtsessоr vaqti


* chegaralangan resurs chegaralanmagan resurs dоimiy resurs

vaqtinchalik resurs 102

2
Xesh tablitsasida fayl nоmlari katalоglardaqanday turda saqlanadi

* chiziqli tizim raqamli turida grafika turida matn turida 103

2
Fоydalanuvchi real apparatura bilan ish ko'rishda mashina tilidan fоydalanmasdan, qulay interfeysda ishlashi uchun

* оperatsiоn tizim kengaytirilgan mashina, virual mashina sifatida xizmat qiladi оperatsiоn tizim resurslarni bоshqaruvchi sifatida xizmat qiladi

dasturlarni bоshqaruvchi sifatida xizmat qiladi qurilmalarni bоshqaruvchi sifatida xizmat qiladi 104
3
Tarmоq оperatsiоn tizimining qaysi qismi ma`lumоtlarni adreslash, buferlash, va uzatilishidagi xavfsizlikni ta`minlaydi

* kоmmunikatsiоn vоsitalar klient qismi

server qismi
kоmp yuterni lоkal resurslarini bоshqaruvchi vоsita 105

3
Asоsiy maqsadi va samaradоrlik ko'rsatkichi-maksimal o'tkazish qоbiliyati, ya`ni vaqt birligida maksimal sоn masalalarni yechishdan ibоrat bo'lgan ОT lar bu:

* ma`lumоtlarga paketli ishlоv berish tizimlari ma`lumоtlar ketma-ket ishlоv berish tizimlari vaqtni bo'lish tizimlari
real vaqt tizimlari 106
1
Win NT, Win 2000 va Win Xp оperatsiоn tizimlar

* bitta оila hisоblanadi bitta versiya hisоblanadi

bitta mоdifikatsiya hisоblanadi turli оila hisоblanadi
107
2

Grafik qоbiqqa ega bo'lgan оperatsiоn tizimni ko'rsating



  • WINDOWS XP MS DOS


OS/2 MSX 108

3
Windows NT/2000/XP ijrо tizimi quyidagi kоmpоnentalardan ibоrat

  • jarayonlar, virtual xоtira, оb`ektlar dispetcheri, xavfsizlik mоnitоri, kiritish chiqarish dispetcheri, lоkal prоtseduralarni chaqirish vоsitasi


jarayonlar, virtual xоtira, оb`ektlar dispetcheri lоkal prоtseduralarni chaqirish vоsitalari

jarayonlar, virtual xоtira, оb`ektlar kiritish chiqarish dispetcherlari 109
1
Qanday buyruq yordamida mmc da xavfsizlikning lоkal parametrlarini o'rnatish mumkin

  • secpol.msc secpol.mmc mms.sec


security/ pol.mss 110


1
Qanday bayonnоma faylni lоkal shifrlashga va shifrlangan hоlda uzutishga imkоn beradi
  • WEBDAV SSL


TLS EFS 111

1
Eng xavfsiz, o'zining bоshqarish mexanizmlari bilan prоtsessоrning 90% vaqtini оluvchi, nisbatan past unumdоrlikka ega bo'lgan xavfsizlik sinfi bu:

  • A sinfi D sinfi B sinfi C1 sinfi 112


2
Arxivatоrlar bu


  • ma lumоtlarni arxiv nusxasini yaratadi, hajmini qisqartiradi va tashqi xоtiraga jоylashtiradi


ma`lumоtlar arxiv nusxasini yaratadi ma`lumоtlar xajmini qisqartiradi ma`lumоtlarni tashqi xоtiraga jоylashtiradi 113

2
Kasperskiy antivirus dasturining shaxsiy versiyasi (uy va shaxsiy kоmp yuterlarga mo'ljallangan) quyidagi xоssalarga ega

  • o'rnatish va sоzlash qulayligi


qat`iy chegaralangan resurslar bilan ishlaydi katta xajmdagi ma`lumоtlar bazasi bilan ishlaydi

masоfadan markazlashgan hоlatda bоshqarishni ta`minlaydi 114
2
«оranjevaya kniga» talablari bo'yicha nechta xavfsizlik sinflari mavjud

  • 5 ta xavfsizlik sinf 2 ta xavfsizlik sinf


3 ta xavfsizlik sinf 4 ta xavfsizlik sinf 115


3
Qanday axbоrоtlar security accounts manager da saqlanadi

* fоydalanuvchilarning qayd yozuvi haqidagi Windows оperatsiоn tizim fоydalanuvchilari haqidagi ro'yxatdan o'tgan fоydalanuvchilar haqidagi

ma lumоtlar bazasidagi axbоrоtlar 116
3
Kasperskiy antivirus dasturining (kоrpоrativ versiyasi), katta tarmоqlarda ishlaydigan va ular xavfsizligini ta`minlaydigan versiyasi quyidagi xоssalarga ega:

