FəNN: makroiQTİsadiyyat

Yalnız BVF-nin üzvü olan ölkələr BYIB-nin üzvü ola bilərlər. Bu iqtisadi təşkilatı yaratmaqda məqsəd onun Ikin-ci dünya müha­ri­bəsində zərər çəkmiş üzvlərinin iqtisadiy-yatlarını bərpa və inkişaf etdir­məkdən ibarət olmuşdur. Əvvəlcə təsərrüfatı müharibədə dağılmış Qər­bi Avropa ölkələrini dirçəltmək üçün kapitalist dövlətlərinin və xüsusi sahibkarların büdcə vəsaitləri səfərbərliyə alınmışdır. Qarşı-ya qoyulan vəzifələr 50-ci illərin ortalarınadək əsas etibarilə yerinə ye­ti­rildiyinə gö­rə BYIB inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kənd təsərrüfatı, in­fra­struk­tur, tikinti və sənaye sahələrində "inkişaf layihələrinin" maliy­yələş­di­ril­məsi üzrə ixtisaslaşmağa başlamışdır. BYIB-in filiallarının–BMK və BIA–spesifikası ondan ibarətdir ki, BMK hər şeydən əvvəl in­kişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi bölməni maliyyələş-dirir. BIA isə zəif in­kişaf etmiş ölkələrə güzəştli şərtlərlə, bəzi hallarda, hətta faizsiz kredit verir.

Bundan başqa, dövlətin hakimiyyət orqanları kredi-tin və ona uyğun faiz məbləğinin ödənilməsini öz öhdəsinə götürdükdə BYIB ayrı-ayrı xüsusi, yaxud da dövlət müəssi-sələrinə kredit verir. Lakin bu za­man kredit almaq istəyən müəssisələr ən əlverişli şərtlərlə vəsait əldə etməyin digər mənbələrinin olmadığını sübuta yetirməlidirlər.

BYIB hər hansı bir ölkəyə kredit verilməsi məsələsini həll edər­kən, onun iqtisadi və maliyyə imkanlarının tükən-məsinə dair mə­lumat tələb edir, bunun doğruluğunu yəqin etmək və tövsiyələr hazır­lamaq məqsədilə oraya ekspert-lərdən ibarət nümayəndə heyəti gön­dərilir. Bu tövsiyələrdə bir qayda olaraq kredit verilən ölkələrdə iqti­sadiyyatın xü­susi mülkiyyətlə əlaqədar bölməsinin inkişaf etdirilməsi və onun iqtisa­diyyatına xarici kapitalın gəlməsi üçün əlverişli şəraitin ya­ra­dılmasına üs­tünlük verilir. Bu şərtlər kreditə ehtiyacı olan ölkə tərə­findən qəbul edil­mədikdə borc veril-məyə bilər. Bəzi hallarda kredit verilməsindən siyasi təsəv-vürlərə görə də imtina edilir. Məsələn, keçən əsrin 70-ci illə­ri­nin əvvəllərində Çilidə hakimiyyətə Xalq Cəbhəsinin nü-mayəndələri gəldikdə belə olmuşdur.

XX əsrin 80-ci illərində bankın fəaliyyətində özünü göstərən başlıca cəhət ondan ibarət olmuşdur ki, o, obyekt-ləri və layihələri ma­liyyələşdirməkdə davam etməklə borc alan ölkənin yerləşdiyi iqtisadi siyasət dairəsinə daha çox nüfuz etməyə başlamışdır. Belə ki, bank hə­min ölkənin iqti-sadi siyasətinin işlənib hazırlanmasında bir növ ekspert və-zifəsini yerinə yetirir, sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları üçün qiy­mət islahatının, gömrük siyasətinin hazırlanmasın-da, xarici ticarətin isti­qamətlərinin müəyyən olunmasında iştirak edir. Bank "struktur tən­zimləmələri", yəni iqtisadiy-yatın tamamilə yenidən qurulması proq­ram­larının həyata keçirilməsi üçün daha çox kredit verir.