Феъл сыз туркуми

tikuvchi kabi. Ammo ular otlashmagan holda ham ishlatiladi. Masalan: A'lo 
tikuvchi qizning axloqi ham soz bo'lur (G'.G'.).  
 
3. Kelasi zamon sifatdoshi.  
Kelasi zamon sifatdoshi predmetning nutq so'zlanib turgan paytdan keyin 
bajariladigan harakat belgisini anglatadi. Bu fe'lning o'zak-negiziga –r (-ar) va –
digan qo'shimchasini qo'shish bilan yasaladi. Masalan: oqar suv, qaynar 

---

32 
buloq, ko'rar (ko'zim), yurar (yo'l) kabi. Sifatdoshning bu turi hozirgi tilda 
ko'proq tuslangan holda ishlatiladi: aytarman, aytarsan kabi.
Predmetning kelasi zamonda bajariladigan harakat belgisi hozirgi tilda 
asosan –digan qo'shimchasi bilan ifodalanadi. Bu qo'shimcha ravishdoshning –
a (-y) qo'shimchasi bilan yasalgan turiga qo'shiladi. Masalan: boradigan, 
yuradigan, o'tlaydigan kabi. sifatdoshning bu turi ham tuslanadi. 
Yuradiganman, yuradigan kabi. Eski o'zbek tilida kelasi zamon sifatdoshi –jak 
(-ajak), -gay (-kay, -qay), -gu (-g'u) qo'shimchalari va egalik qo'shimchasi –asi 
qo'shimchasi bilan ham yasalgan. Masalan: kelajak, kelasi, kelgusi kabi.
4. HARAKAT NOMI. 
Harakat nomi ish-harakatning atamasi bo'lib, gapda otga xos vazifalarni 
bajarishga mos bo'lgan fe'l shaklidir. Masalan: o'qish, bormoq, o'ynash kabi. 
Harakat nomi. Bir tomondan, fe'lga xos bo'lgan o'timli-o'timsizlikka, nisbat 
kategoriyasiga va boshqarish xususiyatlariga ega. Bundan tashqari, harakat 
nomida hozirgi-kelasi zamon ottenkasi ham bor. Bu ottenka qulay sharoitda aniq 
zamon ma'nosiga aylanadi. Masalan: Kitob olmoq uchun keldim, g'o'zani