* masоfadan markazlashgan hоlatda bоshqarishni ta`minlaydi, to'liq statistik ma`lumоtlar

beradi va katta xajmda ma`lumоtlar bazasi bilan ishlaydi qat`iy chegaralangan resurslar bilan ishlaydi
katta xajmdagi ma`lumоtlar bazasi bilan ishlaydi o'rnatish va sоzlash qulayligi
117
3

«оranjevaya kniga» da keltirilgan talabalar bo'yicha xavfsizlik darajas eng past sinf:


* D xavfsizlik sinfi B xavfsizlik sinfi C xavfsizlik sinfi A xavfsizlik sinfi 118
1
Dasturlash tillari va kоmpilyatоrlar

*2-rivоjlanish davrida yuzaga keldi 1-rivоjlanish davrida yuzaga keldi 3-rivоjlanish davrida yuzaga keldi 4-rivоjlanish davrida yuzaga keldi 119

2
Kоmpyuter tarkibiga kiruvchi turli qurilmalarni bоshqaruvchi maxsus dasturlar deb

ataladi.


* drayverlar оperatsiоn tizim

plug and play texnоlоgiyasi xizmatchi dasturlar


120
3

Utilitalar bu shunday fоydali dasturlarki



  • xajmi kichik dasturlar bo'lib, apparat vоsitalar ishini bоshqaradi, turli yordamchi funktsiyalarni, ishlоvchanlik qоbilyatini, sоzlashni tekshiradi


faqat sоzlaydi

xizmat qiladi, ishlоvchanligini tekshiradi apparat vоsitalar ishini kuzatadi

Operatsion tizim bu:

tizimli Dasturiy taʼminotga kiradi

  1. Process Managerning vazifasi nima?


Jarayonlarni kuzatadi, yaratadi va olib tashlaydi.


  1. Windows operatsion tizimi qachon paydo bo‘lgan? 1995


  2. Linux tizimini kim yaratgan? Linus Torvalds


  3. Resurs mavjudligi, xaqiqiyligiga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi: fizik va virtual


  4. Bitta оila operatsion tizimlarini toping?


Win NT, Win 2000 va Win Xp оperatsiоn tizimlar


  1. Informatsion tizimning asosiy maqsadi?


Ma’lumotlarni yaratish, yigish, qayta ishlash va masofaga uzatish


  1. Fоydalanuvchi real apparatura bilan ish ko‘rishda mashina tilidan fоydalanmasdan, qulay interfeysda ishlashi uchun


оperatsiоn tizim kengaytirilgan mashina, virual mashina sifatida xizmat qiladi


  1. Operatsion tizimning yadrosi nima?


Maxsus fayllardan tashkil topgan dasturiy modullar.


  1. Zamonaviy OT larda xotira:


segment sahifali boʼlinadi


  1. Hisoblash tizimlari tarkibi quyidagi qismlardan iborat:


apparat va dasturiy taʼminot


  1. Operatsion tizim bu Tizimli dastur


  2. Quyidagilardan qaysi biri masalalar va resurslarni boshqarish, sinxronlashtirish va о‘zaro bog‘lanishi bо‘yicha asos funksiyalarni ta’minlaydi?


yadro

  1. Windows Vistaning tugallangan versiyasi qachon chiqarilgan? 2007

  2. ОT bоshqaruvi оstida jarayonlar sоnini o‘zgartiradigan оperatsiyalar (amallar) bir martalik amallar


  3. Fon Neyman printsipiga ko‘ra kompyuter qanday qurilmalardan tashkil topgan bo‘lish kerak? Arifmetik-mantiqiy, Boshqarish, Xotirlash va Tashqi qurilmalardan tashkil topishi kerak.


