elementar hissəciklər, nüvə, atom, molekul, cisimlər, qalaktika, metaqalaktika, fiziki sahənin müxtəlif növləri, ictimai proseslər və s. obyektiv reallığın ayrı - ayrı
elementləridir. İnsan şüurunda, insan təfəkküründə, insan təxəyyülündə mövcud
olan gerçəklik isə subyektiv reallıqdır.
Subyektiv reallıq insanın zehni fəaliyyətinin, daha doğrusu, onun beyninin məhsuludu r. Beynin fəaliyyətinin
məhsulu olan fikirlər, anlayışlar, mülahizələr, obrazlar, elmi və qeyri
-elmi bi
liklər
də reallıq olub, fəlsəfədə deyildiyi kimi, subyektiv reallıq anlayışını təşkil edirlər.
Şifahi xalq ədəbiyyatında geniş işlənən cin, şeytan, pəri, əjdaha, yaxud elmi fantastik əsərlərdə təsvir olunan müəyyən hadisələr subyektiv reallıqdır . İnsan
şüurundan xaricdə mövcud olan obyektiv reallıq və onun in'ikası kimi ancaq insan şüurunda mövcud olan subyektiv reallıq ciddi surətdə fərqlənsələr də möhkəm vəhdətdə və əlaqədə olub bir - birinə qarşılıqlı tə'sir göstərirlər. Obyektiv və subyektiv reallığın bu vəhdət və əlaqəsi öz ifadəsini fəlsəfənin "varlıq" kateqoriyasında tapır. İnsan obyektiv reallığın məhsulu, subyektiv
reallığın: xülyalar,
kəşflər, ixtiralar, fantaziyalar aləminin yaradıcısıdır. Deməli, o,
obyektiv və subyektiv reallığın kəsişdiyi nöqtə və bu mə'nada varlığın mərkəzidir.
İnsan yalnız bioloji varlıq deyil, o həm də sosial varlıq olduğuna görə
informasiyaları, xüsusilə də onun yüksək forması olan biliyi yaratmaq, toplamaq,
hifz etmək və sonrakı nəsillərə ötürmək qabiliyyətinə malikdir. Bu isə bəşəriyyətin
yaşaması üçün olduqca vacibdir.
Varlıq kateqoriyasını təhlil edərkən, onun
maddi və mə"nəvi varlıqdan ibarət
olmasını xüsusi qeyd etmək lazımdır.