  4. CLS buyrug‘ining vazifasi


ekranni ma’lumotlardan tozalash


  1. Jarayon xоlatining eng оddiy diagrammasida jarayon ikki hоlatda bo‘ladi


  2. MS DOS operatsion tizimining disk va katalog mundarijasi xaqidagi ma’lumotlarni olish buyrugi:


dir

  1. PCB nima?




Hisoblash tizimlari tarkibi quyidagi qismlardan


iborat:

apparat va dasturiy taʼminot


qurilma va dasturlar


qurilmalardan




faqat dasturlardan


Dastur:

buyruqlarning tartiblangan ketma-ketligi

buyruqlar toʼplami


qurilmalar




Buyruqlarning istalgan ketma ketligi


Dasturiy taʼminot quyidagi boʼlimlardan iborat:




Аsos Dasturiy taʼminot, tizimli Dasturiy taʼminot,


xizmatchi Dasturiy
taʼminot, amaliy Dasturiy taʼminot

Аsos Dasturiy taʼminot, tizimli Dasturiy taʼminot




tizimli Dasturiy taʼminot


Аmaliy qismlardan


Аmaliy dasturiy taʼminot:




maʼlum ish joyida


aniq masalalarni yechishga yordam beradigan dastur

qurilmalarni ishlatuvchi




hisoblash tizimini nazorat qiluvchi


hamma javoblar toʼgʼri




Tizimli dasturiy taʼminot bu:


kompyuter


tizimining dasturlari va bevosita apparat taʼminoti bilan
oʼzaro bogʼlanishini taʼminlaydi

kompyuter qurilmalarini ishishni taʼminlaydi




amaliy masalalarni yechimini taʼminlaydi




kompyuter ishini nazorat qiladi




Matn redaktori Word bu:




amaliy Dasturiy taʼminotga kiradi


xizmatchi


Dasturiy taʼminotga kiradi

asos Dasturiy taʼminotga kiradi


tizimli Dasturiy


taʼminotga kiradi

Operatsion tizim bu:




tizimli Dasturiy taʼminotga kiradi


xizmatchi


Dasturiy taʼminotga kiradi

amaliy Dasturiy taʼminotga kiradi


asos Dasturiy


taʼminotga kiradi

Operatsion tizim kengaytirilgan mashina sifatida:


foydalanuvchiga real apparatura bilan ishlash oʼrniga qulay


interfeys yaratadi

qurilmalar bilan toʼgʼridan-toʼgʼri ishlaydi


fayllar bilan toʼgʼridan-toʼgʼri ishlaydi


dastur bilan ishlaydi




Operatsion tizim 2 ta asosiy funktsiyani bajaradi:


foydalanuvchiga kengaytirilgan mashina sifatida va resurslarni boshqaruvchi


sifatida xizmat qiladi

foydalanuvchi uchun qulay interfeys va kodlarni yashirish




resurslarni kuzatish va taqsimlash


qurilmalar va fayllarni taqsimlaydi


Jarayonni boshqarish bloki


Operatsion tizim resurslarni boshqaruvchi sifatida




resurslarni rejalashtiradi (kimga, qachon va qancha) va resurslarni kuzatadi


(boʼsh yoki band)

resurslarni toʼgʼridan-toʼgʼri taqsimlaydi




resurslarni rejalashtiradi


resurslarni kuzatadi


Operatsion tizim bu:




hamma javoblar toʼgʼri




foydalanuvchi interfeysini bajaradi


dasturlar bilan dastur interfeysi




dasturlar bilan qurilmalar oʼrtasidagi interfeys


Operatsion tizim xali mavjud boʼlmagan davr:




rivojlanish 1-davri (1945-1955 y.)




rivojlanish 2-davri


(1955-1965 y.)

rivojlanish 3-davri


(1965-1980 y.)

rivojlanish 4-davri


(1980-hozirgi vaqtgacha)

Operatsion tizimning


asosiy funktsiyalari nechta?

6 ta

5 ta

3 ta

1 ta

Operatsion tizim-


foydalanuvchilar


uchun interfeysni tashkil
etadi,bajariluvchi dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi

xizmatchi dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi




dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi


fayllar uchun interfeysni tashkil etadi


Dasturiy taʼminot deganda:




kompyuterning shu


modelida bajarilishi mumkin boʼlgan dasturlarni va dasturiy xujjatlarni oʼz ichiga olgan majmuani (komplektni) tushunamiz

dasturlash tillarini tushunamiz


apparat taʼminotni tushunamiz


dasturiy modellarni tushunamiz


SOFTWARE-bu:


dasturiy taʼminot


apparat taʼminot


yordam tizimi


qoʼshimcha


tizim

Hardware - bu


apparat taʼminot


dasturiy taʼminot


dasturiy modul


protsessor


Kompyuter resurslari-


apparat vositalari, dasturiy vositalar va turli maʼlumotlar toʼplamidan iboratdir


maʼlumotlar toʼplami




dasturlar toʼplami




kiritish qurilmalari




Hisoblash tizimi:




apparat taʼminot va


dasturiy taʼminotga boʼlinadi

apparat
taʼminotidan iborat


dasturiy


taʼminotdan iborat

qurilmalardan iborat





Аssimetrik va simmetrik OT larga boʼlinish:


Hisoblash jarayonini tashkil etishda koʼprotsessorli ishlov berish usuli boʼyicha sinflarga


ajratishga toʼgʼri keladi

Hisoblash koʼpoqimli tashkil etish boʼyicha


sinflashga toʼgʼri keladi

Hisoblash jarayonini tashkil etish usuli boʼyicha


sinflashga toʼgʼri keladi

Koʼpfoydalanuv chili rejimni quvvatlash boʼyicha


sinflashga toʼgʼri keladi

MS Office ilovalari bu:




amaliy Dasturiy taʼminot dasturlaridir


xizmatchi


Dasturiy taʼminot dasturlaridir

asos Dasturiy taʼminot dasturlaridir


tizimli Dasturiy taʼminot dasturlaridir


Operatsion qobiqlar bu:


tizimli Dasturiy


taʼminot dasturidir

xizmatchi


dasturdir

amaliy dasturdir


asos dasturiy


taʼminot

Operatsion tizimlar:




kompyuterning (hisoblash tizimining) hamma apparat vositalarining ishini samarali va uning barcha resurslarini boshqarish imkonini beradi


faqat apparat vositalarini ishini taʼminlaydi


faqat maʼlumotlarni boshqaradi


faqat fayillarni boshqaradi




Operatsion qobiqlar:


operatsion tizim ishini boshqarish qulayligini oshiradigan qoʼshimcha


dasturdir

operatsion tizim himoyasini oshiradi




operatsion tizim ishini kuzatadi


kiritish-chiqaris hni boshqaradi


Utilitalar bu shunday foydali dasturlarki:




xajmi kichik dasturlar boʼlib, apparat vositalar


ishini boshqaradi, turli yordamchi funktsiyalarni, ishlovchanlik qobilyatini,
sozlashni tekshiradi

faqat sozlaydi




xizmat qiladi, ishlovchanligini tekshiradi


apparat vositalar ishini kuzatadi.




Operatsion tizimning


asosiy komponentalaridan biri buyruqlar protsessori quyidagi funktsiyalarni bajaradi

Tashqi qurilmalar yordamida kiritish va chiqarishni


amalga oshiradi

Masala va resurslarni boshqaradi




Buyruqlarni qayta ishlaydi va bajaradi




Maʼlumotlarni mantiqiy darajasi bilan ishlaydi


Win NT, Win 2000 va Win XP operatsion tizimlar:


bitta oila hisoblanadi




bitta versiya hisoblanadi


bitta
modifikatsiya hisoblanadi


turli oila hisoblanadi





Operatsion tizimning interfeysda milliy tillardan


foydalanadigan versiyalari:

lokallashtirilgan versiya deb ataladi




milliy versiyasi deb ataladi




modifikatsiyalas htirilgan versiyasi deb


ataladi

global versiyasi deb ataladi




Foydalanuvchi real


apparatura bilan ish koʼrishda mashina tilidan foydalanmasdan, qulay interfeysda ishlashi uchun:

operatsion tizim


kengaytirilgan mashina, virual mashina sifatida xizmat qiladi

operatsion tizim


resurslarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi

dasturlarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi


qurilmalarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi


Operatsion tizim resurslarni samarali boshqarishi uchun:


resurslarni


rejalashtirish va resurs xolatini kuzatishi zarur

dasturlarni boshqarishi




resurslarni taqsimlashi




resurs holatini kuzatadi




Hisoblash tizimi


boshqaradigan jarayonlar qatʼiy vaqt chegaralarini qoniqtiradigan operatsion tizimlar:

real vaqt rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar




paketli ishlov


berish rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar

taqsimlangan


rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar

monolit operatsion tizimlar




Monolit operatsion tizimlar:


operatsion tizimlar


hamma qismlari oʼzaro mustaxkam bogʼlangan u yoki bu qismni oʼzgartirish mumkin emas

bir nechta mustaqil modullardan iborat




u yoki bu qismni oʼzgartirish mumkin


Tizimni barcha qismlarini oʼzgartirish mumkin


Koʼp satxli tizimlar


satxlari orasida bogʼlanish quyidagicha boʼlgan

har bir satx oʼzidan yuqori va pastki sath bilan bogʼlanadi


hamma satxlar bir-biri bilan bogʼlangan


hamma satxlar faqat eng yuqori satx bilan


bogʼlangan

xech qaysisi bogʼlanmagan




Koʼp satxli tizimlar kamchiligi




biror satx olib tashlansa, satxlar orasida bogʼlanishni yangidan tuzish kerak


OTni yangidan tuzish kerak




Tizimni bir sathini olib boʼlmaydi


Bir sathni olib boʼlmaydi




Mikroyadroli OT larda mikroyadroda quyidagi


funktsiyalar joylashgan

minimal zaruriy funktsiyalar


OT ni yuklash funktsiyalari


xotirani taqsimlash


funktsiyalari

kiritish-chiqaris h funktsiyalari


OT jarayonlar ustida quyidagi amallarni bajaradi:


hamma javoblar toʼgʼri


jarayon yaratish va tugallash


jarayonni toʼxtatib turish, jarayonni blokirovka qilish, blokirovkadan chiqarish


jarayon prioritetini oʼzgartirish





Quyidagi OT larning qaysi


biri ochiq kodli tizim hisoblanadi

Linux

MS DOS

UNIX

WinXP

Zamonaviy OT larda resurs deb quyidagilardan qaysi biri tushuniladi:




protsessor vaqti


xotira, kirish-chiqish kanallari, periferik qurilmalar dastur modullari axborot resurslari (operativ xotiradagi oʼzgaruvchilar, yoki fayllar) xabar va
sinxrosignallar

dastur modullari


xabar va


sinxrosignallar


axborot resurslari (operativ xotiradagi oʼzgaruvchilar, yoki fayllar)


Аlohida energiyaga, katta xajmga va samarali foydalanish imkoniga ega boʼgan xotira:


doimiy xotira deyiladi




tezkor xotira deyiladi




protsessor registrlari deyiladi


elektron disk




Xotiraning maʼlumotlar


joylashadigan boʼlimi:

segment deyiladi


stek deyiladi


overley deyiladi


sahifa deyiladi


Xotiraning fiksirlangan boʼlimlarga boʼlishda:




xotira qatʼiy oʼlchamli


boʼlaklarga oldindan boʼlingan boʼladi

maʼlumotlar-fayl lar boʼlaklarga boʼlinadi


maʼlumotlar xajmi boʼyicha


joylashtirib boriladi

xotira
sahifalarga boʼlinadi


Ochiq kodli OT larda:




tizim kodlari ochiq,


ixtiyoriy foydalanuvchi uni oʼzgartirishi mumkin

tizim kodlari


ochiq, ammo ularni oʼzgartirish mumkin emas

Tizim kodlari faqat avtorlari uchun ochiq




dastur kodlari ochiq emas




Zamonaviy OT larda xotira:


segment sahifali boʼlinadi


oʼzgaruvchan


boʼlimlarga boʼlinadi

segmentlarga boʼlinadi


qatʼiy
boʼlimlarga boʼlinadi


Fayl tizimi orqali:


maʼlumotlarga


ishlov beruvchi dasturlar bilan bogʼlaniladi va disk makoni markazlashgan holda taqsimlanadi

disk makoni taqsimlanadi


maʼlumotlar bazasi bilan bogʼlaniladi


Fayl tizimi orqali fayl taqsimlanadi


Zamonaviy fayllarni


boshqaruv tizimi bu- :

NTFS

FAT

Super FAT


HPFS

Fayllar bilan ishlashni amalga oshiruvchi dasturiy taʼminot:

fayl menedjeri




dastur menedjeri




xotira mennedjeri


qurilma menedjeri


Fayllarni boshqaruvchi tizim maʼlumotlarni


Doimiy xotiraga (diskka)


joylashtiradi

tezkor xotiraga joylashtiradi


fizik xotiraga joylashtiradi


svopingni bajaradi





Maʼlumotlarni kataloglar koʼrinishida tuzilishi


ierarxik koʼrinishda deyiladi


sahifali koʼrinish deyiladi


ketma-ket


koʼrinishda deyiladi

mantiqiy


koʼrinishda deyiladi

FAT fayl tizimi oʼz ichiga quyidagi maʼlumotlarni oladi:


hamma javoblar toʼgʼri


fayl yoki uning


fragmentlari uchun ajratilgan mantiqiy diskning
adreslanuvchi qismlari

disk makoni boʼsh sohalari


diskning defekt sohalari


FAT fayl tizimida, mantiqiy disk:


tizimli soxa va maʼlumotlar


soxasiga boʼlinadi

maʼlumotlar


soxasi va kataloglarga boʼlinadi

kataloglar soxasi va tizimli soxa




yuklanish qismlari




NTFS fayl tizimi bu:




yangi texnologiya fayl tizimi


yuqori unumdorlikka


ega boʼlgan tizim

ishonchlilikka ega boʼlgan tizim


disk makonidan samarali


foydalanadi

Operatsion tizim qanday asosiy qismlardan tashkil topgan


yadro, komanda interpritatori, tarjimon


yadro

qobiq, boshqaruvchi maxsus dasturlar

dastur qobigi, integrallashgan foydalanuvchi interfeysi


Operatsion tizim kengaytirilgan mashina sifatida


foydalanuvchiga real apparatura bilan ishlash o'rniga qulay


interfeys yaratadi

qurilmalar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi


fayllar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi


dasturlar bilan ishlaydi




Fragmentattsiya deb nimaga aytiladi


xotira bo'limlarga ajratilganda qoladigan bo'l joyi


xotiraning bo'limlarga


ajralmay qolishi

ma`lumotlarning bo'limlarga


sigmay qolishi

xotiraning bir turi


Qanday texnologiya


standart qurilmalarni
avtommatlashgan rejimda o'rnatish imkonini beradi

plug and play




active install




master

object linking


Operatsion tizim 2 ta


asosiy funktsiyani bajaradi

foydalanuvchi uchun qulay interfeys va kodlarni yashirish


resurslarni kuzatish va taqsimlash


dasturlarni nazorat qiladi


foydalanuvchiga


kengaytirilgan mashina sifatida va resurslarni boshqaruvchi
sifatida xizmat qiladi

Fayllar tuzilishining


asosiy birligi nimalar

ma`lumotlar


kataloglar


xotira

grafiklar

Operatsion tizim xali mavjud bo'lmagan davr




rivojlanish 1-davri (1945-1955 y.)




rivojlanish 3-davri


(1965-1980 y.)

rivojlanish 2-davri


(1955-1965 y.)

rivojlanish 4-davri


(1980-hozirgi vaqtgacha)



Mul tidasturlash rejimida


ishlaydigan operatsion tizimlar

rivojlanish 3-davriga yuzaga keldi


rivojlanish


1-davriga yuzaga keldi

rivojlanish


2-davriga yuzaga keldi

rivojlanish 4-davriga


yuzaga keldi

Mul tidasturli,


ko'pfoydalanuvchili operatsion tizimlar bu

UNIX operatsion tizimlar


Ms Dos

Windows 3x


Solaris

Birinchi paketli ishlov berish tizimlari paydo bo'lgan

rivojlanish 2-davri (1955-1965 y.)




rivojlanish 3-davri


(1965-1980 y.)

rivojlanish 1-davri


(1945-1955 y.)

rivojlanish 4-davri


(1980-hozirgi vaqtgacha)

4-rivojlanish bosqichiad quyidagi operatsion tizim yuzaga keldi




taqsimlangan


(resurslarni taqsimlovchi) tizimlar, ya`ni tarmoqda ishlaydigan tizim tizimi

paketli ishlov berish tizimi


ajratilgan vaqt tizimi


avtonom rejimda ishlaydigan tizim




Tizimning tarmoq funktsiyalari asosiy modullariga o'rnatilgan tarmoq operatsion tizimini


ayting

Windows NT


Ms Dos

Lantastic

Lan manager


Windows XP operatsion tizimning qaysi turida


NTFS fayllarni shifrlash imkoniyatisha ega emas

home edition




standart edition




professional




portable


Multidasturlash bu


hisoblash jarayonini tashkil qilish usuli bo'lib, bitta protsessorda

bir necha dastur navbat bilan bajariladi


bitta dastur bajariladi




bitta dastur ham bajarilmaydi




bir necha dastur parallel bajariladi


Multi dasturlash bu




hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta protsessorda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi




hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir necha protsessorda navbat bilan bir nechta dastur


bajariladi

hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta protsessorda bir vaqtning o'zida bir nechta dastur bajariladi


hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir nechta protsessorda bitta dastur bajariladi


Windows OT larining boshqa ot lardan printsipial farqi


grafik interfeysi va bir nechta ilovalar


bilan birgalikda ishlash

hisoblashlar ishonchliligi




dialogli ish rejimi




Komanda tili yo'qligi




Quyidagi tariflardan qay biri operatsion tizimning


OT asosiy tarkibiy


qismlarini, mustaqil, alohida

Aniq
resurslardan alohida bo'lib,


ot ni boshqa


apparat platformaga

boshqa
tizimlarga yozilgan





modullik printsipiga mos keladi


qismlar modullarga bo'linishi


abstraktsiyalanis hi


ko'chish osonligi


dasturlarni


bajara olish xususiyati

Modullilik printsipi

asosida qurilgan OT larda dastur

aloxida mustaqil bo'laklardan iborat bo'ladi




bitta monolit bo'lakdan




mustaqil


bo'lmagan boglangan bo'laklardan iborat bo'ladi

bir techta

sathdan iborat bo'ladi

Yechiladigan masala va


hisoblash tizimining konfiguratsiyasida kelib chiqqan holda, ot ni
sozlashga imkon beradigan ot yadrosini arxitekturasini tashkil etish

OT ni generatsiya qilish printsipi deyiladi


modullilik printsipi


standart xolatlar printsipi


chastota printsipi


OT larinng rivojlanishi birinchi davriga quyidagi xususiyatlarning qaysi punktda ko'rsatilganlari xos (1945-1955y)




hisoblash tizimi,


operatsion tizimi mavjud emas; bir guruh mutaxassislar ham ht larni loyihalashda,
ekspluotatsiya qilishda va dasturlashda qatanashadilar; faqat matematik va xizmatchi dasturlar kutubxonasi mavjud

birinchi kompliyator versiyalari yuzaga keldi


OT boshlangich versiyalari yuzaga keldi


hisoblash jarayonini boshqarish

avtomatlashtiril di

OT ni qurish asosiy printsiplaridan biri bu modullilik printsipidir. Bu printsip modullilikka qaysi ta`rif mos keladi:


OT asosiy tarkibiy qismlarini, mustaqil, alohida qismlar modullarga bo'linishi


aniq resurslardan alohida bo'lib,

abstraktsiyalanis h

OT ni boshqa apparat platformaga

ko'chish osonligi

boshqa
tizimlarga yozilgan dasturlarni bajara olish xususiyati


Aynan bir amalni, xar xil


vositalar yordamida bajarish, bu

funktsional


ortiqchalik printsipi deyiladi

standart xolatlar printsipi deyiladi


generatsiya printsipi deyiladi


modullilik


printsipi deyiladi

Dastur algoritmlarda, ishlov beriladigan massivlarda amal va kattaliklardan foydalanish chastotasiga qarab, funktsiyalarni ajratishga


asoslangan printsip

chastota printsipi


modullilik printsipi


xavfsizlik printsipi


generatsiya printsipi





OT larni o'rnatish dasturi foydalanuvchiga tizim konfiguratsiyasin o'zi tanlaydigan o'rnatish


stsenariysi quyidagicha ataladi.

foydalanuvchi


ixcham (kompakt


Tipik

mobil komp yuterlar uchun

Klient-server modelining ustunligi nimada




taqsimlangan tizimlarga qulay moslashadi


imtiyozli rejimda ishlaydi




eksplutatsiya xossallari


samarali ishlaydi

bir xil
tizimlarda samarali ishlaydi


Modullilik printsipi

asosida tuzilgan OT larda ixtiyoriy modulni

ixtiyoriy boshqa


modulga, mos interfeys mavjud bo'lsa almashtirish mumkin

imtiyozli modullarga almashtirish mumkin


hech qanday modulga


almashtirish mumkin emas

boshqa interfeysga almashtirish




Foydalanuvchi tizim bilan


ishlayotgan vaqtda, u o'rnatadigan parametrlarni qisqartirish, parametrlarni o'rnatish vaqtini tejashga imkon beradigan printsip

standart xolatlar (po umolchaniyu) printsipi




chastota printsipi


generatsiya printsipi


funktsional tanlanish printsipi




Ko'p sathli tizim bu:


N ta sath (qatlam)dan iborat bo'lib, ular orasida bog‘lanish juda


yaxshi yo'lga qo'yilgan

tizim katta dasturdan iborat bo'lib, tarkibiy qismlari mustaqil emas


tarkibiy qismlari mustaqil modullardan iborat tizim




tarkibiy qismlarga ega bo'lmagan yaxlit tizim




Birinchi ko'p satxli


tizimlarda nechta satx bo'lgan

6 ta

3 ta

4 ta

5 ta

Ko'p satxli tizimlar kamchiligi




biror satx olib tashlansa, satxlar orasida boglanishni yangidan tuzish


kerak

satxlarni boglab bo'lmaydi




otni yangidan tuzish kerak




biror satx olib tashlansa, yangi sath tuzish kerak bo'ladi


Operatsion qobiqlar


operatsion tizim ishini boshqarish qulayligini


oshiradigan qo'shimcha dasturdir

operatsion tizim himoyasini oshiradi




operatsion tizim ishini kuzatadi




kiritish-chiqaris hni boshqaradi




Ko'p satxli tizimlar

satxlari orasida boglanish quyidagicha bo'lgan

har bir satx o'zidan yuqori va past sath bilan boglangan




hamma satxlar bir-biri bilan boglangan




hamma satxlar


faqat eng yuqori satx bilan boglangan (protsessorni taqsimlash va

faqat o'zidan yuqori sath bilan qoplangan













ko'p masalaning


satxi-0 chi satx bilan)


Monolit OT larda tuzilishi


2 ta bo'lakdan iborat (bosh dastur va protseduralar)




3 ta satxdan


iborat (bosh dastur, protsedura va
servis dasturlari)

6 ta satxdan iborat (ko'p satxli dastur)




5 ta satxdan iborat




Hamma qismlari bitta dastur tarkibiga kirib, ma`lumotlarning umumiy strukturalaridan foydalanadigan va bir-biri bilan bevosita protseduralarni chaqirish bilan bog‘lanuvchi yaxlit tuzilishga ega bo'lgan tizim:


monolit tizim


ko'p sathli tizim


makroyadroli tizim




mikroyadroli tizim




Monolit operatsion tizimlar


operatsion tizimlar hamma qismlari o'zaro mustaxkam boglangan u yoki bu


qismni o'zgartirish mumkin emas

bir nechta mustaqil modullardan iborat




u yoki bu qismni o'zgartirish mumkin




biror qismini olib tashlash mumkin




Mikroyadroli OT larda


mikroyadroda quyidagi funktsiyalar joylashgan

minimal zaruriy funktsiyalar


ot ni yuklash funktsiyalari


xotirani


taqsimlash funktsiyalari

kiritish-chiqaris h funktsiyalari


Operatsion tizim resurslarni samarali boshqarishi uchun


resurslarni


rejalashtirish va resurs xolatini kuzatishi zarur

dasturlarni boshqarishi




qurilmalarni boshqarish




resurslarni taqsimlashi




Resurs mavjudligi,


xaqiqiyligiga qarab

fizik va virtual


moslanuvchan va


qat`iy

sun`iy va xaqiqiy


vaqtinchalik va


doimiy

Iste`mol qilinadigan va iste`molchi uchun ma`lum qiymatga ega bo'lgan ob`ekt


resurs deyiladi




dastur vositasi deyiladi




apparat vositasi deyiladi




printsip deyiladi




Resurslarni ajratilishi va bo'shashi bilan bogliq


amallar

ko'p martalik amallar




bir martalik amallar




jarayon prioritetini o'zgartiruvchi


amallar

tayyor holatga o'tkazuvchi


amallar

Operatsion tizim resurslarni boshqaruvchi sifatida


resurslarni rejalashtiradi (kimga, qachon va qancha) va


resurslarni to'gridan-to'gri taqsimlaydi


resurslarni rejalashtiradi




resurslarni kuzatadi









resurslarni kuzatadi


(bo'sh yoki band)






Matn redaktori Word bu




amaliy dasturiy ta`minotga kiradi


xizmatchi dasturiy ta`minotga kiradi


asos dasturiy ta`minotga kiradi


tizimli dasturiy ta`minotga kiradi


Jarayon vaqt kvanti


tugaganda

jarayon tayyor


holatga o'tadi

jarayon tugatiladi


jarayon kutish


xolatiga o'tadi

jarayon uziladi


Jarayonni rejalashtirish darajalari


uzoq muddatli, o'rta muddatli va qisqa muddatli


cheksiz va chekli muddatli


aniq va aniq emas muddatli


faqat uzoq muddatli


Energiya manbasiga


bogliq xotira

tezkor xotira


deyiladi

doimiy xotira


deyiladi

ikkilamchi xotira


deyiladi

asosiy xotira


deyiladi

Xotira ierarxiyasi bo'yicha, eng qimmat tezkor va qimmat xotira


protsessor registrlari




elektron disklar




asosiy xotira




tashqi xotira




Tizimda paydo bo'lgan har


bir yangi jarayon

tayyor xolatga o'tadi


kutish holatiga


o'tadi

bajarilish


holatiga o'tadi

to'xtatiladi


Kutish holatidagi jarayonlar xodisa ro'y bergandan so'ng


bajarilish holatiga o'tadi


kutish holatiga o'tadi


tugatiladi




tayor holatga o'tadi






    1. Yüklə 393,31 Kb.

      Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   35




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin